Γιατί δεν φεύγουμε από μια τοξική σχέση;

Γράφει η Ιωάννα Π. Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc

Συμβουλευτικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής

Σύμβουλος γονιμότητας

Επικεφαλής συμβουλευτικών υπηρεσιών του FEELWELLTODAY.com

Δυστυχώς παρατηρούμε καθημερινά την τάση μας να μένουμε σε τοξικές σχέσεις. Σαφώς και η δύναμη που χρειάζεται για να φύγεις από οποιαδήποτε σχέση – πόσο μάλλον μια τοξική σχέση – είναι τεράστια, όπως και ο φόβος μας για τον πόνο που θα νοιώσουμε. Αν όμως θέλουμε να βρούμε τη δύναμη να τερματίσουμε μια τοξική σχέση, είναι απαραίτητο πρωτίστως να καταλάβουμε τους λόγους που μας κρατούν σε αυτήν – ποιο δηλαδή είναι το κίνητρο που δεν μας αφήνει να φύγουμε από κάτι που συμβάλλει στη δυστυχία μας.

Πάμε να δούμε μερικούς λόγους για τους οποίους αρκετοί από εμάς παραμένουν σε τοξικές σχέσεις και εν συνεχεία πώς θα μπορούσαμε να μειώσουμε τη δύναμή τους ώστε να καταφέρουμε να φύγουμε.

Πρώτος και ισχυρός, ο φόβος της παντοτινής μοναξιάς. Είναι απολύτως ανθρώπινο να θέλουμε να είμαστε ζευγάρι. Να έχουμε κάποιον να μοιραστούμε τη ζωή μας και τις εμπειρίες μας. Κι αυτός είναι ο στόχος. Με την λογική αυτή, πολύ συχνά αρκούμαστε σε κάτι «πού θα βρω καλύτερα», θεωρώντας ότι μετά από αυτή την σχέση, δεν θα βρούμε κάποιον που πραγματικά να μας αγαπήσει και να τον αγαπήσουμε. Κι έτσι η προοπτική να ξαναβγάλουμε τον εαυτό μας εκεί έξω ώστε να βρούμε αυτό το άτομο είναι ότι πιο τρομακτικό. Οπότε, μένουμε σε αυτό που έχουμε. Όσο άσχημα κι αν είναι για εμάς.

Η ζωή έχει αποδείξει ότι πάντα υπάρχει κάποιο άλλο άτομο εκεί έξω για εμάς. Μπορεί να μην το βρούμε αμέσως, αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι ποτέ δεν θα το βρούμε αν μείνουμε στην σχέση που είμαστε. Πιο απλά, αν μένω στην τοξική σχέση επειδή θεωρώ ότι η εναλλακτική είναι να είμαι για πάντα μόνος, το σενάριο δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό. Υπάρχει κάποιος εκεί έξω που μπορεί να περνάει παρόμοια καθημερινότητα με μένα και να βιώνει απογοήτευση για τις σχέσεις. Προϋπόθεση όμως είναι να πιστεύουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να ζήσουμε αυτό που ονειρευόμαστε – το αξίζουμε.

Δεύτερος εξίσου ισχυρός λόγος, η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ένα χαρακτηριστικό των περισσοτέρων από τους θεραπευόμενους που διατηρούν τοξικές σχέσεις. Απλά δεν πιστεύουν ότι αξίζουν μια καλή αγάπη και αν το πιστεύουν, δεν έχουν ιδέα πώς να βγουν και να την αναζητήσουν. Δυστυχώς η τοξική σχέση χειροτερεύει ακόμα πιο πολύ την αυτοεκτίμηση. Δυστυχισμένοι, απομονωμένοι από φίλους, υποτιμημένοι για οποιαδήποτε λάθη και ελαττώματα και με επίγνωση ότι κάποιος δεν μας φέρθηκε καλά. Και αν δεν νοιώθουμε καλά για τον εαυτό μας, προσελκύουμε ανθρώπους που έχουν αντίστοιχα συναισθήματα για εμάς.

