Αθλητικές κακώσεις: Τι πρέπει να προσέχουν όσοι αθλούνται

Η άθληση προάγει την υγεία και την ευεξία του οργανισμού. Κατά τη διάρκεια των αθλητικών δραστηριοτήτων ωστόσο μπορεί να συμβούν διάφοροι τραυματισμοί. Στην πλειοψηφία οι τραυματισμοί αυτοί είναι ελαφριάς και μέσης βαρύτητας. Ο στόχος του παρόντος είναι να παρουσιαστεί με ποιόν τρόπο προλαμβάνονται αυτές οι κακώσεις, ώστε να μπορεί να αθλείται κανείς με σιγουριά και ασφάλεια.

Οι αθλητικές κακώσεις είναι τραυματισμοί που προκαλούνται κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων. Δεν διαφέρουν από τις κακώσεις που μπορεί να συμβούν στην καθημερινή ζωή. Η ιδιαιτερότητα τους έγκειται στο γεγονός πως οι αθλητές αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα πληθυσμού με διαφορετικά χαρακτηριστικά και προσδοκίες από τους υπόλοιπους.

Οι γενικές αρχές εντοπίζονται:

Α. Στην πρόληψη

Το ζητούμενο στην άθληση είναι να ασκείται κανείς με ασφάλεια και χωρίς να νιώθει πόνο ή άλλα δυσάρεστα συμπτώματα. Η πρόληψη των κακώσεων είναι ένα σημαντικό ζήτημα στο σχεδιασμό και στη διαχείριση των αθλητικών κινδύνων. Είναι σαφώς καλύτερο να προλαμβάνει κανείς τις αθλητικές κακώσεις από το να τις θεραπεύει. Η πρόληψη των αθλητικών κακώσεων δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί, αν τηρούνται κάποιοι εξαιρετικά απλοί κανόνες. Ατυχήματα συμβαίνουν παντού, είτε στην καθημερινή ζωή είτε στον αθλητικό χώρο.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για μια αθλητική κάκωση είναι η ύπαρξη μιας προηγούμενης κάκωσης που δεν έχει επουλωθεί επαρκώς. Μια τέτοια κάκωση όχι μόνο μπορεί να υποτροπιάσει, αλλά και καθώς φυλάγεται κανείς, μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό σε άλλο, απομακρυσμένο σημείο. Ο αθλητής δεν θα πρέπει να πιέζεται να επιστρέψει στο γήπεδο αν δεν είναι έτοιμος. Είναι λογικό όταν αγαπά κανείς τον αθλητισμό να μη θέλει να μένει εκτός για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συχνά οι αθλητές υποτιμούν τον τραυματισμό τους ή πείθουν τους εαυτούς πως μπορούν να συνεχίσουν παρά τον πόνο που νοιώθουν. Δεν είναι σπάνιο να αποκρύπτουν τα συμπτώματα τους από τον προπονητή ή και το γιατρό τους. Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως κανένα παιχνίδι δεν είναι τόσο σημαντικό που να ρισκάρει κανείς την υγεία του και πιθανώς και την υπόλοιπη πορεία του ως αθλητής. Εξάλλου, με το να επιστρέφει κανείς όντας ανέτοιμος, δεν μπορεί να πιάσει την μέγιστη απόδοση του και βλάπτει όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και ολόκληρη την ομάδα.

Η σωματική και ψυχολογική κατάσταση πριν την άσκηση έχει μεγάλη σημασία για την πρόληψη των τραυματισμών. Αν οι μυς σας είναι κουρασμένοι και σφικτοί, αν έχετε πόνο στο κεφάλι, στην κοιλιά ή οπουδήποτε αλλού και γενικώς αν δεν νιώθετε καλά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να τραυματιστείτε. Το ίδιο ισχύει και για την ψυχολογική κατάσταση. Από ιατρικές μελέτες προκύπτει πως πολλοί τραυματισμοί, αθλητικοί και μη, συμβαίνουν όταν βιώνουμε καταστάσεις όπως θυμό, θλίψη και προβληματισμό (όχι καθαρό μυαλό).

Επιπρόσθετα ο σωστός αθλητικός εξοπλισμός αποτελεί την πανοπλία του αθλητή που θα τον προστατεύσει από τους τραυματισμούς. Το κομμάτι του αθλητικού εξοπλισμού που αφορά τα περισσότερα αθλήματα είναι το υπόδημα. Εξίσου σημαντικός είναι και ο υπόλοιπος εξοπλισμός, όπως οι περικνημίδες (επικαλαμίδες) στους ποδοσφαιριστές, τα γάντια και λοιπά προστατευτικά στους τερματοφύλακες, η ρακέτα στο τένις κ.τ.λ.

Ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αποφυγή τραυματισμών είναι η σωστή προθέρμανση και η σωστή αποθεραπεία. Αυτά τα δύο στάδια πρακτικά εξασκούν το ανθρώπινο σώμα στο να αντέχει τις καταπονήσεις που υφίσταται λόγω της άθλησης. Με τη σωστή προθέρμανση και αποθεραπεία αυξάνει η ελαστικότητα και η ευλυγισία του μυοσκελετικού συστήματος. Για να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα, χωρίς αυτά τα δύο στάδια το κορμί είναι σαν πέτρα, ενώ με αυτά γίνεται σαν λάστιχο. Η πέτρα, λοιπόν, αν την χτυπήσεις σπάει, ενώ το λάστιχο δεν σπάει. Τόσο η προθέρμανση όσο και η αποθεραπεία θα πρέπει να επιτελούνται με πάντοτε με επιμέλεια και την απαραίτητη σοβαρότητα. Είναι το ίδιο σημαντικά με την υπόλοιπη προπόνηση ενός σωστού και σοβαρού αθλητή, που θέλει να φτάσει στο 100% των δυνατοτήτων του.
Ένα σωστό προπονητικό πρόγραμμα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην πρόληψη αθλητικών κακώσεων. Ένας αθλητής θα πρέπει να εξασκεί εκτός από την τεχνική του, και όλες τις άλλες ιδιότητες που βοηθούν να προληφθούν οι τραυματισμοί, όπως η ισορροπία, η ελαστικότητα και η δύναμη.

Β. Στον προαγωνιστικό ιατρικό έλεγχο (ΠΙΕ)

Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία (Άρθρο 33 παρ. 9 του νόμου 2725/1999 – ΦΕΚ 121) η πιστοποίηση της υγείας των αθλητών είναι υποχρεωτική και αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή τους σε προπονήσεις και αγώνες. Η πιστοποίηση αυτή γίνεται με δελτίο υγείας που εκδίδει η οικεία αθλητική ομοσπονδία, θεωρείται από νομαρχιακό νοσοκομείο ή κέντρο υγείας ή αγροτικό ιατρείο ή υγειονομική στρατιωτική μονάδα και ισχύει για ένα έτος από τη θεώρησή του.

Τι ΠΡΕΠΕΙ να περιλαμβάνει ο ΠΙΕ:

• Καρδιολογική εκτίμηση (ΗΚΓ-ΤRIPLEX).
• Παθολογική και Ορθοπαιδικη εκτίμηση.
• Πλήρη φυσική εξέταση (πρωτόκολλο Αμερικανικής αθλητιατρικής εταιρείας).
• Πελματογράφημα.
• Εργομετρικό έλεγχο.
• Δοκιμασίες εκρηκτικότητας και Ελαστικότητας.
• Εκπαίδευση αθλούμενων.
• Παρακλινικό Έλεγχο (Υπερηχογραφικό έλεγχο αρθρώσεων και μαλακών μορίων, Μαγνητική και αξονική Τομογραφία ,ακτινογραφία, Ειδικές Εξετάσεις Αίματος) όπου Απαιτείται!!

Γ. Στη διατροφή

Από τους αρχαιότατους χρόνους η διατροφή συνδυαζόμενη µε τη σωστή άσκηση, αναφέρεται ως ένας από τους πλέον καθοριστικούς παράγοντες επιτυχίας των αθλητών στους διάφορους αγώνες. Είναι ευνόητο ότι η διατροφή του αθλητή, παρόλο που ακολουθεί κάποιες αρχές δίαιτας που εφαρμόζεται στο γενικό πληθυσµό, έχει και πολλές ιδιαιτερότητες. Υπάρχουν έξι βασικές κατηγορίες θρεπτικών συστατικών στην τροφή: υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες, βιταµίνες, ανόργανα συστατικά και νερό για να έχουμε ισορροπημένη διατροφή. Ισορροπημένη λέγεται η διατροφή που ορίζεται ως η κατανάλωση µεγάλης ποικιλίας (προαναφερθέντα) τροφίµων σε µέτριες ποσότητες. Ο µέσος άνδρας ηλικίας 25-50 ετών ζυγίζει 79 κιλά. Η µέση γυναίκα ηλικίας 25-50 ζυγίζει 63 κιλά µέση γυναίκα ηλικίας 25-50 ζυγίζει 63 κιλά. (WHO) Οι αθλητές επιτυγχάνουν μέγιστη απόδοση με προπόνηση και σωστό διαιτολόγιο που περιλαμβάνει ποικιλία τροφών.

Γενικές αρχές

• Οι αθλητές ωφελούνται περισσότερο από την ποσότητα των υδατανθράκων που αποθηκεύονται στο σώμα τους.
• Τα λιπαρά παρέχουν επίσης καύσιμα στο σώμα. Η χρήση των λιπαρών ως καυσίμου εξαρτάται από τη διάρκεια της άσκησης και από την κατάσταση του αθλητή.
• Η άσκηση μπορεί να αυξήσει την ανάγκη του αθλητή για πρόσληψη πρωτεϊνών.
• Το νερό είναι ένα κρίσιμο θρεπτικό συστατικό για τους αθλητές. Η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει κράμπες των μυών και την κόπωση και τραυματισμό.
• Ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την διατροφή του αθλητή

Για να γίνει κάποιος καλός αθλητής απαιτούνται καλά γονίδια, αλλά και καλή εκπαίδευση και προπόνηση, καθώς και η ενδεδειγμένη δίαιτα. Η βέλτιστη διατροφή είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί μέγιστη απόδοση.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Αναγνωστάκος
Χειρουργός Ορθοπαιδικός
Επ. υπεύθυνος Ορθοπαιδικού Τμήματος
Πολυιατρείου «City Doctors»
www.city-doctors.gr