Οι «ηλιακές» δερματοπάθειες

Γράφει ο Δημήτριος Μαλάνος, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος ΥΓΕΙΑ

Η ηλιακή ακτινοβολία έχει σημαντικές ευεργετικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι απαραίτητη για την ενεργοποίηση της βιταμίνης D και την ανάπτυξη υγιών οστών, ενώ είναι γνωστή και η θετική επίδρασή της στην ψυχική κατάσταση του ανθρώπου.

Ο ήλιος, όμως, είναι δυνατόν να προκαλέσει ή και να επιδεινώσει προϋπάρχουσες ηλιακές δερματοπάθειες. Νοσήματα που παρουσιάζουν επιδείνωση με τον ήλιο είναι ο ερυθηματώδης λύκος, η δερματομυοσίτιδα, ο επιχείλιος έρπης, η ροδόχρους νόσος, τα αυτοάνοσα πομφολυγώδη νοσήματα.

Οι προκαλούμενες από την υπεριώδη ακτινοβολία δερματοπάθειες είναι το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός, η ηλιακή κνίδωση, η ευλογιοειδής ιδρώα, που αφορά κυρίως στα παιδιά, και η ακτινική δερματίτιδα, που χαρακτηρίζεται από φωτοευαισθησία και αφορά κυρίως στους ηλικιωμένους άνδρες.

Το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός

Συγκεκριμένα, το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός είναι αρκετά συχνό και εμφανίζεται σε ποσοστό έως και 10% στο γενικό πληθυσμό. Εκδηλώνεται ως κνησμώδες εξάνθημα, αποτελούμενο από κηλίδες, βλατίδες (μικρά κόκκινα σπυράκια), ακόμα και φυσαλίδες στα φωτοεκτεθειμένα μέρη του σώματος. Περιοχές του σώματος που είναι μονίμως εκτεθειμένες (πρόσωπο, τράχηλος) προσβάλλονται λιγότερο συχνά.

Οι ασθενείς χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι το εξάνθημα εμφανίζεται μετά τις πρώτες φορές έκθεσης στον ήλιο στην αρχή του καλοκαιριού και έχει την τάση να υποτροπιάζει κάθε χρόνο την ίδια εποχή. Συνήθως παρουσιάζεται μέσα σε 18 – 24 ώρες από την έκθεση και επιμένει για 7 – 10 μέρες.

Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν σταδιακή βελτίωση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο και το δέρμα γίνεται πιο ανθεκτικό.

Η χρήση αντηλιακών και η προοδευτική απευαισθητοποίηση με σταδιακά αυξανόμενη έκθεση στον ήλιο είναι χρήσιμα μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης της νόσου. Σε άτομα με εκτεταμένο εξάνθημα και συχνές υποτροπές είναι δυνατόν να εφαρμοστεί προφυλακτική φωτοθεραπεία 1 – 2 μήνες πριν από την έναρξη του καλοκαιριού. Η μέθοδος αυτή γίνεται με χορήγηση μικρών δόσεων «τεχνητής» υπεριώδους ακτινοβολίας σε επαναλαμβανόμενες συνεδρίες με σκοπό την ανάπτυξη αντοχής στη δράση της ηλιακής ακτινοβολίας.

Η φαρμακευτική φωτοευαισθησία

Συχνή επίσης είναι η φαρμακευτική φωτοευαισθησία, η αντίδραση δηλαδή του δέρματος που προκύπτει έπειτα από τοπική ή συστηματική (από το στόμα) χορήγηση μιας φαρμακευτικής ουσίας και έκθεση στο ηλιακό φως. Κλινικά εμφανίζονται ερύθημα, οίδημα, φυσαλίδες, πομφόλυγες.

Στη φαρμακευτική φωτοευαισθησία υπεισέρχονται δύο τύποι αντιδράσεων:

1. Φωτοαλλεργικές αντιδράσεις στις οποίες μεσολαβούν ειδικοί ανοσολογικοί μηχανισμοί και δεν εξαρτώνται από τη δόση της ουσίας που προσλήφθηκε.

2. Φωτοτοξικές αντιδράσεις, που είναι συχνότερες και συνήθως είναι δοσοεξαρτώμενες.

Φάρμακα που προκαλούν συχνά φωτοευαισθησία είναι:

• Αντιβιοτικά (π.χ. τετρακυκλίνες)
• Αντικαταθλιπτικά
• Αντιυπερτασικά
• Αντιδιαβητικοί παράγοντες
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.

Οι προφυλάξεις

Εάν πάσχετε από νόσημα που προκαλείται ή επιδεινώνεται με τον ήλιο, συνιστάται:

• Να αποφεύγετε την έντονη έκθεση στον ήλιο.
• Όταν εκτίθεστε να φοράτε καπέλο και ρούχα (προστατεύουν περισσότερο από τα αντηλιακά).
• Να χρησιμοποιείτε στα ακάλυπτα μέρη του σώματος αντηλιακό με ευρύ φάσμα προστασίας (για UVB + UVA ακτινοβολία) και υψηλό δείκτη προστασίας (πάνω από 20).
• Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας αν λαμβάνετε φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στον ήλιο.