Γιατί όταν κάνει κρύο πονάει η μέση μας;

Τα χαμηλά επίπεδα θερμοκρασίας γίνονται συχνά αιτία για την εμφάνιση πόνου στη μέση ή σε άλλο σημείο της σπονδυλικής στήλης, όπου προϋπάρχει βλάβη ή τραυματισμός. Οι ασθενείς γνωρίζουν εμπειρικά ότι οι ψυχρότερες καιρικές συνθήκες και ο πόνος στην πλάτη, τους μυς και τις αρθρώσεις σχετίζονται. Είναι, όμως, επιστημονικά αποδεδειγμένο; 

 «Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της μείωσης της ατμοσφαιρικής πίεσης και του μυοσκελετικού πόνου. Όμως, οι άνθρωποι με παλαιούς τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη παραπονιούνται συχνά για έναρξη νέων επεισοδίων πόνου στα συγκεκριμένα σημεία, ή αύξηση της έντασής τους όταν επίκειται επιδείνωση του καιρού.  Αναφέρουν ότι βιώνουν πόνο στην πλάτη, στον αυχένα και στις αρθρώσεις είτε λίγο πριν από μια καταιγίδα, ή όταν η θερμοκρασία πέφτει γρήγορα, γεγονός που σημαίνει ότι το σώμα κατά κάποιο τρόπο είναι σε θέση να αντιληφθεί τις αλλαγές που συμβαίνουν στον καιρό», μας εξηγεί ο Δρ. Κωνσταντίνος Σταραντζής, χειρουργός σπονδυλικής στήλης, διευθυντής Ορθοπεδικής Κλινικής, τμήμα Σπονδυλικής Στήλης και Σκολίωσης του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, διευθυντής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του North Staffordshire και επιστημονικός διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής της Osteon Orthopedic & Spine Clinic. «Μπορεί οι γνώσεις μας προς το παρόν να είναι περιορισμένες γι’ αυτή τη σχέση, αυτό όμως που με βεβαιότητα γνωρίζουμε είναι ότι οι ψυχρές κλιματικές συνθήκες “παγώνουν” τους μύες, τους τένοντες και ότι οι σύνδεσμοι γίνονται λιγότερο ελαστικοί, οπότε πιο ευάλωτοι σε τραυματισμούς – την αιτία του πόνου». 

Η βιβλιογραφία σχετικά με τη σχέση καιρού και πόνου στη μέση είναι περιορισμένη. Διάφορες μελέτες δεν έχουν δείξει καμία συσχέτιση και άλλες έχουν δείξει πολύ μικρή μεταξύ του πόνου και των καιρικών παραγόντων, όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, η βαρομετρική πίεση και η ταχύτητα του ανέμου. Οι ισχυρότερες αποδείξεις δείχνουν τις επιπτώσεις του καιρού σε εκείνους που πάσχουν από πόνο λόγω ρευματοειδούς αρθρίτιδας και οστεοαρθρίτιδας. Μια ευρωπαϊκή μελέτη του 2014 σε 6 ευρωπαϊκές χώρες με διαφορετικό κλίμα εξέτασε τις διαφορές στον πόνο που αισθάνονται οι ηλικιωμένοι με οστεοαρθρίτιδα. Τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ο καιρός επιδείνωσε τον πόνο τους. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι άνθρωποι από τα θερμότερα κλίματα – οι Νότιοι Ευρωπαίοι – ήταν πιο ευαίσθητοι στις καιρικές συνθήκες από εκείνους της Βόρειας Ευρώπης και η ευαισθησία στις καιρικές συνθήκες ήταν πιο συχνή μεταξύ των γυναικών. 

 «Στους περισσότερους είναι άγνωστο ότι ο πόνος δεν σχετίζεται με τη γεωγραφική περιοχή, δηλαδή δεν είναι πιο έντονος στους κατοίκους των  βορειότερων περιοχών, ούτε μειώνεται όταν ζουν σε νοτιότερες πόλεις. Το σώμα τείνει να προσαρμόζεται στο κλίμα του τόπου κατοικίας, οπότε οι αλλαγές της θερμοκρασίας στην οποία έχει συνηθίσει μπορεί να είναι εξίσου αισθητές τόσο στα άτομα που ζουν σε ψυχρότερες όσο και σε θερμότερες περιοχές. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες έναρξης ενός νέου επεισοδίου ή αύξησης της έντασής του όταν η θερμοκρασία πέφτει ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής», σημειώνει ο Δρ. Σταραντζής.

