Γράφει ο Παναγιώτης Παπαναγιώτου, αναπληρωτής καθηγητής Ακτινολογίας ΕΚΠΑ, Αρεταίειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, καθηγητής Νευροακτινολογίας Νοσοκομείου Bremen–Mitte της Βρέμης.
Όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση του εγκεφαλικού επεισοδίου, κάθε δευτερόλεπτο που περνάει μπορεί να αποτελέσει τη διαφορά μεταξύ της ανάρρωσης και της μόνιμης βλάβης ή ακόμη και του θανάτου. Αυτός ο κρίσιμος επείγων χαρακτήρας αποτυπώνεται στη φράση «Time is brain» (Ο χρόνος είναι εγκέφαλος).
Με κάθε λεπτό κατά τη διάρκεια ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα χάνονται, οδηγώντας σε δυνητικά μη αναστρέψιμη βλάβη. Μια μέθοδος που αλλάζει τα δεδομένα στη φροντίδα των εγκεφαλικών επεισοδίων, η ενδοαγγειακή θεραπεία, με τη διενέργεια της μεθόδου της μηχανικής θρομβεκτομής, αποτελεί πλέον την αιχμή του δόρατος στη θεραπεία των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Μπορεί να σώσει ζωές και να μειώσει τις πιθανότητες σοβαρής αναπηρίας μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί κυρίως στα βαριά εγκεφαλικά επεισόδια, τα οποία, όταν συμβούν, μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμη αναπηρία.
Αναγνωρίζοντας το εγκεφαλικό επεισόδιο: Γνωρίστε τα συμπτώματα
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει όταν διακόπτεται η παροχή αίματος στον εγκέφαλο, προκαλώντας ταχύ θάνατο των κυττάρων. Οι κύριοι τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου είναι το ισχαιμικό, που προκαλείται από θρόμβους αίματος που μπλοκάρουν τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου, και το αιμορραγικό, που οφείλεται στη ρήξη ενός αιμοφόρου αγγείου του εγκεφάλου.
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου και η άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας μπορεί να αποβεί σωτήρια για τη ζωή και να αποτρέψει σοβαρή μακροχρόνια αναπηρία. Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου, τα οποία συνήθως εμφανίζονται ξαφνικά, περιλαμβάνουν:
- Χαλάρωση του προσώπου: Η μία πλευρά του προσώπου πέφτει ή αισθάνεται μουδιασμένη. Όταν το άτομο χαμογελά, το χαμόγελό του μπορεί να φαίνεται ανομοιόμορφο.
- Αδυναμία των χεριών: Ξαφνικό μούδιασμα ή αδυναμία στο χέρι, ειδικά στη μία πλευρά. Το άτομο μπορεί να δυσκολεύεται να σηκώσει το ένα ή και τα δύο χέρια.
- Δυσκολία στην ομιλία: Η ομιλία μπορεί να είναι συγκεχυμένη ή να ακούγεται παράξενα. Το άτομο μπορεί να δυσκολεύεται να μιλήσει ή να φαίνεται μπερδεμένο.
Ώρα να καλέσετε βοήθεια: Εάν υπάρχει οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, είναι ζωτικής σημασίας να καλέσετε αμέσως τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Σημειώστε την ώρα που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα συμπτώματα.
Η επανάσταση της ενδοαγγειακής θεραπείας
Η ενδοαγγειακή θεραπεία, με τη μηχανική θρομβεκτομή είναι μια ελάχιστα επεμβατική πράξη, περιλαμβάνει τη διοχέτευση ενός λεπτού καθετήρα από τη βουβωνική χώρα στην αποφραγμένη αρτηρία στον εγκέφαλο. Στη συνέχεια, μια συσκευή αφαιρεί το θρόμβο, αποκαθιστώντας αποτελεσματικά τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, και μειώνει σημαντικά τη βλάβη στον ιστό του εγκεφάλου. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως σημαντικό ποσοστό των ασθενών, που διαφορετικά θα είχαν καταλήξει σε αναπηρική καρέκλα, με τη θρομβεκτομή μπορεί να επανέλθει και να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Αυτή η θεραπεία έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα αποτελέσματα των ασθενών, εάν πραγματοποιηθεί εντός των πρώτων ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων, υπογραμμίζοντας την κρίσιμη σημασία της φράσης «Ο χρόνος είναι εγκέφαλος».
