Όμιλος Ιατρικού Αθηνών: THE ATHENS MUMMY PROJECT

Κυκλοφόρησε ο 4ος ΤΟΜΟΣ του «Journal of the Hellenic Institute of Egyptology» («Περιοδικό του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτολογίας»), το οποίο συνδημοσιεύεται ετησίως, σε ένα βιβλίο, από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αιγυπτιολογίας (Αθήνα, Ελλάδα), την Αρχαιολογική Εταιρεία Αλεξάνδρειας (Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος) και το Ain Shams Πανεπιστήμιο (Κάιρο, Αίγυπτος).

Ο εν λόγω τόμος είναι αφιερωμένος στο Athens Mummy Project, στο οποίο βασικός χορηγός ήταν ο Όμιλος Ιατρικού Κέντρου.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ CFO ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ATHENS MEDICAL GROUP

Το επίτευγμα του THE ATHENS MUMMY PROJECT είναι η αρχή της γόνιμης συνεργασίας μεταξύ του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ, ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ (που αποτελεί τον βασικό χορηγό αυτής της προσπάθειας) και του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΟΛΟΓΙΑΣ.

Πρόκειται για ένα καινοτόμο εγχείρημα που πραγμα- τοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις εγκαταστάσεις του διακεκριμένου ιδιωτικού μας νοσοκομεί- ου (ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ στο Μαρούσι) και ξεκίνησε να υλοποιείται 6 χρόνια πριν μέσω της Χαρτογράφησης MDCT – Μελέτη 5 στις 9 μούμιες του στην Αιγυπτιακή Συλλογή του Μουσείου, υπό την επιστημονική επίβλεψη του Δρος Ν. ΜΠΟΝΤΟΖΟΓΛΟΥ, διευθυντή του Τμήμα- τος Αξονικής και Μαγνητικής Τομογραφίας.

Το ATHENS MEDICAL CENTER δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την επιχείρηση, αλλά ήταν παρών για να συνεισφέρει αποτελεσματικά και να εκδηλώσει ενδιαφέρον για αυτό το Ερευνητικό Πρόγραμμα, συνεισφέροντας με το υψηλών επιστημονικών προδιαγραφών προσωπικό του, καθώς και τη χρήση της πιο σύγχρονης τεχνολογίας και σύγχρονης αξονικής τομογραφίας και ιατρικού εξοπλισμού.

Σήμερα, από αυτή τη θέση, είμαστε εδώ ως συνοδοιπόροι για να απολαύσουμε τους καρπούς των επιστημονικών αποτελεσμάτων, των επιστημονικών συμπερασμάτων και της άκρως επαγγελματικής συνεργασίας μεταξύ των τριών Ιδρυμάτων. Αυτά τα αποτελέσματα ρίχνουν άφθονο φως στην παλαιοπαθολογία των Αιγυπτίων, καθώς και στην κατανόηση της κοινωνίας και των μεταφυσικών αναζητήσεών τους. Αυτό το συγκεκριμένο Ερευνητικό Πρόγραμμα μας δίνει τη δυνατότητα να υποδηλώσουμε ότι η συνεργασία μεταξύ δύο σημαντικών τομέων της επιστήμης, της Ιατρικής και της Αιγυπτιολογίας/Αρχαιολογίας, μπορεί να προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα προς όφελος όλης της ανθρωπότητας!

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως τη Δρα Αλίσια ΜΑΡΑΒΕΛΙΑ, πρόεδρο του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΙΓΥΠΤΟΛΟΓΙΑΣ, που συνέλαβε το όλο έργο ήδη από το 2002 και της οποίας οι ανήσυχες προσπάθειες έφεραν το ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ σε στενή επαφή με το ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, επίσης, από το 2002. Ευχαριστούμε πολύ το ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, τους πρώην δι- ευθυντές του, καθώς και τη σημερινή διευθύντρια Δρα Άννα-Βασιλική ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ για την ευγενική βοήθεια, τη συνεργασία και τη συμβολή στη συνέχιση αυτού του περίφημου ερευνητικού έργου. Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχα- ριστίες μας στον διευθυντή του Τμήματος Αξονικής και Μαγνητικής Τομογραφίας του Νοσοκομείου μας, Δρα Νικολάο ΜΠΟΝΤΟΖΟΓΛΟΥ (MD), μαζί με την άριστα κα- ταρτισμένη ομάδα έμπειρων ραδιοτεχνικών του, που συνέβαλαν καθοριστικά στην ένταξη αυτών των μελετών. Ο ΟΜΙΛΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ θα είναι πάντα αρωγός όλων των Ελλήνων επιστημόνων στην προσπάθειά τους για γνώση, πρόοδο και ανάπτυξη της κοινωνίας μας.

