Η αξιοποίηση της ψηφιοποίησης, των big data και της Τεχνητής Νοημοσύνης έχουν οδηγήσει σε αρτιότερη και ταχύτερη κατανόηση των ασθενειών, αλλά και στην έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών. Όμως η επιβάρυνση της καινοτομίας στην Ελλάδα δεν απειλεί μόνο τη βιωσιμότητα της καινοτόμου βιομηχανίας στη χώρα, αλλά και την πρόσβαση των ασθενών στις νέες καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές. Για να φτιάξουμε ένα βιώσιμο και ανθεκτικό σύστημα υγείας για το μέλλον, χρειαζόμαστε πολιτικές οι οποίες θα δημιουργούνται με βάση τη ζήτηση, τις ανάγκες δηλαδή των ασθενών, και όχι με βάση την προσφορά όπως γίνεται σήμερα.
Τις επισημάνσεις αυτές κάνει η Έλενα Χουλιάρα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου, σε συνέντευξη που μας παραχώρησε. Η κ. Χουλιάρα αναφέρεται μεταξύ άλλων στην επιρροή της πανδημίας στον τομέα της έρευνας και τεχνολογίας νέων φαρμάκων, στη συμβολή της καινοτομίας στην καλύτερη υγεία και ευεξία των ασθενών, στην παρουσία της AstraZeneca στον τομέα της ανάπτυξης νέων καινοτόμων θεραπειών, καθώς και στο κοινωνικό αποτύπωμα της εταιρείας στη χώρα μας. Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
- Πόσο επηρέασε η πανδημία τις εξελίξεις στον τομέα της έρευνας και τεχνολογίας νέων φαρμάκων;
Η επιστήμη και η καινοτόμος φαρμακοβιομηχανία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα αναπτύχθηκαν και διατέθηκαν στην αγορά εμβόλια, που αποτέλεσαν το βασικό όπλο της ανθρωπότητας απέναντι στην Covid-19. Η πανδημία, όμως, έδρασε καταλυτικά και σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που ήδη προϋπήρχε και εξελισσόταν. Οι προκλήσεις για τον κλάδο της Υγείας και την καινοτόμο φαρμακοβιομηχανία ήταν ήδη σημαντικές και με επείγοντα χαρακτήρα. Μετά την πανδημία η ανάγκη ανάδειξης και αντιμετώπισής τους έγινε επιτακτικότερη.
Έχουμε πλέον να αντιμετωπίσουμε γερασμένα συστήματα υγείας, το βάρος των ασθενειών στο σύνολό τους και των επιπτώσεών τους να αυξάνεται, τοv πληθυσμό σε μεγάλο μέρος του πλανήτη -συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης και της χώρας μας- να γερνά και ο μόνος τρόπος να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις είναι να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας δίνει η επιστήμη σε κάθε επίπεδο. Η αξιοποίηση της ψηφιοποίησης, των big data και της Τεχνητής Νοημοσύνης μάς οδηγούν ήδη σε αρτιότερη και ταχύτερη κατανόηση των ασθενειών.
Συνεπώς, οι δυνατότητες να ανταποκριθούμε επιτυχώς τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο δημιουργίας νέων καινοτόμων φαρμάκων και στοχευμένων θεραπειών αυξάνονται. Αυξάνονται, λοιπόν, συνεχώς τα ζητούμενα από την επιστήμη, την έρευνα & ανάπτυξη και κατά συνέπεια από την καινοτόμο φαρμακοβιομηχανία. Παρέχουμε σε αυτούς τους φορείς το απαραίτητο εύφορο έδαφος, ώστε να παραδώσουν αυτά τα ζητούμενα;
- Ποια είναι η συμβολή της AstraZeneca στον τομέα της ανάπτυξης καινοτόμων θεραπειών και τι μπορεί να προσφέρει η καινοτομία;
Η AstraZeneca είναι οργανισμός που στηρίζεται στη δύναμη της επιστήμης, αξιοποιεί και αναδεικνύει τις δυνατότητές της. Μέχρι το 2030 θα έχουμε αναπτύξει και διαθέσει 20 καινοτόμα φάρμακα ακόμα, με σταθερό μας στόχο την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων των ασθενών σε αυτά. Μόνο το 2022, στην ΑstraZeneca επενδύσαμε 9,7 δισεκατομμύρια δολάρια στην επιστημονική έρευνα – το 22% των συνολικών εσόδων μας. Χρησιμοποιούμε την Τεχνητή Νοημοσύνη για να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε νέα φάρμακα σε συντομότερο χρόνο. Το 70% των νέων δραστικών ουσιών μας έχει ήδη προέλθει με αυτόν τον τρόπο και το 90% των νέων μας φαρμάκων θα είναι φάρμακα ακριβείας.
