*Γράφει η Σταυρούλα Γιαβή, MD, PhD, διευθύντρια Αλλεργιολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Παρά τους κοινούς παθογενετικούς μηχανισμούς που ενεργοποιούν την έκλυση μεσολαβητών με συνέπεια τα συμπτώματα της άμεσου τύπου αλλεργικής αντίδρασης, υπάρχουν σαφείς κλινικές διαφορές μεταξύ αλλεργικών γυναικών και αλλεργικών ανδρών.
Ενώ ο κίνδυνος αλλεργικών παθήσεων είναι μεγαλύτερος στα αγόρια στην παιδική ηλικία, από την εφηβεία και μετά φαίνεται μία σαφής επικράτηση του γυναικείου φύλου στη συχνότητα εμφάνισης αυτών. Εστιάζοντας στις ορμόνες του γυναικείου φύλου, η λήψη αντισυλληπτικών συνδέεται με τις εξάρσεις άσθματος, καθώς και η περίοδος της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, περι- και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες υποφέρουν σε μεγαλύτερο ποσοστό από άσθμα και αλλεργική ρινίτιδα, ενώ τα συμπτώματα επιδεινώνονται με τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Έχει δειχθεί πλέον ότι οι γυναικείες ορμόνες οιστραδιόλη και προγεστερόνη δρουν και διεγείρουν τα μαστοκύτταρα προς έκλυση ισταμίνης, μέσω των ειδικών υποδοχέων του, ER (estradiol receptor) και PR (Progesterone Receptor).
Αλλεργικές καταστάσεις οι οποίες ταλαιπωρούν συχνότερα τις γυναίκες ή αποκλειστικά τις εγκυμονούσες είναι οι παρακάτω:
– Έξαρση συμπτωμάτων της χρόνιας κνίδωσης κατά την ωορρηξία ή εμμηνορρυσία ή περιεμμηνοπαυσιακά. Ο επίμονος κνησμός, το κνιδωτικό εξάνθημα ή ακόμα και αγγειοοίδημα μπορεί να επιμένουν για μεγάλο διάστημα και να απαιτούνται ειδικοί θεραπευτικοί χειρισμοί για την ανακούφιση της ασθενούς από τα συμπτώματα.
– Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, ως αποτέλεσμα ανοσολογικής αντίδρασης του οργανισμού σε κάποιο μέταλλο (π.χ. νικέλιο) κοσμημάτων ή συστατικό καλλυντικών, αρωμάτων κ.ά., προϊόντα τα οποία χρησιμοποιούν πιο συχνά οι γυναίκες και επομένως εκτίθενται συχνά στα αλλεργιογόνα τους.
– Η αλλεργία στις βαφές μαλλιών είναι μία συχνή αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής που συχνότερα εμφανίζεται στις γυναίκες λόγω συχνότερης χρήσης, αλλά και σε επαγγελματίες κομμωτές. Το υπεύθυνο αλλεργιογόνο είναι συνήθως η παραφαινυλενοδιαμίνη (PPD – Phenylenediamine) η οποία περιέχεται σε πολλές βαφές μαλλιών, αλλά και σε τατουάζ μαύρης χένας. Η αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και μετά από χρόνια εφαρμογής της βαφής. Η διερεύνηση της αλλεργίας και η απομόνωση του υπεύθυνου συστατικού επιτυγχάνονται με τις επιδερμικές δοκιμασίες (Patch Test).
– Γυναίκες οι οποίες παρουσιάζουν LTP σύνδρομο (Lipid Transfer Syndrome), μια ιδιαίτερη μορφή τροφικής αλλεργίας, μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση, αναφυλαξία, καθώς η εμμηνορρυσία θεωρείται ένας συμπαράγοντας (co-factor), ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση αναφυλαξίας, όταν συνδυαστεί με την κατανάλωση της ενοχοποιούμενης τροφής.