Η σημασία κέντρων επεμβατικής θεραπείας εγκεφαλικού επεισοδίου
Η οξεία φάση είναι σαφώς η πιο κρίσιμη στην έκβαση ενός ασθενούς που υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, διότι όσο μικρότερης βαρύτητας είναι τα συμπτώματα μετά το επεισόδιο τόσο πιθανότερο είναι ο ασθενής να επανέλθει και πάλι στη φυσιολογική του ζωή. Για το λόγο αυτόν είναι πολύ σημαντικό να μεταφερθεί άμεσα σε νοσοκομείο και να λάβει την ενδεδειγμένη θεραπεία. Ένα εξειδικευμένο Κέντρο επεμβατικών θεραπειών ΑΕΕ έχει οργανωθεί ακριβώς σε αυτή τη βάση, ώστε να προσφερθούν στον ασθενή τα μέγιστα κατά την πρώτη και κρίσιμη φάση του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τα πλεονεκτήματα τα βλέπουμε καθημερινά στο κέντρο μας, το Κέντρο Επεμβατικής Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Αιγινήτειο, Αρεταίειο και του ΓΝΑ «Αλεξάνδρα». Εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα των τριών νοσοκομείων εξετάζει τους ασθενείς με ΑΕΕ, προβαίνει στις απαραίτητες απεικονιστικές εξετάσεις και αποφασίζει άμεσα αν θα χορηγηθεί θρομβολυτικό φάρμακο και αν μπορεί να διενεργηθεί μηχανική διάνοιξη της αρτηρίας και αφαίρεσης του θρόμβου μέσω της επέμβασης της θρομβεκτομής. Μετά την οξεία φάση, επίσης σημαντικό είναι η νοσηλεία των ασθενών με οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο να γίνεται σε οργανωμένα κέντρα, τα λεγόμενα stroke unit, και να ακολουθήσουν, εφόσον κριθούν απαραίτητες, θεραπείες αποκατάστασης. Επίσης στο εξειδικευμένο κέντρο θα διερευνηθούν τα αίτια που οδήγησαν στο εγκεφαλικό επεισόδιο ώστε να αποτραπεί ένα επόμενο συμβάν στο μέλλον. Για παράδειγμα, αν η αιτία του επεισοδίου ήταν η κολπική μαρμαρυγή, ο ασθενής θα λάβει φαρμακευτική αγωγή, αν η αιτία είναι μια σημαντική στένωση της καρωτίδος, αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί είτε με χειρουργική επέμβαση είτε με αγγειοπλαστική και τοποθέτηση στεντ.
Ενδοαγγειακές θεραπείες ΑΕΕ στην Ελλάδα
Ενώ οι ενδοαγγειακές θεραπείες είναι πιο διαδεδομένες σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, στην Ελλάδα η διαθεσιμότητά τους είναι ανησυχητικά χαμηλή. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας επί του παρόντος αδυνατεί να καλύψει αυτήν την ανάγκη λόγω πολλών προκλήσεων όπως ο περιορισμένος αριθμός εξειδικευμένων ιατρών ικανών να πραγματοποιούν θρομβεκτομές, παρά την ενίσχυση των τελευταίων ετών και το σύστημα εναλλαγής εφημερίας των νοσοκομείων. Πρόσθετη πρόκληση αποτελεί η ανάγκη επείγουσας παρέμβασης: Περίπου το 20% συμβαίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας και περισσότερο από το 50% εκτός των κανονικών ωρών εργασίας. Κατά συνέπεια, πολλοί ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή τη σωτήρια για τη ζωή θεραπεία εντός του βέλτιστου χρονικού παραθύρου.
Τρόποι βελτίωσης
Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί μια συντονισμένη, πολυεπίπεδη προσπάθεια. Πρώτον, η οργάνωση των ενδοαγγειακών θεραπειών στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι ζωτικής σημασίας, η οποία θα οδηγήσει σε πιο ολοκληρωμένα κέντρα εγκεφαλικών επεισοδίων και σε αύξηση των εκπαιδευμένων ιατρών. Δεύτερον, απαιτούνται δράσεις για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου και τη σημασία της άμεσης ιατρικής βοήθειας. Τρίτον, η δημιουργία ενός αποτελεσματικού δικτύου διαχείρισης ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο, το συντονισμό της μεταφοράς ασθενών και τη διασφάλιση της εφημεριακής ετοιμότητας. Τέλος, η διεθνής εμπειρία μπορεί να προσφέρει ιδέες για την Ελλάδα, υιοθετώντας μοντέλα αντιμετώπισης από άλλες χώρες που έχουν ενσωματώσει με επιτυχία ενδοαγγειακές υπηρεσίες στην περίθαλψη των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Συμπερασματικά, το «Time is brain» είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό σύνθημα – είναι η ζωτική αρχή της διαχείρισης των εγκεφαλικών επεισοδίων. Ενώ η ενδοαγγειακή θεραπεία είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσβασιμότητα σε οργανωμένες δημόσιες υπηρεσίες αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων. Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, έχει να κάνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Με εστιασμένες προσπάθειες της Πολιτείας, είναι απολύτως εφικτό να μεταμορφωθεί το τοπίο της περίθαλψης των εγκεφαλικών επεισοδίων προς το καλύτερο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Παναγιώτης Παπαναγιώτου είναι αναπληρωτής καθηγητής Ακτινολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών στο Α΄ Εργαστήριο του Αρεταίειου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου και καθηγητής Νευροακτινολογίας του Νοσοκομείου Bremen-Mitte της Βρέμης. Αποτελεί μέλος της Επιστημονικής Ομάδας του Κέντρου Επεμβατικής Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Αιγινήτειο, Αρεταίειο και του ΓΝΑ «Αλεξάνδρα» και του Κέντρου Εμβολισμών ΚΝΣ του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Είναι επεμβατικός νευροακτινολόγος και θεωρείται ειδικός στις επεμβατικές θεραπείες στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και στα ανευρύσματα εγκεφάλου με πλούσιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο.
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
