Αποκλειστική συνέντευξη στο NEXTDEAL του καθηγητή Ορθοπαιδικής Ηλία Παπαδόπουλου: Πότε ένα παιδί έχει σκολίωση και πως αντιμετωπίζεται

Η σχολική τσάντα δεν έχει σχέση με την σκολίωση

«Η σχολική τσάντα ΔΕΝ προκαλεί σκολίωση. Επίσης δεν επιδεινώνει τη σκολίωση. Δεν υπάρχει καμία σοβαρή έρευνα που να δείχνει ότι η βαριά σχολική τσάντα μπορεί να στραβώσει τη σπονδυλική στήλη ενός παιδιού. Άλλωστε αν αυτό ήταν αλήθεια, τότε θα την βάζαμε στον άλλο ώμο και θα ίσιωνε το παιδί». Αυτό επισημαίνει ο Δρ. Ηλίας Χ. Παπαδόπουλος (ορθοπαιδικός χειρουργός σπονδυλικής στήλης / σκολίωσης, διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης, Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ) σε αποκλειστική συνέντευξη του στο NEXTDEAL σχετικά με το πότε ένα παιδί έχει σκολίωση και πως μπορεί να αντιμετωπισθεί η πάθηση και προσθέτει:

«Φυσικά η βαριά τσάντα είναι πηγή συνεχούς “τραυματισμού”, που μπορεί να προκαλέσει πόνο στον ώμο, αυχένα ή και τη μέση του παιδιού, ακόμα και μουδιάσματα στο χέρι, ειδικά αν τα παιδιά έχουν να περπατήσουν μεγάλες αποστάσεις για το σχολείο ή κρεμούν την τσάντα από τον ένα μόνο ώμο».

Αναλυτικά η συνέντευξη με το Δρ. Ηλία Παπαδόπουλο έχει ως εξής:

• Κύριε Παπαδόπουλε τι συμβουλές δίνετε στα παιδιά για την αποφυγή τέτοιων προβλημάτων;

Προτιμήστε τσάντες με φαρδιά λουριά και βάτες για την πλάτη και όχι μόνο τον ένα ώμο. Υπάρχουν σε κάποιες τσάντες λουριά που εφαρμόζουν σαν ζώνη γύρω από τη μέση που βοηθά στην καλύτερη κατανομή του βάρους στο σώμα. Οι τσάντες με τροχούς, ενώ μειώνουν τη φόρτιση του σώματος, ίσως να μην είναι βολικές για την ελληνική πραγματικότητα με την έλλειψη πεζοδρομίων και τους απρόσεκτους οδηγούς (σέρνοντας μια τσάντα, τόσο το ίχνος του παιδιού είναι μεγαλύτερο, αλλά και η ευελιξία του μικρότερη, απαραίτητα προσόντα για την αποφυγή ενός αυτοκινήτου). 

Προσοχή στον τρόπο που μπαίνουν τα βιβλία και τα υπόλοιπα πράγματα στη τσάντα. Τα βαριά αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται στο κέντρο και το υπόλοιπο βάρος να κατανέμεται ομοιόμορφα.

Η χρήση ατομικών ερμαρίων στο σχολείο, αν υπάρχουν, είναι μοναδικό πλεονέκτημα, γιατί μπαίνουν μέσα τα πράγματα που δεν χρειάζονται στο σπίτι και αποφεύγεται το περιττό κουβάλημα. 

Αν το παιδί νιώθει πόνους στην πλάτη μην τους αγνοήσετε, αλλά απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό γιατρό. Αυτός θα διερευνήσει την αιτία των ενοχλημάτων και θα μπορέσει να συμβουλεύσει για τη μελλοντική πρόληψη τους.

