Γ.Ν.Α.«Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»: «Έξυπνα» κυκλώματα τερματίζουν το χρόνιο πόνο στην οσφυοϊσχιαλγία και την ινιοαυχενική κεφαλαλγία

Με αφορμή την πρώτη στην Ελλάδα επιτυχή εφαρμογή στη θεραπεία της ημικρανικής ινιοαυχενικής κεφαλαλγίας παγκοσμίως, ο καθηγητής Δαμιανός Ε. Σακάς, πρόεδρος της International Neuromodulation Society (Τομέας Νοτιοανατολικής Ευρώπης) και καθηγητής Νευροχειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»), παρουσίασε σε διαδικτυακή εκδήλωση την έξυπνη ηλεκτρονική μικροσυσκευή που περιέχει αισθητήρες κίνησης του σώματος και ολοκληρωμένα «ευφυή» κυκλώματα και τερματίζει το χρόνιο αφόρητο πόνο.

Ειδικότερα ο κ. Σακάς παρουσίασε τρείς περιπτώσεις ασθενών, που έπασχαν από χρόνιο έντονο πόνο, μη ελεγχόμενο με φάρμακα, που γινόταν αφόρητος κατά την κίνηση, και θεραπεύθηκαν πλήρως με εμφύτευση επί της κεφαλής ή επί του νωτιαίου μυελού, της μικροσυσκευής ηλεκτρονικής τροποποίησης του νευρικού συστήματος, πολύ προηγμένης τεχνολογίας.

Η μικροσυσκευή αυτή αποτελεί ένα τεχνολογικό άλμα μετά από στασιμότητα εξέλιξης περίπου 20 ετών. Η κύρια καινοτομία που την διαφοροποιεί από ήδη υπάρχουσες συσκευές, είναι ότι διαθέτει αισθητήρες κίνησης και ταχύτητας και μετρητή επιτάχυνσης του σώματος σε συνδυασμό με τεχνολογία ανάλογη με αυτή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και κινητών τηλεφώνων (Gaming και Smart Phones Technologies).

Με χρήση αυτών των αισθητήρων τεχνολογίας Restore Sensor, η συσκευή λαμβάνει και αναλύει πληροφορίες (καταγράφει σήματα) από το σώμα του ασθενούς, και αντιλαμβάνεται τις διάφορες θέσεις του, όταν είναι σε στατική κατάσταση και όταν κινείται. Στη συνέχεια, επεξεργάζεται τις πληροφορίες, με συστήματα «τεχνητής νοημοσύνης» (τεχνητά ολοκληρωμένα νευρωνικά κυκλώματα – artificial integrated neuronal networks) και προσαρμόζει την παρεχόμενη ηλεκτρική διέγερση και την επακόλουθη τροποποίηση του νευρικού συστήματος, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή, με χρήση της Adaptive Stimulation Τechnology που κάνει – από μόνη της – αυτοματικές ρυθμίσεις στην ένταση της διέγερσης, «παρακάμπτοντας τον εγκέφαλο» του ασθενούς.

Στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, η ηλεκτρική διέγερση είναι συνεχής και σταθερή χωρίς να διαφοροποιείται κατά την κίνηση. Έτσι επέρχεται συχνά εθισμός του ασθενούς και η αποτελεσματικότητα της διέγερσης μειώνεται κάτω από το θεραπευτικό επίπεδο. Με τη νέα συσκευή μεταβαλλόμενης και προσαρμοζόμενης ηλεκτρικής διέγερσης επιτυγχάνεται πολύ καλύτερος έλεγχος του πόνου, ιδίως εκείνων των μορφών πόνου που επιδεινώνονται κατά την κίνηση του σώματος. Οι συσκευές χαρακτηρίζονται ως «έξυπνα προσαρμοζόμενα μικροσυστήματα» («smart adaptive microsystems») και έχουν μόλις αρχίσει να τοποθετούνται, σε λίγους ασθενείς διεθνώς, σε χώρες που διαθέτουν επιστημονικές ομάδες με αναγνωρισμένη εμπειρία και υποδομή σε θεραπείες υψηλής τεχνογνωσίας.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε κ. Σακάς, «Χάρη στην τεχνολογική πρόοδο και την επιστημονική κατάρτιση μπορούμε πλέον να ισχυριζόμαστε ότι η πλάστιγγα στον αιώνιο πόλεμο ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πόνο έχει γείρει υπέρ μας! Εξελίξεις σαν αυτές που σας παρουσιάζουμε σήμερα δίνουν την ευκαιρία σε εκατομμύρια συνανθρώπους μας να έχουν λόγους να αισιοδοξούν για το μέλλον. Σε τελική ανάλυση και η δική μας δουλειά δεν στοχεύει σε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό: να απαλείψουμε, ει δυνατόν, τον πόνο από τη ζωή».

