Γιατί πονάει ο ώμος μου;

Εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο υποφέρουν από πόνο στον ώμο σε τακτική βάση. Τα αίτιά του κρύβονται σε μια μεγάλη ποικιλία παθήσεων και καταστάσεων, μερικές από τις οποίες δεν προέρχονται καν από την άρθρωση. Ωστόσο η ωμαλγία έχει άμεσες συνέπειες στην καθημερινότητα, αλλά και στην επαγγελματική ζωή του πάσχοντα.

«Ο ώμος αποτελείται από αρκετές αρθρώσεις, που συνδέονται με τους τένοντες και τους μύες ώστε να επιτρέπουν στο χέρι ένα ευρύ φάσμα κινήσεων. Βλάβες, όμως, στις μαλακές ή οστικές δομές του μπορούν να οδηγήσουν σε αυξανόμενα προβλήματα, με αποτέλεσμα τον πόνο, ο οποίος μπορεί να είναι προσωρινός ή μόνιμος, κατά την κίνηση ή την ακινησία», μας εξηγεί ο φυσιοθεραπευτής – χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς του Fysiotek Sports and Spine Lab.

Οι παράγοντες κινδύνου

Στατιστικά, η ηλικία και το φύλο αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση πόνου στον ώμο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα συνήθης στους εφήβους. Είναι, βεβαίως, κοινώς αποδεκτό, κατόπιν εκτενών μελετών, ότι ο επιπολασμός της ωμαλγίας αυξάνεται με την ηλικία, λόγω του γεγονότος ότι η γήρανση σχετίζεται με εκφυλιστικές διαδικασίες και μεταβολές. Το φύλο κατέχει, επίσης, εξέχοντα ρόλο στην επικράτηση του πόνου στον ώμο, αλλά και στο άνω άκρο γενικότερα, με την παρουσία των συμπτωμάτων να είναι πιο συχνή στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.

Πολυάριθμες μελέτες για τους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης πόνου στον επαγγελματικό χώρο έχουν δείξει ότι αυτοί σχετίζονται με την επαναλαμβανόμενη κίνηση, με εργασία που για την εκτέλεσή της απαιτείται υψηλή άσκηση δυνάμεων ή που περιλαμβάνει δόνηση (π.χ. χειριστές κομπρεσέρ) και με ορισμένες στάσεις κατά την εκτέλεση των καθηκόντων, για παράδειγμα συχνές κινήσεις με τα χέρια πάνω από το ύψος των ώμων. Επιρρεπείς είναι και όσοι τεντώνουν τα χέρια προς τα κάτω για να φτάσουν κάτω από το επίπεδο του γόνατος, αλλά και όσοι κάνουν χρήση υπολογιστή.

Οι τραυματισμοί στον ώμο δηλαδή είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους στην ορθοπεδική πρακτική και οι περισσότεροι περιλαμβάνουν βλάβες στους μύες, τους συνδέσμους και τους τένοντες, αντί για τα οστά του ώμου.

Προβλήματα στους ώμους μπορούν να αναπτυχθούν σταδιακά και σε αθλητές που προπονούνται και αγωνίζονται εντατικά. Κίνδυνο διατρέχουν όσοι υποχρεούνται στην ανάταση του χεριού πάνω από το κεφάλι, όπως π.χ. όσοι ασχολούνται με το βόλεϊ, το κολύμπι, το τένις και ορισμένοι αθλητές του στίβου (ακοντιστές κ.λπ.) ή της ενόργανης γυμναστικής. Αυτοί οι τραυματισμοί έχουν πολυπαραγοντική φύση και μπορούν να προκαλέσουν ένα ευρύ φάσμα ελλείψεων κίνησης, μυϊκές ανισορροπίες και δυσκινησία της ωμοπλάτης, διότι υποβάλουν την άρθρωση σε εξαιρετικά υψηλές καταπονήσεις.

Οι αιτίες

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα περισσότερα προβλήματα στον ώμο εμπίπτουν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: Φλεγμονή (θυλακίτιδα ή τενοντίτιδα) ή ρήξη τένοντα, αστάθεια, αρθρίτιδα και κάταγμα.

Πιο συγκεκριμένα, πόνος προκαλείται από την ύπαρξη θυλακίτιδας, η οποία προκύπτει όταν δημιουργείται φλεγμονή σε κάποιον θύλακα (μικροσκοπικός σάκος με υγρό που μειώνει τις τριβές), εξαιτίας επαναλαμβανόμενων κινήσεων ή πίεσης στην άρθρωση.

Η τενοντίτιδα αφορά φλεγμονή που δημιουργείται στους τένοντες, οι οποίοι είναι δέσμες ινώδους ιστού που συνδέουν τους μυς με τα οστά. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις των εργαζομένων σε χειρωνακτικές εργασίες ή σε υπολογιστή και οι αθλητές διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισής της. Επίσης, ορισμένα νοσήματα δημιουργούν την προδιάθεση για τενοντίτιδες, όπως π.χ. σακχαρώδης διαβήτης ή ερυθηματώδης λύκος.