- Ποια είναι τα καινοτόμα φάρμακά της και πόσο έχουν αλλάξει αυτά τη ζωή των ασθενών;
Δεν μπορώ να αναφερθώ σε σκευάσματα, μπορώ όμως να επισημάνω ότι αφορούν σε όλες τις θεραπευτικές κατηγορίες που δραστηριοποιούμαστε: τις Καρδιαγγειακές, Νεφρικές & Μεταβολικές Παθήσεις, τις Ογκολογικές Παθήσεις, τις Παθήσεις του Αναπνευστικού και Ανοσοποιητικού και τις Σπάνιες Παθήσεις. Χάρη στην καινοτομία, οι ασθενείς μπορούν να ζουν καλύτερα και περισσότερο. Είναι συνεπώς κρίσιμο -και αποτελεί βασική προτεραιότητα για εμάς- να έχει κάθε ασθενής πρόσβαση στα φάρμακα τη στιγμή που τα έχει ανάγκη. Τόσο σήμερα όσο φυσικά και στο μέλλον.
- Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα η καινοτομία διώκεται;
Δυστυχώς, κάθε άλλο παρά ευνοείται. Στην AstraZeneca πιστεύουμε στην καινοτομία και στα καινοτόμα φάρμακα και εύλογα θεωρούμε ότι πρέπει να αξιολογούνται και με βάση την αποτελεσματικότητά τους, τα αποδεδειγμένα σημαντικά οφέλη στην υγεία ενός ασθενούς και τα όποια μετέπειτα οικονομικά οφέλη μπορούν να προκύψουν από την καλή του υγεία. Αυτό όχι μόνο δεν συμβαίνει, αλλά έχουμε κινηθεί επικίνδυνα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Είναι πρακτικά αδύνατο να στηριχθεί ένα βιώσιμο σύστημα υγείας με κριτήριο τη ζήτηση και με συνολικές επιστροφές που σήμερα ανέρχονται στο 70% της τιμής των καινοτόμων φαρμάκων. Δεν είναι προβληματικό μόνο για τη βιωσιμότητα της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας. Είναι δυνητικά απειλητικό για τη σταθερή πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα αυτά. Κι αυτό δεν φαίνεται να έχει γίνει απολύτως αντιληπτό από όλους. Η επιβάρυνση της καινοτομίας στην Ελλάδα δεν απειλεί μόνο τη βιωσιμότητα της καινοτόμου βιομηχανίας στη χώρα, αλλά και την πρόσβαση των ασθενών στις νέες καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές.
- Πώς θα μπορούσαν να συνυπάρξουν τα καινοτόμα με τα γενόσημα φάρμακα;
Ο ρόλος τους είναι συμπληρωματικός και προφανώς και μπορούν και πρέπει να συνυπάρχουν. Είναι άλλωστε βασική αρχή βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας στις περισσότερες χώρες να αποτελεί η απώλεια πατέντας πηγή εξοικονόμησης πόρων, ώστε αυτοί να διατεθούν στη χρηματοδότηση νέων καινοτόμων φαρμάκων. Η αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων με ταυτόχρονο εξορθολογισμό της τιμής τους είναι βασικό προαπαιτούμενο για τη βιωσιμότητα του τομέα του φαρμάκου. Συζητάμε για αυτά τα μέτρα χρόνια τώρα στην Ελλάδα, χωρίς όμως την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Το ίδιο ισχύει για μέτρα όπως για παράδειγμα ο έλεγχος της συνταγογράφησης μέσω της εφαρμογής πρωτοκόλλων, καθώς και της επέκτασης της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία. Δυστυχώς εξακολουθούν να αποτελούν θεωρητικές συζητήσεις, ενώ ταυτόχρονα ο συνολικός δημόσιος προϋπολογισμός για το φάρμακο δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες του πληθυσμού.