Η πρώτη ασθενής που περιέγραψε το πρόβλημα και τη θεραπεία της είναι η κα. Π.Π. 78 ετών. Έπασχε κατά τα τελευταία πέντε έτη από χρόνια ημικρανική ινιοαυχενική κεφαλαλγία που γινόταν ιδιαίτερα επώδυνη κατά την προσπάθεια κίνησης, και καθιστούσε αφόρητη την κίνηση του αυχένα και της κεφαλής. Με βάση ό,τι έχει μέχρι στιγμής ανακοινωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία, η περίπτωση αυτή αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως θεραπεία αυχενογενούς ημικρανικού τύπου κεφαλαλγίας η οποία επιδεινωνόταν από την κίνηση της ασθενούς και θεραπεύθηκε με ηλεκτρονική διέγερση του νευρικού συστήματος, που ρυθμίζεται από τεχνολογία αισθητήρων κίνησης του αυχένα και της κεφαλής.

Οι δύο άλλες ασθενείς που περιέγραψαν το πρόβλημα και τη θεραπεία τους, είναι η κα Α.Δ. 61 ετών, και η κα Ε.Π. 74 ετών. Η πρώτη εξ αυτών των δύο, έπασχε από πολύ έντονο πόνο, μη ελεγχόμενο με φάρμακα, στην οσφυική χώρα και κυρίως στα κάτω άκρα, επί 16 έτη, και είχε υποβληθεί σε δύο αναποτελεσματικές επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας. Η δεύτερη, εξ’ αυτών των δύο ασθενών, έπασχε από χρόνιο φαρμακοανθεκτικό πόνο κυρίως στην οσφυϊκή χώρα και στα δύο κάτω άκρα, επί 10 έτη, και είχε επίσης υποβληθεί σε ανεπιτυχή σπονδυλοδεσία. Και στις δύο περιπτώσεις, ο πόνος γινόταν αφόρητος κατά την προσπάθεια των ασθενών να κινηθούν, γεγονός που πρακτικά είχε καταργήσει την κινητικότητα τους. Οι δύο αυτές περιπτώσεις χρόνιας φαρμακοανθεκτικής οσφυοισχιαλγίας είναι οι πρώτες ασθενείς που θεραπεύθηκαν στη χώρα μας με χρήση της παραπάνω τεχνολογίας.

Η διαπίστωση ότι και στις τρείς παραπάνω περιπτώσεις, ο συνεχής έντονος πόνος κορυφωνόταν και γινόταν αφόρητος κατά την κίνηση, μας οδήγησε στην επιλογή της χειρουργικής εμφύτευσης της εν λόγω συσκευής με τεχνολογία διέγερσης που προσαρμόζεται στην κίνηση (position-adaptive stimulation technology). Αξίζει να επισημανθεί ότι οι δύο γυναίκες που έπασχαν από οσφυοισχιαλγία, είχαν υποβληθεί σε πολλές αποτυχημένες χειρουργικές επεμβάσεις και πολυετείς αναποτελεσματικές θεραπείες με συνδυασμούς φαρμάκων, η μία από το 2004 και στην άλλη από το 2010. Χάρις στην αξιοποίηση της παραπάνω τεχνογνωσίας, απαλλάχτηκαν από τον πόνο και ανέκτησαν την κινητικότητα τους και φυσιολογική καθημερινότητα και κοινωνική ζωή.