κ. Εμμανουήλ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ, οικονομικός διευθυντής Όμιλος Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Αθήνα, ΕΛΛΑΣ
κ. Κωνσταντίνος ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, διευθυντής Εταιρικών και Διεθνών Σχέσεων Όμιλος Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Αθήνα, ΕΛΛΑΣ

Η ομάδα του Athens Mummy Project στο Αρχαιολογικό Μουσείο: Δρ Ν. Μποντόζογλου, Δρ Α. Μαραβέλια, κ. Ε. Τουρνά, κ. Ε. Μαρκόπουλος, κ. Κ. Χατζηγιαννάκης, Δρ Σ. Γερουλάνος, κ. Π. Λαζαρίδης, κ. Κ. Κούβαρης.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Θα ήθελα για άλλη μια φορά να ευχαριστήσω και να επαινέσω τη Δρα Αλίσια ΜΑΡΑΒΕΛΙΑ, πρόεδρο του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΙΓΥΠΤΟΛΟΓΙΑΣ και διακεκριμένη αιγυπτιολόγο, για την πρωτοβουλία και τις επίπονες προσπάθειές της να συλλάβει και να εφαρμόσει το ATHENS MUMMY PROJECT, συγκεντρώνοντας επιστή- μονες από διαφορετικά γνωστικά πεδία, όπως ιατρούς, ιατροδικαστές, αιγυπτιολόγους αρχαιολόγους και συ- ντηρητές, προκειμένου να παρουσιάσουν τα αποτελέ- σματα της έρευνάς τους σχετικά με τη μουμιοποίηση και τα τελετουργικά του θανάτου στην αρχαία Αίγυπτο, μέσα από τη λεπτομερή και επιστημονική μελέτη σε 9 από τις 10 πτολεμαϊκές μούμιες από την Πανόπολη που φυλάσσονται στις εγκαταστάσεις της Αιγυπτιακής Συλλογής του ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Αθηνών.

Η σύγχρονη τεχνολογία, όπως η αξονική τομογραφία, και η παραδοσιακή επιστήμη (λεπτομερής τεκμηρίωση, συλλογή και ερμηνεία αρχαιολογικών δεδομένων) έχουν συνδυαστεί αρμονικά και είμαι βέβαιος ότι προσφέρουν πολύτιμα συμπεράσματα για τη γνώση μας σχετικά με τη διαδικασία ταφής, τα λεγόμενα rites de passages. Η Παλαιοπαθολογία, η κοινωνική δομή, ακόμα και η διατροφή και οι συνήθειες του πληθυσμού που ζούσε στην αρχαία και την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο. Συγχαρητήρια σε όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας! Θα ήθελα επίσης να απευθύνω τους εγκάρδιούς μου χαιρετισμούς και ειλικρινείς ευχαριστίες σε όλους όσοι συμ-μετείχαν και στήριξαν αυτό το Ερευνητικό Πρόγραμμα από την αρχή, ιδιαίτερα στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών [στον διευθύνοντα σύμβουλο Δρα Βασίλειο Γ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ, στον οικονομικό διευθυντή Μ. Εμμανουήλ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ και στον διευθυντή Εταιρικών και Διεθνών Υποθέσεων, κ. Κωνσταντίνο ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ, καθώς και στον διακεκριμένο ακτινολόγο και διευθυντή της Μονάδας Αξονικής Τομογραφίας του συγκεκριμένου νοσοκομείου, Δρα Νικόλαο ΜΠΟΝΤΟ ΖΟΓΛΟΥ (MD) και την ομάδα του]. Αναφέρω και τον Δρα Γεώργιο ΚΑΚΚΑΒΑ, γιατί κατά τη διάρκεια της θητείας του ξεκίνησε όλο το Πρόγραμμα. Επιπλέον, η προκάτοχός μου, Δρ Μαρία ΛΑΓΟΓΙΑΝΝΗ, η οποία υποστήριξε την υλοποίηση της έρευνας. Και, τέλος, η πρόσφατα συνταξιούχος συνά- δελφος Ελένη ΤΟΥΡΝΑ, που για αρκετά χρόνια ήταν η ψυχή της Αιγυπτιακής Συλλογής. Ελπίζω ότι αυτή η επιστημονική έκδοση θα προσθέσει στις επιστημονικές μας γνώσεις και ταυτόχρονα θα αποτελέσει κίνητρο για την ολοκλήρωση αυτού του (μέχρι τώρα μοναδικού στην Ελλάδα) ερευνητικού έργου και την πλήρη δημοσίευσή του .