– Καταστάσεις που μπορεί να βιώνουν γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, ειδικά εάν πρόκειται για αλλεργικά άτομα, είναι οι εξής:
- Έξαρση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας ή του άσθματος.
- Έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας (κνήφη της εγκυμοσύνης), με τα χαρακτηριστικά εκζέματα, την ξηροδερμία και τον επίμονο κνησμό. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στο 2ο τρίμηνο, αλλά μπορεί να εμφανιστούν και νωρίτερα.
– Άλλες δερματοπάθειες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι:
- Το πεμφιγοειδές της κύησης, μία αυτοάνοση δερματοπάθεια η οποία εμφανίζεται στο 2ο ή στο 3ο τρίμηνο, αρχικά περιομφαλικά και στη συνέχεια εξελίσσεται με την εμφάνιση χαρακτηριστικών φυσαλίδων.
- Οι κνησμώδεις κνιδωτικές βλατίδες και πλάκες της κύησης – PUPP – Pruritic Urticarial Papules and Plaques (ή πολύμορφο εξάνθημα της κύησης). Συνήθως εμφανίζεται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης με εξανθήματα στην κοιλιά, τα οποία διαρκούν εβδομάδες και συνοδεύονται από έντονο κνησμό. Θα πρέπει να αποκλειστούν άλλες σοβαρές αιτίες κνησμού, όπως η χολόσταση, και να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων μέχρι να υποχωρήσει, συνήθως λίγες εβδομάδες μετά τον τοκετό.
Οι γυναίκες λοιπόν φαίνεται όχι μόνο να εκδηλώνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό αλλεργικά νοσήματα από τους άνδρες, ειδικά στην ενήλικη ζωή, αλλά και να εμφανίζουν εντονότερα συμπτώματα από τους άνδρες. Η δράση και η διακύμανση των γυναικείων ορμονών παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις εκδηλώσεις, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και η κατανόηση αυτής της επίδρασης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και την ηπιότερη πορεία της αλλεργίας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Σταυρούλα Γιαβή, MD, PhD, διευθύντρια Αλλεργιολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών και εκπαιδεύτηκε στην Παιδιατρική, στην Παιδιατρική Κλινική του Θριασίου Νοσοκομείου. Ειδικεύτηκε στην Αλλεργιολογία στην Αλλεργιολογική Μονάδα της Β’ Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
Μετά την απόκτηση του τίτλου της ειδικότητας Αλλεργιολογίας εργάστηκε στο ίδιο Τμήμα ως επιμελήτρια και συνεχίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες της ως πανεπιστημιακός υπότροφος στο Τμήμα της Τροφικής Αλλεργίας. Το ειδικό ερευνητικό ενδιαφέρον της εστιάζεται στην Τροφική Αλλεργία των παιδιών, κυρίως στο γάλα, στο αυγό, στα δημητριακά, στο ψάρι και τους ξηρούς καρπούς. Είναι κύρια ερευνήτρια στο Κλινικό Θεραπευτικό Πρωτόκολλο Επαγωγής Ανοχής στο γάλα (SOTI) στα παιδιά με σοβαρή αλλεργία στο γάλα, καθώς επίσης και κύρια ερευνήτρια στο Ερευνητικό Πρωτόκολλο της Nestlé (10.53-NRC) για την επαγωγή ανοχής του αυγού μέσω της κατανάλωσης θερμικά επεξεργασμένης πρωτεΐνης αυγού σε παιδιά με αλλεργία στο αυγό. Η χρήση της μοριακής διάγνωσης στην τροφική αλλεργία και η εφαρμογή της για την πρόγνωση, αλλά και στη θεραπεία των αλλεργικών νοσημάτων είναι βασικά σημεία της κλινικής της έρευνας.
Διαβάστε παρακάτω το άρθρο, όπως δημοσιεύθηκε στο ένθετο Health by Nextdeal, τεύχος 07, (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):
