Άσκηση ή διατροφή στα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη;

Η καλή φυσική κατάσταση (fitness) και η συστηματική άσκηση (έστω και περπάτημα) είναι αποδεδειγμένα σημαντικός παράγοντας μείωσης του καρδιαγγειακού κινδύνου. Ταυτόχρονα μειώνει τις επιπλοκές σε δύσκολες καταστάσεις για την υγεία (πχ. λοιμώξεις, χειρουργικές επεμβάσεις, κλπ.), αποτελώντας βασική συνισταμένη ποιοτικής μακροζωίας. 

Η μειωμένη κατανάλωση θερμίδων και η απώλεια βάρους, από την άλλη, είναι γνωστό από πολλές μελέτες, ότι επαναφέρει στο φυσιολογικό τον προδιαβήτη και με αρκετές πιθανότητες ακόμη και αναστρέφει τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 εξηγεί ο Αντώνιος Π. Λέπουρας, παθολόγος-διαβητολόγος, διευθυντής Παθολογικής – Διαβητολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Κλινικής METROPOLITAN GENERAL.

Ποιο είναι ωστόσο πιο σημαντικό για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και την υγεία τους, η συστηματική άσκηση ή η απώλεια βάρους;

Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα προσπάθησε να δώσει μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο γνωστό επιστημονικό περιοδικό Diabetes Care, στο τεύχος του Μαρτίου 2020. 

Είναι γνωστός ο αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών επιπλοκών και θνητότητας στον Σακχαρώδη Διαβήτη. Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια συνηθισμένη επιπλοκή του διαβήτη και τα πρώιμα σημάδια του μελλοντικού προβλήματος μπορεί να εμφανιστούν ως αλλαγές στην καρδιακή λειτουργία σε νεαρούς ενήλικες, αλλά ιδίως στην 3η ηλικία.

Η μελέτη αυτή έδειξε ότι η άσκηση μπορεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να βελτιωθεί η καρδιακή λειτουργία σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, ενώ από την άλλη μια κατευθυνόμενη διατροφή χαμηλών θερμίδων μπορεί να μην βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία, αλλά μπορεί να αντιστρέψει την εξέλιξη του Σακχαρώδη Διαβήτη.

Οι ερευνητές συνέκριναν την επίδραση της επιτηρούμενης αερόβιας άσκησης σε σχέση με ένα πρόγραμμα αντικατάστασης γεύματος με κατανάλωση τροφής χαμηλής ενέργειας, στη λειτουργία της καρδιάς. Στην μελέτη συμμετείχαν 87 ασθενείς ηλικίας 18 έως 65 ετών, με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.

Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε εξετάσεις, υπερηχοκαρδιογράφημα και μαγνητική τομογραφία καρδιάς για να επιβεβαιώσουν την πρώιμη δυσλειτουργία της καρδιάς, και δοκιμασίες άσκησης για τη μέτρηση της καρδιαγγειακής φυσικής κατάστασης.

Σημαντικές βελτιώσεις στην καρδιακή λειτουργία εντοπίστηκαν στους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα άσκησης σε σύγκριση με μια ομάδα ελέγχου. Οι ασθενείς αυτοί είχαν επίσης αυξημένη ικανότητα άσκησης. Αντίθετα, η δίαιτα χαμηλής ενέργειας δεν βελτίωσε την καρδιακή λειτουργία, ούτε την αντοχή και την εύκολη κόπωση, αλλά η παρέμβαση σίγουρα δεν ήταν μια συνολική αποτυχία. Οι ασθενείς στην ομάδα δίαιτας όχι μόνο είχαν “ευνοϊκές” αλλαγές στη δομή της καρδιάς και στην αγγειακή λειτουργία, αλλά το 83% αυτής της ομάδας εμφάνισε αναστροφή του διαβήτη της (βελτίωση της ρύθμισης, ακόμη και διακοπή θεραπείας!). 

Το ερώτημα λοιπόν απαντάται εύκολα. Συστηματική άσκηση μαζί με απώλεια βάρους βοηθούν συνολικά και ολιστικά την υγεία, ιδίως των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη. Αν βέβαια έπρεπε να επιλέξουμε, η καλή φυσική κατάσταση (fitness) και η συστηματική σωματική άσκηση, αποτελούν απαραίτητο συστατικό μακροζωίας.