Δρ Άννα – Βασιλική ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Αρχαιολό- γος, Διευθύντρια Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού Αθήνα, ΕΛΛΑΣ

Η Δρ Α. Μαραβέλια με τον Δρα Νικόλαο Μποντόζογλου και τον κ. Εμμανουήλ Μαρκόπουλο στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ATHENS MUMMY PROJECT (ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΜΟΥΜΙΑ)

Το εγκληματολογικό μας πρόγραμμα σχετίζεται με την πλήρη και ακριβή μελέτη 9 ανθρωποειδών σαρκοφάγων και της μούμιας που έχουν μέσα τους, οι οποίες χρονολογούνται από την πτολεμαϊκή περίοδο και φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Η Αιγυπτιακή Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (η οποία άνοιξε ξανά το 2008, με περισσότερα από 1.200 εκθέματα από τα άνω των 7.000 αντικει- μένων που της ανήκουν) κρατά τα περισσότερα από τα πλούτη της καλά κρυμμένα στις αποθήκες του Μουσείου. Μεταξύ αυτών, καταφέραμε να ανακαλύψουμε ξανά μερικά φέρετρα της πτολεμαϊκής περιόδου, μαζί με τις μούμιες τους. Όλες οι ιδιαίτερες αυτές ανθρωποειδείς σαρκοφάγοι έχουν δημοσιευθεί (μόνο με πολύ σύντομες περιγραφές και προσπάθειες ανάγνωσης των επιγραφών τους) στην ελληνική γλώσσα, με έναν μάλλον στοιχειώδη και συνοπτικό τρόπο (και με κάποια λανθα- σμένα στοιχεία) πριν από περισσότερο από έναν αιώνα από τον Δρα Τάσο Νερούτσο, MD [Νερούτσος, T.Δ.: «Ση- μειώσεις ἐπὶ δέκα μομίαις ἑλληνο-ρωμαϊκῆς καὶ βυζαντινῆς (sic!) ἐποχῆς», Ἀρχαιολογικὴ ἐφημερίς, Αθήνα 1884, κολ. 171-80 & pl. 12].

H μούμια του Athens Mummy Project στον αξονικό τομογράφο του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.

Ο συγγραφέας αυτός ήταν γιατρός, ο οποίος ζούσε στην Αλεξάνδρεια. Έκτοτε, τα φέρετρα ξεχάστηκαν, δεν εκτέθηκαν ποτέ κατά τις εκθέσεις του Μουσείου (εκτός από μία), και κανείς άλλος δεν ασχολήθηκε με αυτά από τότε που ο αείμνηστος Νερούτσος φρόντισε να τα μελετήσει με ακρίβεια. Τώρα, μετά από τόσα χρόνια που πέρασαν, μια νέα γενιά καλά καταρτισμένων αιγυπτιολόγων, με τη συνεργασία του Μουσείου, προσπαθεί να ξαναφέρει στο φως αυτά τα ξεχασμένα και λίγο-πολύ άγνωστα ευρήματα. Αυτά τα φέρετρα είχαν ανακαλυφθεί στην Αίγυπτο (στην Πανό- πολη, το σύγχρονο Αχμίμ) και δωρίστηκαν στην ελληνική κυβέρνηση στα τέλη του 19ου αιώνα από πλούσιους πα- τριώτες που ζούσαν εκεί. Σκοπός αυτού του Προγράμ- ματος είναι να καταδείξει την παρουσία και τη σημασία αυτών των ξεχασμένων μουμιών και να παρουσιάσει μια πλήρη και ακριβή αρχαιολογική και εγκληματολογι- κή μελέτη αυτών των 10 σαρκοφάγων, οι οποίες χρο- νολογούνται από την πτολεμαϊκή περίοδο.