Τα προηγμένα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα της νέας τεχνολογίας είναι τα εξής:

1) Καταγράφει σε συνεχή, άμεσο χρόνο, δεδομένα (real-time data) από την καθημερινή δραστηριότητα του ασθενούς, τις θέσεις που λαμβάνει το σώμα του στη διάρκεια της ημέρας, το επίπεδο ηλεκτρικής διέγερσης που χορηγείται ανά πάσα στιγμή, και παράγει συνολική εικόνα των δεδομένων που είναι διαθέσιμη στον ιατρό όταν εξετάζει τον ασθενή σε μεταγενέστερο χρόνο (Snapshot™ Reporting Technology) κάτι που επιτρέπει καλύτερη κατανόηση της πορείας του ασθενούς και βελτιστοποίηση της θεραπείας.

2) Λόγω της πολύ στοχευμένης διέγερσης, η συσκευή απαιτεί μικρότερη κατανάλωση ρεύματος, και έχει καλύτερη απόδοση της μπαταρίας με Battery Overdrive Technology, η οποία μπορεί να φορτισθεί πλήρως σε μία ώρα.

3) Επιτρέπει διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας οπουδήποτε στο σώμα, διότι διαθέτει αυξημένη μαγνητική θωράκιση, με χρήση SureScan MRI Τechnology.

4) Ο προγραμματισμός της συσκευής είναι εύκολος με χρήση ενός Τάμπλετ Samsung του Samsung/Android® Clinician Programmer. Ο προγραμματιστής μπορεί να διαμορφώσει αναφορές δραστηριότητας του ασθενούς και ελέγχου του πόνου, από τα δεδομένα που καταγράφει από την μικροσυσκευή.

5) Όλη η τεχνολογία έχει περικλεισθεί σε μια μικροσυσκευή με όγκο/βάρος μικρότερο κατά 55% σε σχέση με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα συστήματα. Είναι ο μικρότερος πλήρως εμφυτευόμενος διεγέρτης κεντρικού νευρικού συστήματος που έχει κατασκευασθεί, επίτευγμα που σημαίνει λιγότερη ταλαιπωρία για τον ασθενή.

Άλλες ενδείξεις εφαρμογής αυτής της νέας πρωτοποριακής τεχνολογίας περιλαμβάνουν τις παρακάτω: 1) σύνδρομο αποτυχημένης οσφυικής επέμβασης, 2) πόνος μετά πεταλεκτομή, 3) ιστορικό πολλαπλών επεμβάσεων στην σπονδυλική στήλη, 4) επισκληρίδιος ίνωση (πόνος μετεγχειρητικής ουλής), 5) περιφερική καυσαλγία, 6) αραχνοειδίτιδα και 7) σύνδρομο σύνθετου περιοχικού πόνου.

Η προνομιακή παραχώρηση αυτής της τεχνολογίας σε ένα ελληνικό τμήμα για να συμπεριλαμβάνεται στα πρώτα που χρησιμοποιούν τέτοια τεχνολογία παγκοσμίως, είναι ενδεικτική του υψηλού κύρους και της αναγνώρισης που απολαμβάνει η ελληνική νευροχειρουργική και ιδιαίτερα αυτός ο τομέας της διεθνώς.

Η επιτυχής πρώτη θεραπεία παγκοσμίως ασθενούς με ινιοαυχενική κεφαλαλγία ημικρανικού τύπου, δημιουργεί ελπίδες και ανοίγει προοπτικές για εφαρμογή της μεθόδου και σε άλλες μορφές χρόνιων αφόρητων φαρμακοανθεκτικών πόνων της κεφαλής και του προσώπου.

Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι η Επιστημονική Ομάδα του Καθηγητή Δαμιανού Ε. Σακά ερευνά συνεχώς νέες ενδείξεις εφαρμογής θεραπειών ηλεκτρικής νευροτροποποίησης με μικρο-συστήματα μέγιστης αποτελεσματικότητας και ελάχιστης παρέμβασης στον ασθενή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΑΜΙΑΝΟΥ ΣΑΚΚΑ

ΠΑΡΟΥΣΑ ΘΕΣΗ
Καθηγητής Νευροχειρουργικής και Διευθυντής της Νευροχειρουργικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεραπευτήριο Ευαγγελισμός, Αθήνα, Ελλάδα 2000
Μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Νευροχειρουργών, 2010

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
Διευθυντής, Νευροχειρουργική Κλινική, University Hospital Coventry and Warwickshire, England 1993 – 1999
Επίτιμος Κλινικός Λέκτορας, University of Warwick, England  1995 – 1999
Διευθυντής, Midland Centre for Neurology and Neurosurgery, University of Birmingham, England 1994

ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Επιμελητής (Neurosurgical Registrar), National Centre for  Neurosurgery, Dublin, R. Ireland 1991 – 1993
Επιμελητής (Neurosurgical Registrar), Institute of Neurological Sciences, University of Glasgow, Glasgow, Scotland 1990 – 1991
MD Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών  1988
Ειδικός Ερευνητής (Research Fellow), Massachusetts General Hospital, Harvard Medical School, Boston, USA 1986 – 1989

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
Νευροχειρουργική Κλινική, Θεραπευτήριο Ευαγγελισμός, Αθήνα 1983 – 1986
Νευρολογική Κλινική, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αιγινήτειο Θεραπευτήριο 1981 – 1982
Χειρουργικό τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης, Λέσβος, Αθήνα, 1981 – 1982
Χειρουργικό τμήμα, Ναυτικό Νοσοκομείο, Αθήνα, Ελλάδα, 1980-1981

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πιστοποιητικό εκπαιδευτικής επιτροπής για αλλοδαπούς απόφοιτους Ιατρικής, ΗΠΑ 1979
Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Αθηνών 1978
Απόφοιτος Ιωνίδειας Σχολής Πειραιά 1972

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΘΗΤΕΙΑ
Στρατιωτική θητεία στο Ελληνικό Ναυτικό 1979 – 1981

ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
Συγραφή Βιβλίων
Sakas DE, Simpson BA, Krames ES (Eds.): Operative Neuromodulation. Functional Neuroprosthetic Surgery. Springer-Verlag, Wien, 2007
Sakas DE, Simpson BA (Eds.): Operative Neuromodulation. Neural Networks Surgery. Springer-Verlag, Wien, 2007
Σακάς Ε. Δαμιανός: Εισαγωγή στη Νευροχειρουργική. Εκδόσεις: Παρισιάνος Α.Ε. Αθήνα, 2003.

Συνεργάτης Εκδότης
Yearbook of Neurology and Neurosurgery
Yearbook of Medicine
Μέλος της Συντακτικής ή Συμβουλευτικής Ομάδας
Neuromodulation
Neurosurgical Review
Κριτικός
Acta Neurochirurgica
Medical Science Monitor

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Μέλος, World Academy of Neurological Surgeons, 2010-
Πρώτος Γραμματέας, European Society for Stereotactic and Functional Neurosurgery (ESSFN), 2010-
Πρόεδρος (Chairman), Neuromodulation Committee, World Federation of Neurosurgical Societies (WFNS) 2005 –
Πρόεδρος, South East European Chapter, International Neuromodulation Society (INS) 2004 –
Δεύτερος Γραμματέας, European Society for Stereotactic and Functional Neurosurgery (ESSFN), 2006-2010
Μέλος του Education and Trainning Committee, European Association of Neurosurgical Societies (EANS) 2003 -2006
Πρόεδρος , Ελληνικής Νευροχειρουργικής κοινότητας  2001 – 2003
Μέλος , Εκτελεστικής επιτροπής, European Society for Functional and Stereotactic Neurosurgery 2000 –
Μέλος, Society for Research into Higher Education 1995
Μέλος, Society of British Neurological Surgeons 1995
Μέλος, American Congress of Neurological Surgeons 1995

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ
Λειτουργική Νευροτροποποίηση, Χειρουργική της Επιληψίας, Κινητικές διαταραχές, Χειρουργική, Νευροτραύμα, Νευρο-Αγγειακή χειρουργική, Χειρουργική της Σπονδυλικής στήλης.