Παράλληλα, οι διαμένοντες σε μέρη με βαρύ χειμώνα και συχνές χιονοπτώσεις, που υποχρεώνονται να εκτελούν εργασίες σε εξωτερικούς χώρους -ακόμα και αν αυτό περιορίζεται στο φτυάρισμα του χιονιού από την αυλή τους ή στη διάσχιση παγωμένων πεζοδρομίων- σίγουρα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν κάποιο τραυματισμό είτε από απότομη κίνηση είτε από πτώση. Οπότε πρέπει να ακολουθούν τις βασικές αρχές προστασίας από μυοσκελετικούς τραυματισμούς, που περιλαμβάνουν ορθό τρόπο κάμψης, άρσης και στροφής του κορμού, αλλά και να δίνουν προσοχή στη σωστή προετοιμασία τους προτού εκτεθούν στο κρύο και τον πάγο, όπως να φορούν ζεστά ρούχα και παπούτσια με αντιολισθητικές σόλες. Δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η προσοχή τους πρέπει να επικεντρώνεται στην αποφυγή πτώσης και να μην κάνουν μηχανικά κινήσεις που υπό άλλες συνθήκες δεν θα εγκυμονούσαν τον παραμικρό κίνδυνο.

Η παύση άσκησης κατά τη διάρκεια του χειμώνα αποτελεί άλλον έναν λόγο για τον οποίο μπορεί να ξεκινήσει ή επιδεινωθεί ο πόνος στην πλάτη. Οι συνθήκες που επικρατούν τους πιο κρύους μήνες του έτους, δηλαδή οι μικρότερης διάρκειας ημέρες και οι χαμηλές θερμοκρασίες, αποθαρρύνουν μεγάλο μέρος των ανθρώπων που ασκούνται αποκλειστικά στην ύπαιθρο να συνεχίζουν να γυμνάζονται. Το χιόνι, ο πάγος, η υγρασία αλλά και οι μουντές σκοτεινές ημέρες αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για πολλούς να ξεκινήσουν για το πρωινό τζόκινγκ, αλλά και παράγοντες κινδύνου για πρόκληση τραυματισμών ή επιδείνωση των υφιστάμενων πόνων. Όμως, η άσκηση είναι βάλσαμο για τον πόνο στην πλάτη και η αποφυγή της συνεπάγεται χειροτέρευση της κατάστασης. Οπότε, η αδιάλειπτη εκγύμναση του σώματος αποτελεί τη μοναδική λύση.  Οι εσωτερικοί χώροι προσφέρονται για εναλλακτικό τρόπο άσκησης (γιόγκα, περπάτημα σε διάδρομο, στατικό ποδήλατο), ώστε να διατηρηθεί η σωματική ευρωστία.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων μια νέα ή ξαφνική εμφάνιση πόνου στη μέση και σε οποιοδήποτε σημείο της σπονδυλικής στήλης είναι λόγος ανησυχίας και συχνά οι πάσχοντες υποθέτουν το χειρότερο. Παρότι, η ένταση του πόνου δεν είναι πάντα ενδεικτικό σύμπτωμα της σοβαρότητας της κατάστασης ή του τραυματισμού, οι ασθενείς δεν πρέπει  να βασανίζονται κάνοντας εικασίες για την αιτία του και λαμβάνοντας αυθαίρετα αναλγητικά/μυοχαλαρωτικά. Πρέπει να απευθύνονται στον ορθοπεδικό τους, προκειμένου να την αντιμετωπίσουν οριστικά.

«Οι ασθενείς συχνά αποφεύγουν να απευθυνθούν στους ειδικούς, γιατί υποθέτουν ότι για τη διάγνωση απαιτούνται περίπλοκες εξετάσεις ή ότι το κόστος για την αντιμετώπιση της πάθησης θα είναι υπερβολικό. Η λύση ωστόσο είναι συνήθως απλή. Ο συνδυασμός απεικονιστικής εξέτασης και κλινικής εκτίμησης από τον ορθοπεδικό συνήθως είναι αρκετή για τη διάγνωση. Η θεραπεία συνήθως εξαρτάται από τα ευρήματα, δηλαδή από την αιτία που προκαλεί τον πόνο. Άλλοτε είναι συντηρητική, δηλαδή φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπεία, και άλλοτε χειρουργική, προκειμένου να απαλλαχθεί ο ασθενής οριστικά από τα συμπτώματά του», καταλήγει ο Δρ. Κωνσταντίνος Σταραντζής.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Κωνσταντίνος Σταραντζής είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και Διευθυντής Ορθοπεδικής Κλινικής, τμήμα Σπονδυλικής Στήλης και Σκολίωσης,  του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών (Μαρούσι). Επίσης είναι επιστημονικός Διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής της Osteon Orthopedic Clinic.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 2001. Ολοκλήρωσε την υπηρεσία υπαίθρου το 2002 και αμέσως ξεκίνησε το γενικό μέρος της ειδικότητάς του στην Β’ Χειρουργική Κλινική του Ασκληπιείου της Βούλας.