Η ρήξη τένοντα (μερική ή ολική) είναι ιδιαίτερα επώδυνη και είναι αποτέλεσμα σημαντικής καταπόνησης και πίεσης στον ώμο, είτε από υπερπροσπάθεια είτε από βάρος. Μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό ή σε εκφυλιστικές μεταβολές, λόγω της προχωρημένης ηλικίας, της μακροχρόνιας κατάχρησης και της φθοράς. Οι τραυματισμοί των τενόντων του στροφικού πετάλου και του δικεφάλου είναι από τους πιο συνηθισμένες αιτίες του προβλήματος.

Η αστάθεια ώμου (μερική ή ολική εξάρθρωση), επίσης μπορεί να προκύψει από ένα ξαφνικό τραυματισμό ή από υπερβολική χρήση. Την αστάθεια ενδέχεται να προκαλούν και γενετικοί παράγοντες, με γενικευμένη χαλάρωση συνδέσμων, χωρίς να προϋπάρξει τραυματισμός στην άρθρωση.

Ο πόνος στον ώμο μπορεί, επίσης, να οφείλεται σε κάποιον τύπο αρθρίτιδας, με συχνότερη την οστεοαρθρίτιδα, η οποία αναπτύσσεται αργά και επιδεινώνεται με την πάροδο των ετών. Ο πόνος αυτός οδηγεί σε αποφυγή των κινήσεων και εν τέλει σε ακαμψία.

Τέλος, τα κατάγματα είναι άλλη μια αιτία έντονου πόνου στον ώμο. Σε νεαρές ηλικίες είναι αποτέλεσμα τραυματισμού από ατύχημα ή από αθλητική δραστηριότητα, ενώ σε ηλικιωμένους επακόλουθο πτώσης.

Σπανιότερα, οι αιτίες του πόνου στους ώμους οφείλονται σε όγκους, λοιμώξεις και σε νευρολογικά προβλήματα.

Το σοβαρό λάθος που κάνουν μερικοί άνθρωποι είναι ότι, όταν ο πόνος είναι ήπιος, έχουν την τάση να τον αγνοούν, να αδιαφορούν για τη θεραπεία του, με αποτέλεσμα το πρόβλημα (και συνεπώς ο πόνος) να επιδεινώνεται. Συχνά υποτιμούν την έκταση του τραυματισμού τους, οπότε με την πάροδο του χρόνου η αδυναμία (ή ο περιορισμός) εκτέλεσης ορισμένων κινήσεων της άρθρωσης γίνεται αποδεκτή.

Όπως σημειώνει ο κ. Κακαβάς, ο εντοπισμός των παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με την ανάπτυξη πόνου στον ώμο είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς ορισμένες από αυτές τις μεταβλητές μπορούν να ελεγχθούν και σε ορισμένες περιπτώσεις να μειωθούν σημαντικά, το οποίο μπορεί να βελτιώσει την υγεία του γενικού ενήλικου πληθυσμού, των αθλητών και των εργαζομένων. Ειδικά για την τελευταία πληθυσμιακή ομάδα, οι μυοσκελετικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένων των παθήσεων του ώμου είναι από τις συχνότερες αιτίες για μακροχρόνια απουσία από την εργασία, με σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή και την ποιότητα αυτής. Η τροποποίηση κάποιων παραγόντων μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των περιστατικών, όπως άλλωστε και η φυσικοθεραπεία.

«Η υποχώρηση του πόνου αποτελεί το πρωταρχικό στόχο ενός φυσικοθεραπευτικού προγράμματος. Η ενδυνάμωση των μυών, η αποκατάσταση της κινητικότητας και της δύναμης, και η σταθεροποίηση της άρθρωσης συμβάλλουν, πέρα από την εξάλειψη των συμπτωμάτων, και στην πρόληψη των υποτροπών και κυρίως στην αποφυγή πιο επεμβατικών μεθόδων για την αντιμετώπιση των παθήσεων που προκαλούν ωμαλγία. Υπερσύγχρονες μέθοδοι, όπως η fysiotek που συνδυάζει τη μηχανική διάγνωση και τη θεραπεία, έχουν αποδείξει ότι δύνανται να υλοποιήσουν αυτούς στόχους. Η συγκεκριμένη μέθοδος, εστιάζοντας στο αίτιο του προβλήματος, ανώδυνα και χωρίς παρενέργειες, ανακουφίζει από τα συμπτώματα, ακόμα και ανθρώπους που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, ή που από άποψη δεν επιθυμούν να λαμβάνουν φάρμακα όταν υπάρχουν άλλες, αξιόπιστες και αποδοτικές λύσεις στο πρόβλημά τους».