Συνέντευξη του κ. Γρηγόριου Παττακού, Καρδιοχειρουργό, αν. διευθυντή Β΄ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής, αν. διευθυντή Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ στον κ. Άρη Μπερζοβίτη
Σχεδόν όλες οι παθήσεις της καρδιάς μπορούν πλέον να θεραπευθούν είτε ελάχιστα επεμβατικά με μικρή τομή και κάμερα είτε διαδερμικά, ενώ το μέλλον της Καρδιοχειρουργικής θα είναι η ανθρωποκεντρική και εξατομικευμένη θεραπεία για τον κάθε ασθενή. Όταν κάποιος χρειαστεί μια θεραπεία, θα είναι ειδικά σχεδιασμένη για τον συγκεκριμένο ασθενή με βαλβίδες και μοσχεύματα ειδικά κατασκευασμένα για αυτόν. Ήδη βρισκόμαστε στην αρχή αυτής της νέας εποχής. Αυτό επισημαίνει μεταξύ άλλων στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ο καρδιοχειρουργός Γρηγόριος Παττακός, αν. διευθυντής Β΄ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής, αν. διευθυντής Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ. Ο κ. Παττακός μάς μιλά επίσης για την προσωπική του πορεία στην Καρδιοχειρουργική, τις τελευταίες εξελίξεις και καινοτομίες στον τομέα των επεμβάσεων της καρδιάς, καθώς και το μυστικό για να διατηρεί κάποιος υγιή την καρδιά του. Αναλυτικότερα η συνέντευξη έχει ως εξής:
- Πώς αποφασίσατε να γίνετε καρδιοχειρουργός; Σας επηρέασε η οικογενειακή παράδοση;
Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος επηρεάζεται από το οικογενειακό του περιβάλλον. Ως μικρό παιδί έβλεπα τον πατέρα μου να τρέχει να βοηθήσει όποτε καλούσαν για ιατρική βοήθεια. Πάντα μου άρεσαν τα μαθήματα της θετικής κατεύθυνσης, οπότε η Ιατρική ήταν καλή επιλογή. Θεωρούσα ότι συνδυάζει το επιστημονικό στοιχείο με την ανθρώπινη προσφορά. Στη συνέχεια, οι φοιτητές Ιατρικής καλούνται να διαλέξουν ανάμεσα σε χειρουργική-επεμβατική ειδικότητα ή σε κάποια παθολογική ειδικότητα. Εμένα με εντυπωσίαζε πάντα το άμεσο αποτέλεσμα που έβλεπα μετά από ένα χειρουργείο ως φοιτητής. Ο ασθενής έμπαινε στη χειρουργική αίθουσα με κάποιο πρόβλημα και όταν έβγαινε το πρόβλημα είχε λυθεί. Η Καρδιοχειρουργική με συνεπήρε για πολλούς λόγους και σίγουρα με επηρέασε το γεγονός ότι ήταν μια ειδικότητα για την οποία άκουγα από την παιδική μου ηλικία.
- Συμβουλεύεστε τον πατέρα σας σε ένα δύσκολο χειρουργείο;
Έχω την χαρά και την τύχη να εργάζομαι στο ίδιο νοσοκομείο με τον πατέρα μου. Πολύ τακτικά συμβουλευόμαστε ο ένας τον άλλον. Εγώ τον σέβομαι και θέλω την άποψή του λόγω της τεράστιας εμπειρίας του (και των καλών του αποτελεσμάτων), αλλά και ο ίδιος ζητάει την άποψή μου. Σαφώς και έχουν υπάρξει αρκετά πολύπλοκα χειρουργεία που συνεργαστήκαμε και υπήρξε καλή έκβαση, επειδή ο καθένας συνέβαλε κάτι διαφορετικό.
- Έχετε αγωνία σε κάθε επέμβαση καρδιάς;
100% επιτυχία δεν έχει κανένας καρδιοχειρουργός στον κόσμο. Πρέπει να είσαι πολύ ταπεινός και προσεκτικός στο επάγγελμά μας. Ακόμα και μια επέμβαση που θα θεωρηθεί «επέμβαση ρουτίνας» μπορεί να κρύβει κάποιον κίνδυνο. Αλλά η λέξη «αγωνία» επίσης δεν μου ταιριάζει. Θα έλεγα ότι φροντίζω και εγώ και όλη η ομάδα να έχουμε κάνει το παν για να έχουμε καλό αποτέλεσμα και αυτό είναι το μυστικό για να μην έχει κάποιος αγωνία.