Η πρόσφατη δραματική εμπειρία με τη νόσο COVID-19,  δείχνει πως τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, αλλά με καλή ρύθμιση και καλή φυσική κατάσταση, δεν βρέθηκαν σε υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές, αντίθετα η παχυσαρκία δημιουργεί υψηλό κίνδυνο θνητότητας, ακόμα και σε νεότερους, χωρίς Σακχαρώδη Διαβήτη ή άλλες συννοσηρότητες.  

Μένουμε σπίτι, ίσως είναι καιρός να διαπραγματευθούμε με τον εαυτό μας για τη διατροφή και την άσκηση και φυσικά να ασχοληθούμε με θετικό τρόπο με το σώμα μας.

Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι, συστηματική άσκηση λίγοι διατηρούν μακροχρόνια. Όσον αφορά δε την απώλεια βάρους το τελικό και σε βάθος χρόνου αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό και δυσοίωνο.

Η απάντηση για τη συστηματική άσκηση είναι να προσπαθήσουμε να την εντάξουμε μέσα στην καθημερινότητά μας (π.χ. περπατώ πριν ή μετά την εργασία μου, κάνω τζόκιν καθημερινά με τον σκύλο μου κ.λπ.), διευκρινίζει ο κ. Λέπουρας.

Απώλεια βάρους: «Εύκολο να τα χάσεις, δύσκολο να τα διατηρήσεις»

Όσο για την απώλεια βάρους, ο στόχος για την επιτυχημένη και δια βίου απώλεια έστω και 10% του βάρους μας είναι μια δυσεπίλυτη εξίσωση.

Η μόνη επιτυχημένα δίαιτα είναι η μειωμένη κατανάλωση θερμίδων, τουλάχιστον 30 -50%, από αυτές που χρειαζόμαστε για τις καθημερινές μας ανάγκες, ανάλογα βέβαια και πόσο βάρος θέλουμε να χάσουμε. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για το πετύχουμε αυτό.

Από τις πολύ αποτελεσματικές, αλλά καθόλου ασφαλείς για μεγάλο χρονικό διάστημα κετογονικές δίαιτες (μόνο πρωτεΐνη και λίπος, καθόλου ή πολύ λίγο <30% υδατάνθρακες). 

Τις πρωτεϊνικές δίαιτες (40-45% πρωτεΐνη, 40-45% υδατάνθρακες) αποτελεσματικές επίσης και περισσότερο ασφαλείς εκτός αν συνυπάρχουν συννοσηρότητες – τότε χρειάζεται προσοχή και συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς.

Δυστυχώς και αυτές είναι μακροχρόνια κουραστικές, αλλά μπορούν να βοηθούν εφαρμοζόμενες διαλειπόμενα, ώστε να συντηρείται η αρχική απώλεια βάρους. 

Οι κλασικές θερμιδικές (30% πρωτεΐνη, 55% υδατάνθρακες), δηλαδή διατροφή χαμηλών θερμίδων αλλά ισορροπημένη. Δύσκολο να ακολουθηθούν μακροχρόνια και παρά τις παραλλαγές (π.χ. διαλειμματική δίαιτα, μονοφαγίες δηλαδή περιορισμό συγκεκριμένων τροφίμων από τη διατροφή μας, κλπ.), απαιτώντας συνεχή πειθαρχία, είναι οι λιγότερο αποτελεσματικές σε βάθος χρόνου. 

Με βάση πολλές μελέτες, τόσο παρατήρησης όσο και παρέμβασης, η αλήθεια είναι πως, οι περισσότεροι δυστυχώς που θα προσπαθήσουν να χάσουν συστηματικά βάρος, στο τέλος της προσπάθειας και σε βάθος χρόνου, θα έχουν περισσότερα κιλά από την αρχή.

Άσκηση – Διατροφή χρειάζεται ευαισθητοποίηση και υποστήριξη από όλους τους θεσμούς

Το πρόβλημα είναι ο τρόπος της ζωής μας, που έχει μειώσει τις ευκαιρίες άσκησης και έχει αυξήσει την πίεση για υπερκατανάλωση άχρηστων θερμίδων, που αποθηκεύονται σαν λίπος στο σώμα μας.

Μπορεί να φαίνεται προφανές, αλλά εάν μπορούμε πρέπει να ενθαρρύνουμε όλοι τους ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη να κάνουν αλλαγές στις καθημερινές τους συνήθειες, μέσω άσκησης και έξυπνης, χαμηλών θερμίδων, υγιεινής διατροφής. Μπορούμε με αυτόν τον τρόπο, να τους βοηθήσουμε να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, καρδιαγγειακών επεισοδίων ακόμη και πρόωρου θανάτου. Μπορούμε επίσης αν πετύχουμε και διατηρήσουμε μια μικρή 5-10%, απώλεια βάρους, σε αρχικά στάδια να αναστρέψουμε τον διαβήτη. 

