Απόρριψη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: ποιες είναι οι συνέπειες και πώς μπορούμε να τις διαχειριστούμε σωστά

Γράφει η Ελευθερία Μουστάκα, MSc Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Αναμφισβήτητα η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ραγδαία και έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο επικοινωνίας εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Οι προηγούμενες γενιές δε θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν πως θα είχαν τη δυνατότητα να συνομιλούν με έναν φίλο τους από την Αυστραλία και την Αμερική μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι καθημερινά δημιουργούν προφίλ σε διάφορους ιστότοπους, όπως είναι το Facebook, το Twitter, το Instagram και το Linkedin. Σήμερα υπολογίζεται πως πάνω από 1, 11 δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν κάθε μήνα το Facebook, το οποίο αποτελεί τη δημοφιλέστερη ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης.

Και ενώ τα πλεονεκτήματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πολλά και έχουν συζητηθεί εκτενώς (διατηρείς την επαφή με φίλους που είχες χάσει, μοιράζεσαι προσωπικές σου στιγμές, γνωρίζεις ανθρώπους με τα ίδια ενδιαφέροντα με τα δικά σου, έχεις πρόσβαση σε πληροφορίες που σε ενδιαφέρουν, η απόσταση εκμηδενίζεται με το πάτημα ενός κουμπιού) δεν έχουν αναλυθεί ικανοποιητικά οι αρνητικές συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση αυτή. Ποιες μπορεί να είναι λοιπόν οι συνέπειες αυτές;

Πρόσφατη έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Queensland κατέγραψε τις αρνητικές συνέπειες που μπορούν να δημιουργηθούν στην ψυχική υγεία του ατόμου ως αποτέλεσμα της χρήσης των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook). Τα αποτελέσματα έδειξαν πως τα άτομα που δε λάμβαναν ανατροφοδότηση σε αναρτήσεις που έκαναν στο διαδικτυακό προφίλ τους, εμφάνιζαν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση, μειωμένη αίσθηση του «ανήκειν» σε μία ομάδα, χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης από τη ζωή τους και ένιωθαν λιγότερα σημαντικά ως άτομα και απομονωμένοι σε σχέση με τους χρήστες που έπαιρναν ανατροφοδότηση. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν προηγούμενες έρευνες που έχουν δείξει πως η απόρριψη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απειλεί σε πολύ μεγάλο βαθμό την αυτοεκτίμηση και την ανάγκη του ατόμου να επιβεβαιώνεται και να νιώθει μέλος μίας ομάδας. Οι συνέπειες αυτές είναι ακόμα πιο έντονες αν η απόρριψη προέρχεται από φίλους και όχι από απλούς γνωστούς.

Ένας από τους λόγους που η απόρριψη πονάει τόσο πολύ είναι γιατί ενεργοποιεί ακριβώς τις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο που ενεργοποιεί και ο σωματικός πόνος. Η απόρριψη κάνει το άτομο υπερευαίσθητο και ευάλωτο, και κατά συνέπεια εκδηλώνεται το συναίσθημα του πόνου.

Τι μπορείς να κάνεις εσύ λοιπόν εάν βιώνεις απόρριψη και αρνητικά συναισθήματα από ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης για να τα διαχειριστείς σωστά;