- Τι έχει αλλάξει στην Καρδιοχειρουργική τα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι καινοτομίες και εξελίξεις;
Η ειδικότητα της Καρδιοχειρουργικής ίσως είναι η πιο γρήγορα μεταβαλλόμενη ειδικότητα όσον αφορά τις επιστημονικές και τεχνολογικές καινοτομίες στην Ιατρική. Έχουμε πλέον τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε ελάχιστα επεμβατικά (με κάμερα και πολύ μικρή τομή) επεμβάσεις που στο παρελθόν χρειαζόντουσαν διάνοιξη στέρνου. Επίσης, οι διαδερμικές επεμβάσεις που γίνονται με καθετήρα, όπως δηλαδή γίνεται μια απλή στεφανιογραφία, έχουν βοηθήσει στο να υπάρξουν θεραπείες για ανθρώπους υψηλού κινδύνου ή ακόμα και για ασθενείς που στο παρελθόν θα τους κρίναμε ανεγχείρητους. Υπάρχουν βέβαια και καινοτομίες σε όλους τους τομείς της καρδιάς, από τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε σήμερα έως και τα πιο ακραία, όπως το πρόσφατο παράδειγμα με μεταμόσχευση χοίρειας καρδιάς σε άνθρωπο.
- Ποιος είναι ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην Καρδιοχειρουργική;
Ο ρόλος της νέας τεχνολογίας ξεκινάει από το στάδιο της διάγνωσης. Πλέον οι υπέρηχοι (τρίπλεξ) καρδιάς και οι αξονικές και μαγνητικές έχουν βελτιωθεί σε τέτοιον βαθμό που ο καρδιοχειρουργός έχει πλήρη κατανόηση του προβλήματος του ασθενούς και ξέρει ακριβώς τι χρειάζεται διόρθωση. Αυτό δεν ήταν ο κανόνας τις προηγούμενες δεκαετίες και όλοι οι ιατροί έχουμε ακούσει για περιστατικά που βρέθηκε κάτι ως «έκπληξη» στο χειρουργείο. Αυτό ευτυχώς για εμάς και τους ασθενείς μας έχει εξαλειφθεί ως φαινόμενο.Στον τομέα τον χειρουργικών υλικών έχει επίσης υπάρξει ραγδαία εξέλιξη. Τις ελάχιστα επεμβατικές μας επεμβάσεις τις κάνουμε χρησιμοποιώντας κάμερα και 3D γυαλιά, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να κάνουμε την καλύτερη επέμβαση με τη μικρότερη τομή. Οι τεχνικές για τις επιδιορθώσεις (αντί για αντικαταστάσεις) βαλβίδων είναι προϊόν της τεχνολογικής εξέλιξης των υλικών που επιτρέπουν πλέον μια βαλβίδα, που στο παρελθόν θα χρειαζόταν αντικατάσταση, να μπορεί απλά να επιδιορθωθεί αποφεύγοντας έτσι τα διά βίου αντιπηκτικά που θα χρειαζόταν ο ασθενής.Πολλά από τα ανευρύσματα που παλιότερα θα χρειάζονταν ανοιχτή επέμβαση μπορούν τώρα να διορθωθούν με διαδερμική επέμβαση με ένα καλυμμένο στεντ και ο ασθενής να πάει σπίτι του την επόμενη μέρα. Πέραν της γρηγορότερης ανάρρωσης, το σημαντικό με τις ελάχιστα επεμβατικές και διαδερμικές επεμβάσεις είναι ότι ασθενείς που στο παρελθόν μπορεί να είχαν κάποιο φόβο και να απέφευγαν το χειρουργείο τώρα βλέπουν ότι θα είναι απλούστερο και λιγότερο επίπονο και δέχονται τη θεραπεία που χρειάζονται.
- Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται το bypass καρδιάς;
Η επέμβαση bypass είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη στεφανιαία νόσο, δηλαδή το «βούλωμα» των αγγείων που τροφοδοτούν τον μυ της καρδιάς με αίμα. Η θεραπεία αυτή ενδείκνυται σε περιπτώσεις σοβαρής στένωσης των στεφανιαίων αγγείων. Συνήθως οι ασθενείς αυτοί έχουν υποστεί έμφραγμα ή έχουν στηθάγχη (πόνο στο στήθος κατά την άθληση). Ο καρδιοχειρουργός χρησιμοποιεί άλλα αγγεία του σώματος ως μοσχεύματα για να δημιουργήσει μια παράκαμψη και να μπορεί το αίμα να φτάσει στον καρδιακό μυ.
- Ποιες παθήσεις θεραπεύονται διαδερμικά χωρίς την ανάγκη ενός μείζονος χειρουργείου;
Μπορούμε πλέον να θεραπεύσουμε σχεδόν όλες τις παθήσεις της καρδιάς είτε ελάχιστα επεμβατικά με μικρή τομή και κάμερα είτε διαδερμικά. Παραδείγματα είναι η στεφανιαία νόσος (επέμβαση bypass), οι επιδιορθώσεις και αντικαταστάσεις βαλβίδων, τα ανευρύσματα αορτής, αλλά και σπανιότερα περιστατικά όπως οι όγκοι καρδιάς. Τα ανατομικά και κλινικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς καθορίζουν αν ο ασθενής είναι κατάλληλος για μια διαδερμική ή ελάχιστα επεμβατική επέμβαση.