Το 2003 και αφού ολοκλήρωσε το γενικό μέρος, αποφασίζει να μεταβεί στο Ηνωμένο Βασίλειο προκειμένου να ειδικευθεί στην Ορθοπεδική και Τραυματολογία. Πρώτος του σταθμός το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ιατρικής Σχολής του Cambridge (Addenbrookes NHS Foundation Trust) όπου ξεκίνησε την βασική του εκπαίδευση στην Ορθοπεδική την οποία ολοκλήρωσε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Κολλεγίου King’s στο Λονδίνο (Guy’s and St’ Thomas’ Hospitals NHS Trust).Επέστρεψε στην Ελλάδα για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις το 2006, υπηρετώντας στο Υγειονομικό Σώμα ως Οπλίτης Ιατρός.

Το 2007 διορίζεται στην Α’ Ορθοπεδική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την Διεύθυνση του Καθηγητή Π.Ν. Σουκάκου, προκειμένου να ολοκληρώσει την εξειδίκευσή του στην Ορθοπεδική. Εκεί συνειδητοποιεί και καλλιεργεί την έφεσή του για την χειρουργική της σπονδυλικής στήλης θητεύοντας δίπλα σε χειρουργούς εγνωσμένης αξίας. Υπό την διεύθυνση του Καθηγητή και Διευθυντή Π.Ι. Παπαγγελόπουλου ολοκλήρωσε την εξειδίκευσή του τον Φεβρουάριο του 2012 λαμβάνοντας τον τίτλο του Ορθοπεδικού Χειρουργού. Στην φάση αυτή ολοκληρώνει τις κλινικές δοκιμές της Διδακτορικής του Διατριβής και ξεκινά την συγγραφή της. Την ίδια χρονιά γίνεται τακτικό μέλος του Κολλεγίου Ελλήνων Ορθοπεδικών Χειρουργών (ΚΕΟΧ) κατόπιν εξετάσεων και λαμβάνει την τιμητική Υποτροφία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ορθοπεδικής και Tραυματιολογίας (EFORT Traveling Fellowship) ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στην συνάντηση των Ευρωπαίων Υπότροφων στην Βαρκελώνη και την Μαδρίτη για το έτος 2012.

Αμέσως μετά ξεκινά την υπερ-εξειδίκευσή του στον τομέα της Χειρουργικής της Σπονδυλικής Στήλης στο παγκοσμίου φήμης κέντρο του Nottingham (Queen’s Medical Centre) υπό την γενική καθοδήγηση του John Webb (ίσως του διασημότερου και με το μεγαλύτερο κύρος Βρετανού Χειρουργού Σπονδυλικής Στήλης). Κατόπιν του δίνεται η ευκαιρία να συνεχίσει την υπερ-εξειδίκευσή του στο Bristol όπου και αποκτά σημαντική εμπειρία που τον καθιστά πλέον ικανό να αναλάβει Διευθυντική θέση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας.

Από το 2014  κατέχει την θέση του Διευθυντή Χειρουργού Σπονδυλικής Στήλης (Consultant Spinal Surgeon) στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του North Staffordshire (δυναμικότητας 1500 κλινών) στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το συγκεκριμένο κέντρο είναι ένα από τα αναγνωρισμένα κέντρα αναφοράς σύνθετων παθήσεων σπονδυλικής στήλης στο Ηνωμένο Βασίλειο, με πληθυσμιακή κάλυψη 3.500.000 κατοίκους.

Το 2016 ανακηρύσσεται Διδάκτορας της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με βαθμό “Άριστα”.

To 2018 ανέλαβε την Διεύθυνση της E’ Ορθοπεδικής κλινικής του Metropolitan General, αλλά σύντομα μεταπήδησε στον όμιλο της Ευρωκλινικής ως Διευθυντής Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης. Από τον Ιούνιο του 2020 ανέλαβε την διεύθυνση του τμήματος Σπονδυλικής Στήλης και Σκολίωσης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών σε κλινική, η οποία στελεχώθηκε από κορυφαίους συνεργάτες σε όλες τις υποειδικότητες της Ορθοπεδικής,

Είναι επίσης επιστημονικός διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής στήλης στο Ορθοπεδικό Κέντρο Osteon Orthopedic Clinic.