Πολλές φορές για να γίνει εφικτή η φυγή από μια τοξική σχέση, βοηθάει η επικέντρωση στη δουλειά. Ο πόνος παραμένει αλλά ενδυναμώνεται κι ένας ρόλος (επαγγελματικός) που μπορεί να σε κάνει να νοιώθεις πραγματικά καλά για τον εαυτό σου. Ανακατευθύνεις τον πόνο της λήξης της σχέσης σε κάτι για το οποίο νοιώθεις πραγματικά καλά με τον εαυτό σου. Όταν νοιώθεις καλά με τον εαυτό σου, οι πιθανότητες να σου επιτρέψεις να φύγεις και να βρεις κάποιον που να μπορεί να δει πόσο υπέροχος άνθρωπος είσαι, αυξάνονται.

Και φυσικά πάμε στα μοτίβα και τις συνήθειες

Ο ρόλος τους πολύ καθοριστικός. Σκεφτείτε τις καθημερινές ρουτίνες και συνήθειες και πόσο εκτός των νερών σας νοιώθετε τις ημέρες που δεν τηρούνται. Όπως όταν καθημερινά παίρνεις το πρωινό σου πριν ξεκινήσεις την ημέρα και λόγω κάποιας έκτακτης κατάστασης να μην προλάβεις. Είναι πολύ πιθανό να μην νοιώθεις ο εαυτός σου για ένα αρκετά σημαντικό μέρος της ημέρας. Φανταστείτε αυτό ακριβώς σε σχέση. Στην αρχή μιας καλής σχέσης εδραιώνουμε συνήθειες και ρουτίνες μαζί με τον σύντροφό μας. Αυτά γίνονται μονιμότητα και σταθερότητα της ζωής μας. Ίσως τόσο πολύ που η αλλαγή τους να μοιάζει σχεδόν απίθανη. Συχνά μου λένε ότι δεν μπορούν να φανταστούν τα φετινά Χριστούγεννα χωρίς εκείνον/εκείνην. Ότι δεν θέλουν να ξαναπάνε σινεμά τις Τετάρτες χωρίς τον άνθρωπό τους. Αυτά είναι συνήθειες που μπορεί και να μας κρατήσουν στην τοξική αγάπη. Δεν θέλουμε να τα χάσουμε , δεν μπορούμε να φανταστούμε τη ζωή χωρίς αυτά, αρνούμαστε να τα κάνουμε με άλλο τρόπο, και μας κρατούν εγκλωβισμένους. Ακόμα και το να χωρίσω και να τα ξαναβρώ γίνεται ρουτίνα. Μετά από πόσες ώρες, ημέρες , εβδομάδες τα ξαναβρίσκω μπορεί να γίνει ρουτίνα. Και συχνά όταν περάσει μία ώρα, ημέρα, πέραν του συνηθισμένου που τα ξαναβρίσκουμε αυτό μπορεί πια να σηματοδοτεί ότι μπορείς να σπάσεις μια ρουτίνα. Η ζωή λέει ότι θα βρείτε κάποιον να πάτε σινεμά τις Τετάρτες. Όλοι μας βρήκαμε.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πράγματα σε μια τοξική αγάπη είναι ότι μετά από λίγο αρχίζουμε να κατηγορούμε τον εαυτό μας για όλα όσα δεν πήγαν καλά. Είχα μια θεραπευόμενη που ο άντρας της είχε σχέση με μια υπάλληλό του. Για 3 χρόνια ζητούσε από τον άντρα της να απολύσει αυτή τη γυναίκα και για 3 χρόνια της υποσχόταν ότι θα το κάνει και δεν το έκανε. Η θεραπευόμενή μου εκτός εαυτού. Το θέμα είναι ότι ο άντρας της έχει κάνει εξαιρετική δουλειά να την κάνει να νοιώθει ότι τα προβλήματά τους είναι δική της ευθύνη. Της έλεγε ότι αν μπορούσε εκείνη να το αφήσει πίσω θα ήταν ευτυχισμένοι. Ότι δεν δείχνει καμία συμπόνοια για τα παιδιά της άλλης γυναίκας – τί θα κάνουν χωρίς το εισόδημα της μητέρας τους; Λόγω των κατηγοριών που της επιρρίπτει, μερικές μέρες πραγματικά αναρωτιέται για την ψυχική της υγεία.