- Αποτελούν λύσεις η μεταμόσχευση, η τεχνητή καρδιά ή οι καλλιεργημένοι ιστοί;
Δυστυχώς σε όλο τον κόσμο υπάρχουν λίστες αναμονής με ασθενείς που περιμένουν μεταμόσχευση καρδιάς. Για πολλούς λόγους δεν θα φτάσουν ποτέ τα μοσχεύματα καρδιάς για όλους τους ασθενείς που τα χρειάζονται. Για αυτόν το λόγο υπάρχει τόση έρευνα στις μεταμοσχεύσεις χοίρειας καρδιάς σε άνθρωπο, στις τεχνολογίες για μηχανική υποβοήθηση της καρδιάς με διάφορες αντλίες, αλλά και στην καλλιέργεια καρδιακών ιστών, με την ελπίδα κάποτε να μπορεί να δημιουργηθεί καρδιά για μεταμόσχευση στο εργαστήριο. Προς το παρόν τη μεγαλύτερη βοήθεια για αυτή την κατηγορία ασθενών του τελικού σταδίου καρδιακής ανεπάρκειας τη δίνουν οι τεχνητές αντλίες γνωστές ως VAD – ventricular assist device. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι έχει ήδη δημιουργηθεί πλήρως τεχνητή μηχανική καρδιά, αλλά χρησιμοποιείται σπάνια για τεχνικούς, αλλά και κλινικούς λόγους.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στη δουλειά σας και ποια ήταν η δυσκολότερη στιγμή στην καριέρα σας;
Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν καρδιοχειρουργό είναι να κρατήσει μια ισορροπία στη ζωή του. Το επάγγελμα αυτό απαιτεί πολύ χρόνο και ορισμένες φορές μας κρατάει μακριά από συγγενείς και φίλους. Όμως ταυτόχρονα χωρίς τη στήριξη της οικογένειας και των φίλων επίσης δεν θα ήταν δυνατόν να κάνουμε τη δουλειά που κάνουμε.Η πιο δύσκολη στιγμή της καριέρας ήταν συνολικά τα 20 χρόνια που ήμουν στην Αμερική μέχρι να επιστρέψω το 2017 στην πατρίδα μου. Η εκπαίδευση ήταν πολύ σκληρή και χαρακτηριστικά θυμάμαι επέμβαση ως ειδικευόμενος στο Χιούστον που κράτησε 23 ώρες με μόνο ένα μικρό διάλειμμα. Αυτές οι στιγμές δεν ξεχνιούνται, αλλά ταυτόχρονα σου δείχνουν το τι μπορείς να κάνεις και το τι μπορείς να αντέξεις ως άνθρωπος.
- Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας σε επεμβάσεις καρδιάς;
Οι περισσότερες επεμβάσεις που κάνουμε καθημερινά είναι πολύ ασφαλείς με έναν κίνδυνο περίπου 1%. Υπάρχουν και πολύ πολύπλοκες επεμβάσεις με ασθενείς που έχουν ήδη αιμορραγήσει ή που έρχονται στο νοσοκομείο με ανακοπή καρδιάς και εκεί η επικινδυνότητα μπορεί να πλησιάσει το 30%-40%. Υπάρχει μεγάλη χαρά από όλη την ομάδα και σαφώς και την οικογένεια του ασθενούς όταν μια πολύ υψηλού κινδύνου επέμβαση πάει ομαλά.
- Σε τι σημείο είναι η έρευνα για την κλινική ιατρική πράξη στον τομέα της Καρδιοχειρουργικής; Ποιο είναι το ερευνητικό έργο της κλινικής σας;
Η κλινική έρευνα ίσως είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στο να βελτιώνονται τα αποτελέσματα των επεμβάσεών μας. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου στην Αμερική είχα τη χαρά να ολοκληρώσω ένα Master στη στατιστική ανάλυση και την κλινική έρευνα όσο εργαζόμουν ταυτόχρονα στο Νοσοκομείο Cleveland Clinic. Εκεί μου μπήκε το «μικρόβιο» της κλινικής έρευνας, κάτι το οποίο συνεχίζω έως σήμερα. Πρόσφατα παρουσίασα στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας δική μου στατιστική ανάλυση από 14.000 επεμβάσεις bypass. Οι πληροφορίες που αντλούμε από τέτοιες μελέτες καθοδηγούν την καθημερινή κλινική μας πράξη για τη βελτίωση της πορείας των ασθενών μας.