Κατά την πρώτη φάση του Προγράμματος, αυτά τα ανθρωποειδή φέρετρα και οι ιερογλυφικές επιγραφές τους εξετάστηκαν διεξοδικά και δημοσιεύθηκαν από τους Δρες Μαραβέλια και Κλαδάκη, το 2004 [Μαρα- βέλια Α.-Α. & Κλαδάκη-Μανώλη Ε.: «Ανάμεσα στους κρυμμένους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών: Αναζητώντας τις ξεχασμένες μούμιες, 1», Ευρώπη, Ελλάδα και Αίγυπτος: Συμπληρωματικοί Αντίποδες κατά την Ύστερη Αρχαιότητα: Πρακτικά Συνεδρίασης, που πραγματοποιήθηκε κατά την 8η Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αρχαιολόγων, στη Θεσσαλονίκη το 2002 (Μαραβέλια, A.-A., επιμ.), Οξφόρδη (Archaeopress/ BAR International Series, 1218) 2004, 5-20], και από τη Δρα Μαραβέλια το 2005 [Μαραβέλια, A.-Α.: «Ανάμεσα στους κρυμμένους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών: Αναζητώντας τις ξεχασμένες μούμιες, 2», Σύγχρονες Τάσεις στην Ευρωπαϊκή Αιγυπτολογία: Πρακτικά Συνε- δρίασης, που πραγματοποιήθηκε κατά την 9η Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αρχαιολόγων στην Αγία Πετρούπολη, το 2003 (Μαραβέλια, A.-A., επιμ.), Οξφόρδη (Archaeopress/BAR International Series, 1448) 2005, 7-21] (αντίστοιχα).

Η 2η φάση αυτού του Προγράμματος περιλαμβάνει την αξονική τομογραφία, την ιατρική, ανατομική και ιστολογική εξέταση των μουμιών (ένα μάλλον ολοκληρωμένο στατιστικά αρχαιοανθρωπολογικό σύνολο, το οποίο περιλαμβάνει ανθρώπινα λείψανα διαφόρων ηλικιών και των δύο φύλων), χρησιμοποιώντας σύγχρονες ιατροδικαστικές τεχνικές. Αυτή θα ξεκινήσει την άνοιξη του 2013 και θα πραγματοποιηθεί από τη Δρα Αλίκη Μαραβέλια, πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, από την κ. Ελένη Τουρνά, αρχαιολόγο και υπεύθυνη της Αιγυπτιακής Συλλογής, από τον Δρα Φίλιππο Κουτσαύτη, MD, ιατροδικαστή και διευθυντή της Ιατροδικαστικής Αρχής Αθηνών, από τον Δρα Κωνσταντίνο Κούβαρη, MD, διακεκριμένο ανθρωπολόγο και ιατροδικαστή με εξειδίκευση στα ανθρώπινα λείψανα, από τον καθ. Δρα Στέφανο Γερουλάνο, MD, πρόεδρο του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος και ομότιμο κα- θηγητή Ιστορίας της Ιατρικής, από τον Δρα Νικόλαο Μποντόζογλου, MD, ακτινολόγο και διευθυντή του Τμήματος C-Scanning, PE-CT και MRI του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, και από τον κ. Παναγιώτη Λάζαρη, συντηρητή Αρχαιοτήτων και ειδικό Αρχαίου Ξύλου του Εθνικού Αρ- χαιολογικού Μουσείου, με τη βοήθεια του προσωπικού του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας.

Στην τελική φάση του Εγκληματολογικού μας Προγράμματος, σχεδιάζουμε να ανακατασκευάσουμε τα πρόσωπα ορισμένων από τις μούμιες, όπως ήταν εν ζωή, πιθανότατα της Χορεύουσας Ιέρειας του Μιν (jxbtntMnw), της οποίας το όνομα ήταν Takheredmenu (T3- Xrd-Mnw, AIG 3348), του Apion (Hpy, AIG 3340) και, τέλος, του μικρού αγοριού Sekhem (Sxm, AIG 3344). Πρόσφατα, η κ. Ελένη Τουρνά εντόπισε ακόμα μια αδημοσίευτη νέα μούμια από την Πανόπολη, η οποία μπορεί να σχετίζεται με μια από τις προηγούμενες μού- μιες με στενή συγγένεια αίματος! Περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτές θα ανακοινωθούν αμέσως μόλις δημοσιεύσει τη νέα σαρκοφάγο… Η αξονική τομογραφία των μουμιών θα γίνει στις εγκαταστάσεις του Ομίλου Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, με την ευγενική χορηγία του προέδρου του.

Δείτε το όπως δημοσιεύτηκε στο Health by Nextdeal – Τεύχος 9