Αν λοιπόν κατηγορείς τον εαυτό σου για τους λόγους που η σχέση σου είναι τοξική, αν προσπαθήσεις να πείσεις τον εαυτό σου ότι αν ήσουν λίγο πιο καλοσυνάτη ή να έδινες περισσότερη προσοχή σε εκείνον ή έκανες σεξ μαζί του όποτε το ήθελε ότι όλα θα ήταν απλά καλά, καλύτερα να το σταματήσεις. Ο άνθρωπός σου σου κάνει τη ζωή δύσκολη και ενώ προφανώς και έχεις κάποιο ρόλο στην κατάσταση, η ευθύνη δεν είναι όλη δική σου. Η αυτομομφή είναι πραγματικά επικίνδυνη για την ψυχική υγεία σου.

Και τέλος, η αίσθηση ότι είμαστε «αδερφές ψυχές». Νοιώθουμε ότι η σχέση που μοιραζόμαστε με τον άνθρωπό μας δεν μοιάζει με καμία άλλη. ¨Ότι το έντονο πάθος και η σύνδεση δεν μπορεί να συγκριθεί με κανενός άλλου την σχέση και ότι θα είναι κρίμα να το αφήσουμε. Η αλήθεια είναι ότι όλοι κάπως έτσι νοιώθουν για την σχέση τους. Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να χαλάσω το όνειρο αλλά παρ` όλο που η αγάπη που έχεις για αυτόν είναι δυνατή, δεν είναι μοναδική και σίγουρα μετά από αυτόν δεν θα σε εγκαταλείψει η αγάπη. Στην πραγματικότητα, όταν καταφέρουμε να αφήσουμε αυτή την τοξική αγάπη, οι πιθανότητες να βρούμε μια σχέση που να είναι αληθινή, υπέροχη και μαγική, πολλαπλασιάζονται.

Συνήθως μένουμε σε μια τοξική σχέση επειδή φοβόμαστε τον πόνο που νοιώθουμε αν φύγουμε. Αλλά το να φύγουμε από μια τοξική αγάπη είναι απαραίτητο για μια ευτυχισμένη ζωή. Ένα καλό ερώτημα που βοηθάει να θέσουμε στον εαυτό μας είναι αν μπορούμε να φανταστούμε να περνάμε το υπόλοιπο της ζωής σου με κάποιον που κάνει τη ζωή σου κατά κύριο λόγο μίζερη παρά χαρούμενη ; Αν θα μπορούσαμε να είμαστε πραγματικά κάποια στιγμή χαρούμενοι, αν το υπόλοιπο της ζωής μας θα ήταν όπως είναι σήμερα ;

Όταν εν τέλει βγούμε από μια τοξική σχέση, βρίσκουμε χρόνο, δύναμη και προσοχή να χτίσουμε τη δουλειά μας και την αυτοεκτίμησή μας. Κατανοούμε ότι μπορούμε να σπάσουμε συνήθειες και όχι μόνο να επιβιώσουμε αλλά να ανθίσουμε. Μαθαίνουμε ότι είναι οκ να είμαστε μόνοι και ενώ ένοιωθα ότι η αγάπη μας ήταν κάτι ιδιαίτερο, σίγουρα υπάρχει άλλη, καλύτερη αγάπη σε αυτό τον κόσμο. Κι αυτό είναι κάτι που μπορούμε να ξεκινήσουμε από σήμερα. Να πάρουμε την απόφαση να φύγουμε από μια τοξική σχέση.