- Ποιο είναι το μέλλον της Καρδιοχειρουργικής;
Σαφώς η ανθρωποκεντρική και εξατομικευμένη θεραπεία για τον κάθε ασθενή. Θα χρησιμοποιούμε πληροφορίες από τα γονίδια του κάθε ανθρώπου για να τον βοηθήσουμε να αποφύγει την ανάγκη για επέμβαση καρδιάς. Και όταν κάποιος χρειαστεί μια θεραπεία, θα είναι ειδικά σχεδιασμένη για τον συγκεκριμένο ασθενή με βαλβίδες και μοσχεύματα ειδικά κατασκευασμένα για τον συγκεκριμένο. Είμαστε ήδη στην αρχή μιας τέτοιας εποχής και είχα πρόσφατα την χαρά να τοποθετήσω ένα «custom-made» stent για έναν ασθενή μου, το όποιο είχε κατασκευαστεί μόνο για τον συγκεκριμένο με βάση τις μετρήσεις από την αξονική του.
- Τελικά, ποιο είναι το μυστικό για να έχει κάποιος υγιή καρδιά και να μη φτάσει ποτέ να κάνει επέμβαση;
Το μυστικό είναι αυτό που ξέρουμε όλοι και ταυτόχρονα είναι δύσκολο να εφαρμόσουμε στην εποχή που ζούμε. Σωστή διατροφή, γυμναστική, αποφυγή καπνίσματος, σωστό σωματικό βάρος και ισορροπημένη ζωή αποφεύγοντας το άγχος και αφιερώνοντας αρκετό χρόνο για ωραίες στιγμές με τους ανθρώπους που αγαπάμε.
Πατήστε για μεγέθυνση εδώ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δρ Γρηγόρης Παττακός είναι καρδιοχειρουργός με εξ ολοκλήρου εκπαίδευση και πορεία στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Έχει πρόσθετη εκπαίδευση στις ελάχιστα επεμβατικές και διακαθετηριακές επεμβάσεις για να μπορεί να προσφέρει όλες τις σύγχρονες θεραπείες στον ασθενή του.
Η σταδιοδρομία του στην Αμερική ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο Tufts της Βοστόνης, όπου φοίτησε στο Τμήμα Βιολογίας (Bachelor of Science in Biology, Cum Laude). Εν συνεχεία αποφοίτησε με αριστεία από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν (Georgetown University School of Medicine – Medical Degree) στην Ουάσιγκτον.
Στο ίδιο πανεπιστήμιο ειδικεύτηκε στη Γενική Χειρουργική παίρνοντας την πλήρη ειδικότητα και την πιστοποίηση American Board of Surgery – Certified.
Για δύο χρόνια ήταν στην Cleveland Clinic ως κλινικός ερευνητής σε θέματα Καρδιοχειρουργικής και από τις μελέτες στις οποίες συμμετείχε άλλαξαν τα δεδομένα των διεθνών οδηγιών για ασθενείς με ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Cleveland Clinic απέκτησε και το πτυχίο Master στην κλινική έρευνα (Master of Science in Clinical Research) από το Πανεπιστήμιο Case Western Reserve University.
Την ειδικότητα στην Καρδιοχειρουργική με υποειδικότητα στις ελάχιστα επεμβατικές και διακαθετηριακές επεμβάσεις (με έμφαση σε αορτικά ανευρύσματα και παθήσεις βαλβίδων) την απέκτησε από το Texas Heart Institute και το Baylor College of Medicine.
Εκεί πιστοποιήθηκε ως American Board of Thoracic Surgery – Certified.
Ο Δρ Γρ. Παττακός είχε την τύχη να μάθει τις κορυφαίες τεχνικές δίπλα στον μεγαλύτερο χειρουργό αορτής, αορτικών ανευρυσμάτων και διαχωρισμών της Βορείου Αμερικής, καθηγητή Τζόζεφ Κοζέλι (Joseph Coselli) στο Χιούστον του Τέξας. Ο καθηγητής Κοζέλι κατέχει το ρεκόρ των περισσότερων επεμβάσεων για ανεύρυσμα θωρακοκοιλιακής αορτής όλων των εποχών.
Τις ιδιαίτερες γνώσεις και ικανότητές του στην Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική (γνωστή και ως θωρακοσκοπική, ενδοσκοπική ή ρομποτική) τις απέκτησε με τους Dr Tomislav Mihaljevic (Cleveland Clinic, Κλήβελαντ, Οχάιο, ΗΠΑ), Dr Joseph Lamelas (Χιούστον, Τέξας, ΗΠΑ), Dr Patrick Perier (Bad Neustadt, Γερμανία) και Dr Peyman Sardari Nia (Μάαστριχτ, Ολλανδία).