Μην ξεχνάμε ότι πέρα από τις λοιμώξεις και τους ιούς…, τα καρδιαγγειακά παραμένουν η κυριότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας.

Χρειάζεται λοιπόν υποστήριξη συνεχής, τόσο από την οικογένεια και τους οικείους, όσο και από τους θεσμούς της κοινωνίας και ιδιαίτερα από τους θεράποντες για συνεχή προσπάθεια να μείνουμε σε καλή φυσική κατάσταση και φυσιολογικό βάρος. Δυστυχώς  το προφανές είναι πολύ δύσκολο να το διατηρήσουμε στην καθημερινότητα, χωρίς συνεχή πίεση και συμπαράσταση, καταλήγει ο κ. Λέπουρας. 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο ιατρός παθολόγος διαβητολόγος Αντώνιος Π. Λέπουρας διετέλεσε αντιπρόεδρος Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας. Είναι διευθυντής Παθολογικής – Διαβητολογικής Κλινικής, υπεύθυνος διαβητολογικού κέντρου και εξωτερικών ιατρείων σακχαρώδη διαβήτη του Metropolitan General.

ΣΠΟΥΔΕΣ – ΠΡΟΥΠΗΡΕΣΙΑ 

• Το 1979 πήρε απολυτήριο από την ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
• Το 1986 αποφοίτησε από την ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
• Στις 09/02/1987 έλαβε την Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος (υπ’ αριθμόν 3574/ 9-2-1987 απόφαση της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής)
• Από 24/09/1987 έως 15/06/1987 εργάσθηκε ως εξωτερικός βοηθός και εφημερεύων στην ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ και στην ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ.
• Από 11/08/1987 έως 11/08/1989 εξέτισε την στρατιωτική μου θητεία ως έφεδρος αξιωματικός (1 χρόνο ως Ιατρός Μονάδος και 9 μήνες ως Εσωτερικός Βοηθός στην Β’ Παθολογική του Ν.Ι.Μ.Τ.Σ.)
• Από 08/12/1989 έως 03/09/1991 εξέτισε την θητεία υπαίθρου στο Περιφερικό Ιατρείο Βραχατίου και στο Κεντρο Υγείας Κιάτου Κορινθίας.
• Από 12/09/1991 εως 10/12/1995 υπηρέτησε ασκούμενος στην Β’ Παθολογική Κλινική του Π.Γ.Ν.Α. < Γ.ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ> (παράλληλη εκπαίδευση είχε με την Ηπατολογία και την Αιματολογία την Υπέρταση και την Λοιμωξιολογία)
• Στις 04/04/1996 έλαβε την ειδικότητα της Παθολογίας από την Νομαρχία Ανατολικής Αττικής.
• Από 03/09/1996 μέχρι τον 9ο/2006 που παραιτήθηκε, εργάσθηκε ως Παθολόγος, με σύμβαση έργου ειδικού τύπου, στα Εξωτερικά Ιατρεία του ΙΚΑ. Απ’ο το 1996 διατηρε’ι Ιατρείο στην περιοχή του Χολαργού.
• Από 01/01/1999 έως 01/01/2000 συμμετείχε στο Διαβητολογικό Ιατρείο του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου λαμβάνοντας από το ΕΣΥ επίσημα βεβαίωση εξειδίκευσης στο ΣΔ.
• Την χρονιά 2002-2003 ανέλαβε την οργάνωση και διεύθυνση του Εξωτερικού Διαβητολογικού Ιατρείου στο ΙΚΑ της Λεωφ. Αλεξάνδρας
• Από το 2003-2014 είναι διευθυντής της Β’ Παθολογικής Κλινικής και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Διαβητολογικού Τμήματος στο ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ – ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΙΚΟΥ.
• Από το 2014 είναι διευθυντής Παθολογικής-Διαβητολογικής Κλινικής, υπεύθυνος διαβητολογικού κέντρου και εξωτερικών ιατρείων σακχαρώδη διαβήτη του ΙΑΣΩ GENERAL.
• Από το 2001 είναι μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής εταιρίας (ΕΔΕ), το 2009 έγινε μέλος του ΔΣ της ΕΔΕ και το 2012 εκλέχθηκα αντιπρόεδρος της ΕΔΕ.