Ένα στα τρία παιδιά σε όλη την Ευρώπη υποφέρει σήμερα από κάποιας μορφής αλλεργία. Έτσι οι γονείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στην παρακολούθηση και τον εντοπισμό των συμπτωμάτων. Τι πρέπει να γνωρίζουν, λοιπόν, τόσο για την ασθένεια όσο και για τη θεραπεία;
Οι αλλεργίες σήμερα επηρεάζουν περίπου το 1/3 των παιδιών στην Ευρώπη. Μπορούν να εκδηλωθούν με πολλούς τρόπους, όπως έκζεμα, αλλεργία σε τροφές, αναφυλαξία, άσθμα, ρινίτιδα ή δερματικές εκδηλώσεις. Αλλεργία αναπτύσσεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά υπερβολικά σε μια «αθώα» ουσία, όπως το γάλα, ή τη σκόνη, την οποία όμως το ανοσοποιητικό σύστημα θεωρεί «εχθρό». Η αλλεργία ή η αλλεργική αντίδραση μπορεί να είναι οξεία, ήπιας, μέτριας ή (σπάνια) σοβαρής βαρύτητας, όπως αναφυλαξία ή σοκ, αλλά και χρόνια, προκαλώντας ερεθισμό των πνευμόνων, του δέρματος ή του γαστρεντερικού συστήματος. Οι ουσίες στις οποίες αντιδρά το σώμα λέγονται αλλεργιογόνα και βρίσκονται με ειδικές εξετάσεις.
Στα παιδιά, τα αλλεργικά νοσήματα εκδηλώνονται από διάφορα συστήματα του σώματος, τα οποία διαφέρουν ανά ηλικία. Έτσι, στα νεογνά και τα βρέφη, η πιο συχνή αλλεργία είναι το έκζεμα (ξηρό δέρμα και φαγούρα) και η τροφική αλλεργία σε γάλα ή αυγό, που εκδηλώνεται σαν εξάνθημα (κοκκινίλα) ή οίδημα (πρήξιμο) γύρω από τα χείλη ή τα μάτια. Στα μεγαλύτερα παιδιά, οι πιο συνήθεις αλλεργικές εκδηλώσεις είναι το άσθμα και η ρινίτιδα, με συχνά εισπνεόμενα αλλεργιογόνα το άκαρι της οικιακής σκόνης, το τρίχωμα ζώων ή τη γύρη. Μερικές φορές τα νεογνά και τα βρέφη παρουσιάζουν επεισόδια συριγμού (σφύριγμα στο στήθος) που συνήθως οφείλονται σε ιώσεις. Όμως, αν τα συμπτώματα επιμένουν ή επανέρχονται, πρέπει να διερευνηθεί πιθανή αλλεργία, κυρίως αν υπάρχουν γονείς ή αδέλφια με αλλεργικά συμπτώματα, καθόσον οι αλλεργίες έχουν κληρονομική προδιάθεση. Η τροφική αλλεργία στα μεγαλύτερα παιδιά είναι συνήθως σε τρόφιμα όπως το φιστίκι, το ψάρι, τα οστρακοειδή, άλλοι ξηροί καρποί, αλλά και άλλες τροφές, με εκδηλώσεις από το δέρμα, το αναπνευστικό ή το γαστρεντερικό σύστημα.
Πώς εκδηλώνεται
Η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται με μύτη που τρέχει, «γαργαλάει» ή μπουκώνει. Οι εκκρίσεις από τη μύτη κατεβαίνουν στον λαιμό και προκαλούν βήχα. Η αλλεργική ρινίτιδα την άνοιξη οφείλεται συνήθως στη γύρη, το καλοκαίρι στο γρασίδι, τον χειμώνα ή όλο τον χρόνο στο άκαρι της οικιακής σκόνης ή σε τρίχωμα ζώων. Με τη ρινίτιδα μπορεί να συνυπάρχει επιπε- φυκίτιδα, δηλαδή κόκκινα ερεθισμένα μάτια με φαγούρα, καθώς και άσθμα. Σε μερικά παιδιά η αλλεργία εκδηλώνεται σαν άσθμα με αναπνευστικά συμπτώματα όπως δυσκολία αναπνοής ή δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, βήχα, συριγμό (σφύριγμα), προβλήματα αναπνοής στο τρέξιμο, καθώς και συχνές ιώσεις και βρογχίτιδες. Ένα μέρος μόνο του άσθματος οφείλεται σε αλλεργία και ένα άλλο μέρος σε διαφορετικά αίτια, όπως ο καπνός του τσιγάρου, το νέφος, η μολυσμένη ατμόσφαιρα ή οι ιώσεις. Όμως, μπορεί να προϋπάρχει αλλεργία και κάποιος επιπρόσθετος παράγοντας, π.χ. καπνός από τσιγάρο ή τζάκι ή ίωση, να διευκολύνει την εκδήλωση των συμπτωμάτων.
Η διάγνωση και η θεραπεία
Η διάγνωση της αλλεργίας σε οποιοδήποτε αλλεργιογόνο (τροφικό ή εισπνεόμενο) γίνεται με εξέταση αίματος ή δερματικές δοκιμασίες σε συνδυασμό με το ιστορικό Πρέπει, όμως, πάντα να συσχετίζονται τα συμπτώματα του παιδιού με τα εργαστηριακά ευρήματα για να ταυτοποιηθεί το «ένοχο» αλλεργικό αίτιο. Η θεραπεία όλων των αλλεργιών αποτελείται από τρεις παράγοντες:
1. Την αποφυγή έκθεσης στο ένοχο αλλεργιογόνο (τροφικό η εισπνεόμενο).
2. Την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με αντιισταμινικά φάρμακα και εισπνεόμενα για τη μύτη ή τους πνεύμονες για ρινίτιδα η άσθμα αντίστοιχα. Αν δεν είναι δυνατή η απομάκρυνση από το αλλεργιογόνο, (π.χ. μερικά παιδιά δεν μπορούν να αποχωριστούν ένα αγαπημένο ζώο τους), τότε μπορεί να γίνει απευαισθητοποίηση στο αλλεργιογόνο με καλά αποτελέσματα. Ο συνδυασμός των παραπάνω εξασφαλίζει την εξάλειψη των συμπτωμάτων.
3. Την εκπαίδευση της οικογένειας στην επιτυχή αντιμετώπιση μιας πιθανής μελλοντικής αλλεργικής αντίδρασης.
Συμπερασματικά, οι αλλεργίες μπορούν να παρουσιαστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Έχουν κληρονομική προδιάθεση και μπορούν να φύγουν τελείως ή να αλλάξουν χαρακτήρα ή σύστημα εκδήλωσης όπως μεγαλώνει το παιδί. Με την κατάλληλη θεραπεία τα συμπτώματα ελέγχονται πλήρως και τα παιδιά με αλλεργίες μπορούν να έχουν μια απόλυτα φυσιολογική ζωή.
*Άρθρο από το περιοδικό του Υγεία
Ευαγγελία Μαντζουράνη
Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης,
Υπεύθυνη Τμήματος Αλλεργικών – Αναπνευστικών – Ανοσολογικών Νοσημάτων Παίδων ΜΗΤΕΡΑ