- Τι αλλάζει με τη νέα φαρμακευτική νομοθεσία της Ε.Ε. και κατά πόσον θα συμβάλει αρνητικά στην αγορά η μείωση της ζωής της πατέντας;
Οι αλλαγές της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής νομοθεσίας, όπως τώρα τίθενται για διαβούλευση, αποτελούν ένα θέμα που απασχολεί όλον τον κλάδο. Παρατηρούμε σημαντικές αλλαγές που θα συμβάλουν στην απλοποίηση των διαδικασιών, υπάρχουν όμως και τεχνικά θέματα που θα πρέπει να μελετηθούν σε μεγαλύτερο βάθος, όπως για παράδειγμα η πρόταση αναφορικά με τη διάρκεια προστασίας των δεδομένων. Μια τέτοια πρόταση ενδεχομένως ενέχει κινδύνους για τη διατήρηση της ομαλής κυκλοφορίας καινοτόμων προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Παρακολουθούμε στενά τις σχετικές εξελίξεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και θα καταθέσουμε τις απόψεις μας μέσω των επίσημων καναλιών.
Ποιο είναι το περιβαλλοντικό και γενικότερα το κοινωνικό αποτύπωμα της AstraZeneca Ελλάδας; Πιστεύουμε ότι η υγεία των ανθρώπων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υγεία του πλανήτη μας. Για αυτόν το λόγο έχουμε θέσει την περιβαλλοντική προστασία ως βασικό πυλώνα της κοινωνικής στρατηγικής μας. Αναγνωρίζοντας την ισχυρή σύνδεση μεταξύ ενός υγιούς περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, πιστεύουμε ότι η σωστή περιβαλλοντική διαχείριση είναι ικανή να αποτρέψει ασθένειες και να ενισχύσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Και η AstraZeneca πρωτοπορεί παγκοσμίως σε ό,τι αφορά το περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμά της, με την Ελλάδα να συμμετέχει ενεργά στο φιλόδοξο πρόγραμμά της.
Στο πλαίσιο αυτό, μία από τις χαρακτηριστικότερες και βραβευμένες πρωτοβουλίες μας είναι το «Προστατεύουμε το Περιβάλλον με Πράξεις». Το πρόγραμμα συνδέει νοηματικά τις 4 μαθηματικές πράξεις με 4 ετήσιες δράσεις περιβαλλοντικής προστασίας. Με την εθελοντική συμμετοχή των εργαζομένων της εταιρείας αφαιρέθηκε η ρύπανση από πέντε ακτές της Ελλάδας απομακρύνοντας 450 κιλά απορριμμάτων, προστέθηκε οξυγόνο φυτεύοντας 411 νεαρά δέντρα, πολλαπλασιάστηκε η ενέργεια με τη φωταγώγηση 4 αστικών πάρκων μέσω ηλιακών κολονών νέας τεχνολογίας LED, σε τρία πάρκα στην Αθήνα και σε ένα στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, «μοιράστηκε» η περιβαλλοντική γνώση, με τη συμμετοχή μας σε αντίστοιχες δράσεις σε σχολεία της χώρας.
- Ποια είναι τα σχέδια της εταιρείας για την περαιτέρω ανάπτυξη της στη χώρα μας;
Προφανής και εύλογος στόχος μας είναι να ενισχύσουμε το αποτύπωμά μας στην Ελλάδα. Το 2021 η εταιρεία συνεισέφερε 69 εκατ. ευρώ στο ελληνικό σύστημα υγείας και 2,5 εκατ. ευρώ στο ασφαλιστικό σύστημα σε σύνολο κύκλου εργασιών 131 εκατ. ευρώ. Σε λιγότερο από δύο χρόνια έτρεξαν στην Ελλάδα 68 κλινικές μελέτες μας και πρόκειται να προχωρήσουμε σε περισσότερες.