• Να μην παρερμηνεύεις αμέσως τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων. Πρέπει να θυμάσαι πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαφέρουν από την προσωπική επικοινωνία καθώς ο χρήστης που βλέπει την ανάρτησή σου δε νιώθει την υποχρέωση να απαντήσει άμεσα, όπως θα έκανε στην επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο. Επιπρόσθετα, δεν μπορείς να γνωρίζεις πού είναι αυτός ο άνθρωπος όταν διαβάζει το μήνυμά σου. Μπορεί για παράδειγμα να είναι στη δουλειά ή να μην έχει χρόνο. Το να υποθέτεις πάντα το χειρότερο σενάριο όχι μόνο σε κάνει να αισθάνεσαι πολύ άσχημα αλλά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν. Πριν βγάλεις λοιπόν το συμπέρασμα πως σε αποφεύγουν, σκέψου το λίγο καλύτερα.
• Να επικοινωνήσεις με το συγκεκριμένο άτομο προσωπικά. Εάν θεωρείς πως το άτομο που δεν ανταποκρίνεται επανειλημμένα στις αναρτήσεις σου είναι σημαντικό για εσένα, τότε μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί του πρόσωπο με πρόσωπο ή να του στείλεις ένα προσωπικό μήνυμα. Με τον τρόπο αυτό μπορείς να καταλάβεις εάν έχεις κάνει κάτι που πλήγωσε το άτομο αυτό και σταμάτησε την επικοινωνία μαζί σου. Πρέπει, όμως, να θυμάσαι πως στο διαδικτυακό περιβάλλον συμβαίνει το ίδιο ακριβώς με την πραγματική ζωή. Έχουμε δηλαδή πολλούς γνωστούς, αλλά με λίγους μόνο μιλάμε κάθε μέρα και με κάποιους άλλους πολύ σπάνια. Μην περιμένεις λοιπόν να έχεις επικοινωνία με όλους.
• Να επενδύσεις περισσότερο σε πραγματικές και όχι διαδικτυακές φιλίες. Η διαδικτυακή επαφή δεν μπορεί να συγκριθεί με τη φυσική επαφή, η οποία εμπλουτίζεται και με τη μη λεκτική επικοινωνία. Η μη λεκτική επικοινωνία μεταφέρει συνεχώς μηνύματα στο συνομιλητή μας. Οι εκφράσεις του προσώπου, οι κινήσεις, οι χειρονομίες, η στάση του σώματος, ο τόνος της φωνής και η βλεμματική επαφή εκφράζουν εντονότερα τα συναισθήματά μας από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε στην ομιλία μας. Σύμφωνα με τον Peter Drucker, «το πιο σημαντικό στην επικοινωνία είναι να ακούς αυτό που δε λέγεται» και το στοιχείο αυτό εκλείπει από τη διαδικτυακή επικοινωνία. Μη χάνεις λοιπόν την προσωπική σου επαφή με τους πραγματικούς σου φίλους και μην επενδύεις παραπάνω από όσο πρέπει στους διαδικτυακούς σου «φίλους».
• Να βελτιώσεις την εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου. Αναμφισβήτητα η απόρριψη θέτει σε κίνδυνο τη θεμελιώδη ανάγκη του ανθρώπου για αυτοεκτίμηση και τον οδηγεί σε έναν κυκεώνα αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων. Ο Abraham Maslow τονίζει πως η ψυχική υγεία και ισορροπία δεν μπορούν να επιτευχθούν εάν το άτομο δε νιώθει αποδεκτό, άξιο σεβασμού και αγαπητό από τους άλλους ανθρώπους. Αναγνώρισε λοιπόν τα επιτεύγματά σου, μικρά και μεγάλα! Αφιέρωσε κάθε μέρα 5 λεπτά και σκέψου ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα για τα οποία είσαι υπερήφανος. Βοηθάς τους γύρω σου όταν σε χρειάζονται; Είσαι καλός/ή φίλος/η; Δες τα λάθη σου σαν ευκαιρίες μάθησης και διδάξου από αυτά!

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προάγουν τη δυνατότητα της άμεσης και χωρίς σύνορα επικοινωνίας και υπόσχονται πως κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα. Όταν όμως τα άτομα αυτά δε λαμβάνουν την ανατροφοδότηση που περιμένουν και επιθυμούν, βιώνουν έντονη απόρριψη και αρνητικές συνέπειες. Η χρήση λοιπόν των μέσων αυτών πρέπει να γίνεται με σύνεση και προσοχή χωρίς να παραβλάπτεται και να μειώνεται η προσωπική επαφή με τους πραγματικούς φίλους.

Ποια είναι η Ελευθερία Μουστάκα

Η Ελευθερία Μελ. Μουστάκα είναι Κλινικός Ψυχολόγος MSc, ειδικευμένη στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και την Ψυχολογία της Υγείας.

Σπούδασε Ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Αθήνας. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Swansea στο Ηνωμένο Βασίλειο, από όπου αποφοίτησε με Άριστα και εξειδικεύτηκε στην Κλινική Ψυχολογία. Επιπλέον, έχει εκπαιδευτεί στην Κλινική Ψυχοπαθολογία (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής- Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Α’ Ψυχιατρική Κλινική).

Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει μετεκπαιδευθεί στο νοσοκομείο Central Clinic του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Ουαλίας (NHS Wales) στις αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές.

Στο παρελθόν έχει εργαστεί ως σύμβουλος απασχόλησης και εκπαιδεύτρια ενηλίκων σε προγράμματα ανέργων και ως καθηγήτρια σε δημόσιο Ι.Ε.Κ. διδάσκοντας επαγγελματική δεοντολογία.

Έχει δουλέψει εθελοντικά στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, το Πρόγραμμα Αθηνά, την Ιδιωτική Κλινική Μητέρα και το Παίδων Αγ. Σοφία για να κάνει την πρακτική της εξάσκηση. Δούλεψε υπό την εποπτεία κορυφαίων ψυχολόγων με ενήλικες, παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους που αντιμετώπιζαν ψυχολογικά και ιατρικά προβλήματα.

Εργάζεται ως καθηγήτρια προπτυχιακών και μεταπτυχιακών μαθημάτων στο τμήμα Ψυχολογίας του IST College και του Hellenic American College και συνεργάζεται με το τμήμα Βαριατρικής της Λαπαροσκοπικής Μονάδας στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο.

Συνεργάζεται με διάφορες εφημερίδες και ιστοσελίδες για τη συγγραφή επιστημονικών άρθρων.

Τηλέφωνο: 6979 155046
e-mail: [email protected]
Website: www.emoustaka.gr
Facebook Page: https://www.facebook.com/eleftheria.mel.moustaka
LinkedIn Page: https://www.linkedin.com/in/eleftheriamoustaka