• Γιατρέ πως θα καταλάβουμε αν ένα παιδί έχει σκολίωση;

Σκολίωση είναι το κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης στο μετωπιαίο επίπεδο (en fas), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάθε κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης είναι σκολίωση. Για να είναι σκολίωση ένα κύρτωμα θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο των 11 μοιρών με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων. Η σκολίωση συνήθως εμφανίζεται στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης ή στην θωρακοσφυική (στο όριο μεταξύ της θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας) ή ακόμα αμιγώς στην οσφυϊκή. Συνήθως αφορά την εμφάνιση ενός κυρτώματος που έχει σχήμα C ή δύο συνεχόμενων που δίνουν το σχήμα S στην σπονδυλική στήλη. Η σκολίωση μπορεί να οφείλεται σε συγγενή, αναπτυξιακά ή εκφυλιστικά αίτια, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις της σκολίωσης είναι άγνωστης αιτιολογίας και περιγράφονται ως ιδιοπαθής σκολίωση.

• Μπορείτε να μας περιγράψετε την ιδιοπαθή σκολίωση;

Είναι η πιο συχνή μορφή σκολίωσης εμφανιζόμενη κυρίως στην εφηβική ηλικία και οφείλει το όνομα της (ιδιοπαθής) στο ότι η αιτία της είναι άγνωστη, αν και συχνά εμφανίζεται σε οικογένειες, πράγμα που παραπέμπει σε κάποιας μορφής κληρονομικότητα. Με βάση την ηλικία εμφάνισης η ιδιοπαθής σκολίωση χωρίζεται σε τρεις τύπους:

– Από την γέννηση του παιδιού μέχρι 3 ετών: νηπιακή σκολίωση. 
– Από 3 έως 9 ετών: παιδική. 
– Από 9 έως και 18: εφηβική. Η τελευταία αποτελεί και το 80% όλων των περιπτώσεων της ιδιοπαθούς σκολίωσης. 

• Ποια είναι τα συμπτώματα της ιδιοπαθούς σκολίωσης;

Η ιδιοπαθής σκολίωση προκαλεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι πόνο. Οι ασθενείς με ιδιοπαθή σκολίωση μπορεί να εμφανίζουν πόνο στη σπονδυλική στήλη (π.χ. οσφυαλγία), όπως και οι συνομήλικοί τους, χωρίς να εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία και συχνότητα οσφυαλγίας. Σε παιδιά με πόνο και σκολίωση η αιτία του πόνου είναι κάτι άλλο, όχι η σκολίωση. 

• Πως ανακαλύπτεται η σκολίωση;

Δεδομένου ότι η σκολίωση προκαλεί αλλαγή του σχήματος (παραμόρφωση) του σώματος, στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν στη διάγνωση της είναι:

– Ένας ώμος ψηλότερα από τον άλλο. 
– Προπέτεια μίας ωμοπλάτης. 
– Προπέτεια ή υψηλότερη θέση των πλευρών από τη μία πλευρά. 
– Ένας γοφός προέχει ή είναι υψηλότερα από τον άλλο. 
– Ασυμμετρία μέσης. 

Συνήθως ο παιδίατρος ή η νοσοκόμα του σχολείου είναι οι πρώτοι που κάνουν τη διάγνωση της σκολίωσης. Το πιο συνηθισμένο τεστ για τη διάγνωση μικρών και χωρίς εμφανή παραμόρφωση σκολιώσεων είναι το τεστ της επίκυψης κατά το οποίο ο μαθητής σκύβει με τα χέρια και γόνατα τεντωμένα προς τα πόδια του, ενώ ο γιατρός ή ο νοσηλευτής παρακολουθεί την πλάτη κυρίως από πίσω. 

Αυτή η θέση δείχνει καθαρά την ασυμμετρία της σπονδυλικής στήλης και του κορμού γενικά. Το επόμενο βήμα για τη διάγνωση είναι η ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης. Τυπικά, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η σκολίωση είναι ιδιοπαθής και δεν υπάρχει υπόστρωμα νευρομυϊκό, είναι απαραίτητο να γίνεται η γενική κλινική εξέταση και κυρίως το νευρολογικό σκέλος αυτής. 

• Με ποιους τρόπους αντιμετωπίζεται η ιδιοπαθής σκολίωση;

Ουσιαστικά υπάρχουν τρεις τρόποι αντιμετώπισης της: η παρακολούθηση, η χρήση κηδεμόνα και η χειρουργική αντιμετώπιση. Όλες οι άλλες μορφές αντιμετώπισης έχουν μετά από εκτεταμένες μελέτες σε μεγάλες σειρές παιδιών αποδειχθεί ανούσιες, όπως η γυμναστική, η χειροπρακτική, η οστεοπαθητική, η φυσικοθεραπεία. Επίσης δεν υπάρχει κανένας λόγος να τροποποιήσει ένα παιδί τις δραστηριότητές του (όπως να καταργήσει ή να αλλάξει ώμο στη σχολική τσάντα ή να αλλάξει στάση καθίσματος), καθότι καμία δραστηριότητα δεν επηρεάζει το κύρτωμα. Αναλυτικά οι τρόποι είναι οι εξής:

Παρακολούθηση 

Κυρτώματα που είναι κάτω από 10 μοίρες δεν θεωρούνται σκολίωση, αλλά ασυμμετρία της σπονδυλικής στήλης. Αυτά είναι απίθανο να εξελιχθούν και γενικά δεν χρειάζονται καμία μορφή παρακολούθησης ή θεραπείας, εκτός αν το παιδί είναι πολύ μικρό ή ανώριμο, οπότε είναι λογική η παρακολούθηση, που μπορεί να γίνεται και από μη ειδικό ορθοπεδικό. Αν το κύρτωμα είναι από 20 με 30 μοίρες, τότε το παιδί αρχικά παρακολουθείται σε τακτά διαστήματα των 4 με 6 μηνών για τον έλεγχο πιθανής προόδου του κυρτώματος. Το όριο μοιρών που θεωρείται πρόοδος είναι οι 5 μοίρες (που είναι και το όριο ακρίβειας της μέτρησης). Κάτω από 5 μοίρες δεν θεωρείται πρόοδος και δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο. Πάνω από 5 μοίρες σε παιδί με ανώριμο σκελετό (παιδί που ακόμα μεγαλώνει), τοποθετείται κηδεμόνας.

Κηδεμόνες (κορσές)

Οι κηδεμόνες θεωρείται ότι αναχαιτίζουν την πρόοδο του κυρτώματος, αλλά δεν μπορούν να μειώσουν την παραμόρφωση (το μέγεθος των κυρτωμάτων), δηλαδή να «θεραπεύσουν» τη σκολίωση. Εκτός αυτού παρά τη χρήση τους, ένα τρίτο των σκολιώσεων θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέσα στον κηδεμόνα. Η χρήση τους επιβάλλεται να γίνεται μόνο κατά την περίοδο μέγιστης ανάπτυξης που είναι και το χρονικό διάστημα που η σκολίωση μπορεί να επιδεινωθεί. Η έμμηνος ρύση είναι η αρχή του τέλους της μέγιστης ανάπτυξης, τέλος που διαπιστώνεται οριστικά με τη χρήση ακτινολογικών ευρημάτων, αλλά και από την εμφάνιση προχωρημένων δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου, όπως ανάπτυξη των μαστών και της τριχοφυΐας του φύλου.

Υπάρχουν αδρά 2 τύποι κηδεμόνα με διαφορετικές ενδείξεις: ο θωρακοσφυϊκός -ιερός κηδεμόνας και ο τύπου Charleston. O πρώτος προσαρμόζεται στο σώμα κάθε παιδιού και μπορεί να φορεθεί κάτω από τα ρούχα. Δρα με την εφαρμογή πίεσης τριών σημείων στη σπονδυλική στήλη και είναι συμβατός με κάθε σχεδόν τύπο κυρτώματος. Πρέπει να εφαρμόζεται για 23 ώρες και μπορεί να αφαιρείται για τις αθλητικές δραστηριότητες. Ο τύπου Charleston είναι νυκτερινός κηδεμόνας που ουσιαστικά κυρτώνει το σώμα ενάντια στο σκολιωτικό κύρτωμα. Συνιστάται η χρήση του μόνο στα μονήρη θωρακικά ήπια κυρτώματα.

Εφόσον οι κηδεμόνες μπορούν να σταματήσουν την εξέλιξη ενός κυρτώματος των παιδιών αυτών που έχουν υπολειπόμενη ανάπτυξη, η χρήση τους σε σκελετικά ώριμα παιδιά είναι περιττή. Άρα χονδρικά η χρήση τους περιορίζεται σε παιδιά 11 με 13 χρονών, προκειμένου για κορίτσια και 12 με 14 χρονών προκειμένου για αγόρια. 

Χειρουργική αντιμετώπιση – Σπονδυλοδεσία

Ο σκοπός του χειρουργείου στην ιδιοπαθή σκολίωση είναι η σπονδυλοδεσία, δηλαδή το δέσιμο των επιμέρους σπονδύλων που συμμετέχουν στο κύρτωμα, ούτως ώστε να σταματήσει η επιδείνωση της σκολίωσης, ενώ ταυτόχρονα με την τοποθέτηση ισχυρών ράβδων επιτυγχάνεται και η διόρθωση εν μέρη των κυρτωμάτων και άρα ένα καλύτερο κοσμητικό αποτέλεσμα. 

• Ποια είναι η επανάστασή των τελευταίων χρόνων στην χειρουργική της σκολίωσης και πόσο μπροστά είμαστε στην Ελλάδα;

Η αντιμετώπιση της επιδεινούμενης σκολίωσης σε ένα αναπτυσσόμενο παιδί αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση. Ο ιατρός προσπαθεί να ισορροπήσει την ανάγκη για μέγιστη διόρθωση της σκολιωτικής καμπύλης με ταυτόχρονη διατήρηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης. H κλασική χειρουργική τεχνική είναι η ΣΠΟΝΔΥΛΟΔΕΣΙΑ που έχει το μεγάλο μειονέκτημα της κατάργησης της κίνησης της σπονδυλικής στήλης. Επί της ουσίας αντικαθιστά κανείς το μειονέκτημα της σκολίωσης με αυτό της ΑΚΑΜΠΤΗΣ σπονδυλικής στήλης. 

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια ανάπτυξης χειρουργικών τεχνικών για διόρθωση της σκολίωσης με ταυτόχρονη ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ. Σήμερα υπάρχουν δύο καινούργιες τεχνικές με αξιόλογο χρονικό διάστημα παρακολούθησης: η πρώτη (Apifix) είναι οπίσθια (όπως και η κλασική σπονδυλοδεσία) και η δεύτερη (VBT) είναι πρόσθια, δηλαδή δια του θώρακα ή της κοιλιάς.

Όπως σε κάθε νέα τεχνική, το μειονέκτημα είναι η πιθανότητα αστοχίας του χειρουργείου, που σχετίζεται στην έλλειψη μακριάς εμπειρίας. Αυτό αντιρροπείται  από το γεγονός ότι και στα δύο αυτά χειρουργεία (Apifix και VBT) δεν γίνεται σπονδυλοδεσία και θεωρητικά η σπονδυλική στήλη δεν διαταράσσεται ανατομικώς, απλά τροποποιείται η ανάπτυξη της. Σε δυνητική, λοιπόν, αστοχία, μπορεί εύκολα κάθε σύστημα να αντικατασταθεί από μια κλασική σπονδυλοδεσία. Στην Ελλάδα οι σειρές είναι μικρές, αλλά κυρίως η τεχνική του VBT είναι υποσχόμενη και οφείλουμε να την ακολουθήσουμε ειδικά σε παιδιά με σοβαρή ένδειξη. 

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ APIFIX

Το σύστημα ApiFix, δρα ως ένας “εσωτερικός κηδεμόνας” με στόχο την αποφυγή του κανονικού εξωτερικού κηδεμόνα. Η επιλογή του παιδιού που θα εφαρμοστεί η μέθοδος αυτή χρήζει σοβαρής μελέτης και ενημέρωσης για τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μέχρι σήμερα έχουν αντιμετωπισθεί περίπου 250 παιδιά και στα 100 από αυτά υπάρχουν αποτελέσματα πέραν των 2 ετών. Τα ως τώρα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. 

Το σύστημα Apifix απευθύνεται σε ασθενείς με σκολίωση μονήρη (σκολίωση τύπου Lenke type 1 και 5) και γωνία σκολίωσης μεταξύ 40˚ και 60˚. Η προϋπόθεση είναι η σπονδυλική στήλη να είναι εύκαμπτη. 

Σε σχέση με την παραδοσιακή οπίσθια σπονδυλοδεσία, η χειρουργική μέθοδος ApiFix διατηρεί την κίνηση και είναι λιγότερο επεμβατική. Ο μικρός εμφυτεύσιμος μηχανισμός διάτασης (ApiFix) τοποθετείται στην κορυφή της κύριας καμπύλης της Σπονδυλικής Στήλης χρησιμοποιώντας μόνο δύο έως 3 πολυαξονικές διαυχενικές βίδες. Πρόκειται για μια σύντομη επέμβαση διάρκειας περίπου μίας ώρας. Η μετεγχειρητική νοσηλεία είναι μόλις δύο με τρεις ημέρες.

Δύο εβδομάδες μετά την επέμβαση ο ασθενής εκπαιδεύεται από ειδικό φυσιοθεραπευτή σε κάποιες απλές ασκήσεις (τύπου Schroth), που πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να επιτευχθεί η σταδιακή επιμήκυνση του εμφυτεύματος και κατ’ επέκταση η σταδιακή διόρθωση της παραμόρφωσης της Σπονδυλικής Στήλης. Πρόκειται για έξι απλές ασκήσεις που πρέπει να επαναλαμβάνονται σε καθημερινή βάση για είκοσι λεπτά της ώρας, στο σπίτι. 

Εικόνα 1:  η συσκευή επί της σπονδυλικής στήλης

VBT (Vertebral Body Tethering)

Και στην τεχνική αυτή οι πρώτες επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν στην αρχή της δεκαετίας του 2010 από τους Betz και Samdani στο νοσοκομείο Schriners της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ. 

Η λογική της VBT είναι η καθυστέρηση της ανάπτυξης από τη μια πλευρά της σκολίωσης (κυρτή πλευρά), ώστε να προλάβει η απέναντι πλευρά (κοίλη πλευρά) να ισοσκελίσει τη διαφορά σε μήκος και να ισιώσει έτσι η σπονδυλική στήλη. 

Κατά την επέμβαση τοποθετούνται με θωρακοσκοπική τεχνική βίδες στο πρόσθιο-κυρτό τμήμα της σπονδυλικής στήλης και συνδέονται μεταξύ τους με μια πολυεστερική ταινία, με ταυτόχρονη διόρθωση της σκολίωσης. Με τον τρόπο αυτό η σκολίωση διορθώνεται αρχικώς κατά 50% περίπου, και η υπόλοιπη διόρθωση επιτυγχάνεται κατά την ανάπτυξη. 

Δια της θωρακοσκοπικής προσπέλασης απαιτούνται 6 μικρές τομές που δύσκολα διακρίνονται στο σώμα με τον καιρό. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι φυσικά η διατήρηση της κίνησης της σπονδυλικής στήλης. 

Η επέμβαση αυτή έχει πραγματοποιείται υπό προϋποθέσεις. Η βασικότερη είναι να υπάρχει υπολειπόμενη ανάπτυξη, δηλαδή για κορίτσια πριν ή μέσα σε ένα χρόνο από την έναρξη της έμμηνου ρύσεως. Και στα δύο φύλα η υπολειπόμενη ανάπτυξη προσδιορίζεται με σχετική ακρίβεια με τις ακτινογραφίες του χεριού, αν και αδρά η περίοδος αυτή τοποθετείται  από 10 έως 14 χρονών (όχι νωρίτερα από την ηλικία των 10 ετών). Επίσης τα παιδιά πρέπει να έχουν σκολίωση από 30-60 μοίρες η οποία να διορθώνεται τουλάχιστον 50% στις δυναμικές ακτινογραφίες. Σε περίπτωση διπλής σκολίωσης πρέπει η οσφυϊκή σκολίωση να είναι κάτω από 30 μοίρες. Σε περίπτωση διπλής σκολίωσης τότε πρέπει να διορθωθούν και οι δύο σκολιώσεις. Τέλος οι ασθενείς δεν πρέπει να έχουν υπερβολική κύφωση. 

Η περίοδος παραμονής στο νοσοκομείο είναι αδρά 4 μέρες, όσο χρειάζεται για να αφαιρεθεί με ασφάλεια η θωρακική παροχέτευση (απαραίτητη σε κάθε θωρακοσκοπική προσπέλαση). Δεν χρειάζεται μετεγχειρητικός κηδεμόνας και το παιδί μπορεί να γυρίσει στο σχολείο  σε 2 βδομάδες, καθότι η τεχνική αυτή είναι πολύ λιγότερο επώδυνη σε σχέση με τις παραδοσιακές τεχνικές. 

Μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, η σκολίωση παρακολουθείται με απλές ακτινογραφίες, αρχικά στις 6 βδομάδες και μετά κάθε έξι μήνες μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης και την πλήρη σκελετική ωρίμανση. 

Τα αποτελέσματα στη 2ετία είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Οι Samdani και Betz έχοντας χειρουργήσει 65 παιδιά δημοσίευσαν τα αποτελέσματα τους στη διετία (Samdani AF; Spine 39 (20): 1688-1693,  2014). Κανένα παιδί δεν χρειάστηκε νέα επέμβαση για επιδείνωση της σκολίωσης ή είχε σοβαρή επιπλοκή σχετική με το χειρουργείο. Δύο παιδιά χειρουργήθηκαν ξανά λόγω υπερβολικής διόρθωσης της σκολίωσης και στις περιπτώσεις αυτές απλά κόπηκε ο ιμάντας και η αντίστροφη επιδείνωση της σκολίωσης αναχαιτίστηκε. 

Το χειρουργείο μπορεί να γίνει και μία μικρή κλασσική θωρακοτομή χωρίς αφαίρεση πλευράς, το πλεονέκτημα όμως της θωρακοσκοπικής επέμβασης είναι η μικρότερη απώλεια αίματος και η ταχύτερη επιστροφή στο σχολείο και στα σπορ. Πράγματι οι ασθενείς αυτοί μπορούν να γυρίσουν στις προπονήσεις στο 3μηνο, πράγμα εντυπωσιακό σε σύγκριση με το ολόκληρο χρόνο που απαιτείται στην κλασσική σπονδυλοδεσία.

Εικόνα 2: 14 χρονών αγόρι με αποτυχία της θεραπείας με κηδεμόνα και σκολίωση 42^ο (εικόνες Α και Β), που αντιμετωπήσθηκε με VBT σπό τον Θ5 έως τον Θ12 (εικόνες C και D). Η αρχική διόθρωση ήταν στις 25 μοίρες, ενώ μετά από 2 χρόνια και με το τέλος της ανάπτυξης η σκολίωση είναι 10^ο (εικόνες E και F) (Samdani AF; Spine 39 (20): 1688-1693,  2014).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Δρ. Ηλίας Χ. Παπαδόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Αποφοίτησε με Άριστα από την Ιατρική Σχολή Αθηνών το 1994 και, στη συνέχεια, ειδικεύτηκε στην ορθοπαιδική, στην Α’ Ορθοπαιδική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών.  Στο διάστημα αυτό είχε την τύχη να εκπαιδευτεί για 6 μήνες, ως ειδικευόμενος στη Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης, στη Mayo Clinic των ΗΠΑ.

Το 2003 απέκτησε την ειδικότητα της Ορθοπαιδικής και στη συνέχεια έφυγε στην Αμερική για να εξειδικευτεί στη Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης και Σκολίωσης  στο WeillMedicalCollegeτου ΠανεπιστημίουCornell, εργαζόμενος στα νοσοκομεία HospitalforSpecialSurgery και MemorialSloanKettering της Νέας Υόρκης ως το 2005.

To 2005 επέστρεψα στην Αθήνα. Είναι ιδρυτικό μέλος του Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης του νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ» και επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνος του Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης. Παράλληλα, εργάζεται εθελοντικά με τον Dr. Broachie-Adjei, τη σημαντικότερη προσωπικότητα διεθνώς στο χώρο της σκολίωσης, χειρουργώντας 2-4 εβδομάδες το χρόνο στη Γκάνα της Δυτικής Αφρικής. Από το 2008 έως σήμερα, έχει χειρουργήσει μοναδικές παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, που σπάνια συναντά κανείς στην καριέρα του. Πέρα από τα χειρουργεία, η ομάδα του ανακοινώνει και δημοσιεύει διεθνώς, επί των τεχνικών για την αντιμετώπιση παθήσεων, όπως πρώιμη-παιδική σκολιώση, βαριά κύφωση κ.α.

Το 2012 έγινε Traveling Fellow του Scoliosis Research Society. Μαζί με άλλους δυο χειρουργούς, που επίσης επελέγησαν από όλον τον κόσμο, και συνοδευόμενος από την εμβληματική προσωπικότητα του Dr Michael McMaster, ταξίδεψε σε κέντρα της χειρουργικής της σπονδυλικής στήλης των ΗΠΑ (St.Louis, Philadelphia, Chicago, Dallas), χειρουργώντας και δίνοντας διαλέξεις. 

Στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας έχει δημοσιεύσει μέχρι στιγμής πάνω από30 άρθρα, σε ιατρικά περιοδικά υψηλού κύρους των ΗΠΑ, όπως το Spine, το Journal of Spinal Disorders κ.α., καθώς και κεφάλαια, σε αγγλικά και ελληνικά βιβλία. Έχει παρουσιάσει τις εργασίες του σε μεγάλα διεθνή και πανελλήνια συνέδρια.

Τρέφει μεγάλη αγάπη για την έρευνα και συνεχίζει με αμείωτο ενθουσιασμό να εργάζεται πάνω σε διάφορα θέματα, όπως οι οστεοτομές της σπονδυλικής στήλης σε βαριές παραμορφώσεις, οι τεχνητοί δίσκοι, οι όγκοι και οι φλεγμονές της σπονδυλικής στήλης, η οστεοπόρωση και η κυφοπλαστική, η σπονδυλοδεσία, η σκολίωση και η κύφωση σε παιδιά κι ενήλικες κ.ο.κ. Είναι υπεύθυνος διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων, που παράγουν ανελλιπώς δημοσιεύσεις σε διεθνή συνέδρια σπονδυλικής στήλης. Από το 2013, είναι μέλος της επιτροπής εκπαίδευσης του Scoliosis Research Society. Επίσης, ως καθηγητής του Πανεπιστημίου, εκπαιδεύει νέους γιατρούς στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης.

Είναι ενεργό μέλος τουNorth American Spine Society (www.nass.org), του Scoliosis Research Society (www.srs.org) και του Foundation of Orthopedics and Complex Spine- FOCOS (www.orthofocos.org), της μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται στην Γκάνα της Αφρικής.