Ωστόσο, οφείλω να επισημάνω ότι η ανάπτυξή μας συνδέεται ευθέως με τον τρόπο που στρατηγικά επιλέγουμε να δραστηριοποιούμαστε. Οι προτεραιότητές μας παραμένουν σταθερές και βασίζονται στη δύναμη της επιστήμης και της καινοτομίας. Συνεπώς, στο πλαίσιο της ανάπτυξής μας, επιδιώκουμε να συνεχίσουμε να διασφαλίζουμε ότι και τα νέα μας καινοτόμα φάρμακα θα φτάσουν στους ασθενείς που τα έχουν ανάγκη. Επιδιώκουμε, επίσης, να ενισχύσουμε και να προάγουμε την έγκαιρη διάγνωση, εστιάζοντας κυρίως στις θεραπευτικές κατηγορίες που δραστηριοποιούμαστε. Η έγκαιρη διάγνωση, π.χ., σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα και τη χρόνια νεφρική νόσο είναι χαρακτηριστικές προτεραιότητες.
Τέλος, επιδιώκουμε να συνεργαστούμε με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να συμβάλουμε αποτελεσματικά και κυρίως άμεσα στη δημιουργία ενός βιώσιμου και ανθεκτικού σε ισχυρούς κλυδωνισμούς συστήματος υγείας. Και εκεί με την καθοδήγηση των ειδικών. Γι’ αυτό άλλωστε το 2020 αποφασίσαμε να ιδρύσουμε τη διεθνή συνεργασία PHSSR (Partnership for Health System Sustainability and Resilience) σε συνεργασία με το London School of Economics και το World Economic Forum. Στο πλαίσιό της, συνεργάζονται εμπλεκόμενοι από όλες τις σκοπιές του κλάδου της Υγείας με στόχο τη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών συστημάτων υγείας.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις 20 χώρες, που αφορά η πρωτοβουλία, με επικεφαλής της σχετικής μελέτης τον καθηγητή κ. Αθανασάκη, από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, πλαισιωμένο από μία ομάδα 20 διακεκριμένων επιστημόνων και επαγγελματιών του χώρου της Υγείας. Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης είναι ήδη διαθέσιμα, με τις 23 αρχικές διαπιστώσεις και συστάσεις της επιστημονικής ομάδας να αποτελούν την καλύτερη δυνατή βάση χάραξης νέων πολιτικών υγείας. Κρατώ μία βασική διαπίστωσή της: Για να φτιάξουμε ένα βιώσιμο και ανθεκτικό σύστημα υγείας για το μέλλον, χρειαζόμαστε πολιτικές οι οποίες θα δημιουργούνται με βάση τη ζήτηση, τις ανάγκες δηλαδή των ασθενών, και όχι με βάση την προσφορά όπως γίνεται σήμερα.
Ποια είναι η Έλενα Χουλιάρα
Η Έλενα Χουλιάρα γεννήθηκε στην Άθήνα. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Άθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA), από το ALBA Graduate School.
Η καριέρα της στον φαρμακευτικό κλάδο ξεκίνησε από την εταιρεία Novo Nordisk, όπου ανέλαβε θέσεις αυξημένης ευθύνης σε διεθνές επίπεδο. Εντάχθηκε στη διοικητική ομάδα της AstraZeneca Ελλάδας το 2011 και από μια σειρά θέσεων ευθύνης κατάφερε να αναδείξει το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας σε θεραπευτικές κατηγορίες στρατηγικής σημασίας, με σκευάσματα καρδιολογικά, διαβητολογικά, αναπνευστικά και ογκολογικά.
Άπό τον Δεκέμβριο του 2016 κατέχει τη θέση της προέδρου και διευθύνουσας Συμβούλου της AstraZeneca Ελλάδας & Κύπρου. Μέσα από το ρόλο της, συμμετείχε στην εθνική προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας στην Ελλάδα και την υποστήριξη του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού.
Είναι αντιπρόεδρος του PhRMA Innovation Forum και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΦΕΕ, υποστηρίζοντας την καινοτομία, την ανάπτυξη και την πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα, δημιουργώντας αξία τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και την ελληνική κοινωνία.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Health Next Generation – Τεύχος 13:
