Διάστρεμμα: Δεν είναι πάντα όσο… αθώο φαίνεται!

Γράφει ο Ιωάννης Χιώτης, Oρθοπαιδικός Χειρουργός, Επιμελητής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Κάθε άνθρωπος στη ζωή του υπολογίζεται ότι θα υποστεί τουλάχιστον μία φορά διάστρεμμα της ποδοκνημικής άρθρωσης. Επειδή όμως θεωρείται κοινός τραυματισμός, τείνουμε να τον υποτιμούμε και να εφαρμόζουμε μισές ή λανθασμένες θεραπείες. Τι πρέπει να γνωρίζουμε, λοιπόν;

Ως διάστρεμμα (διά + στρέφω = διαστρεβλώνω, παραμορφώνω). ορίζουμε οποιαδήποτε βίαιη κίνηση μιας άρθρωσης πέραν των φυσιολογικών ορίων λειτουργίας της. Στην καθημερινότητα με την έκφραση «έπαθα διάστρεμμα» εννοούμε το «στραμπούληγμα» (ιταλικής ετυμολογίας, από το strambare και strangolare) της άρθρωσης της ποδοκνημικής αρθρώσεως.

Το διάστρεμμα της ποδοκνημικής άρθρωσης είναι η πιο συχνή τραυματική κάκωση στο ανθρώπινο σώμα. Υπολογίζεται ότι κάθε άνθρωπος θα υποστεί στη ζωή του τουλάχιστον ένα διάστρεμμα της ποδοκνημικής και τουλάχιστον το 50% θα υποστεί πολλαπλά διαστρέμματα και στα δύο πόδια.

Τα συνήθη αίτια των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής είναι η απώλεια ισορροπίας στο περπάτημα ή στο τρέξιμο σε ανώμαλο έδαφος. Επίσης, πολλά αθλήματα που απαιτούν την αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσης του σώματος, όπως το τένις και το μπάσκετ, παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα αυτού του είδους των τραυματισμών. Βασική αιτία για το διάστρεμμα είναι η απώλεια της ισορροπίας του σώματος όταν στηρίζεται πάνω στην ποδοκνημική άρθρωση.

Οι αιτίες και τα συμπτώματα

Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για διαστρέμματα της ποδοκνημικής είναι:

• Αυξημένο σωματικό βάρος.
• Απουσία άσκησης.
• Κακή διατροφή.
• Κακή επιλογή παπουτσιών.
• Έλλειψη προθέρμανσης πριν από έντονες δραστηριότητες.
• Κακός αγωνιστικός χώρος.
• Κακός συντονισμός των μυών του ποδιού.

Κατά τη διάρκεια ενός διαστρέμματος στην ποδοκνημική συμβαίνει βίαιη διάταση των συνδέσμων, που μπορεί να εξελιχθεί σε μερική ή πλήρη ρήξη τους. Το διάστρεμμα αρκετές φορές μπορεί να συνοδεύεται από οστικά οιδήματα των γειτονικών οστών και από κατάγματα της περιοχής, με πιο συχνά της περόνης (έξω σφυρού) και του φύματος του 5ου μεταταρσίου.

Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής αρθρώσεως ταξινομούνται κλινικώς σε τρεις βαθμούς, ανάλογα με τη βαρύτητά τους:

• 1ου βαθμού διαστρέμματα: Ελαφρά ρήξη, διάταση των συνδέσμων (80% των περιπτώσεων).
• 2ου βαθμού διαστρέμματα: Μερική ρήξη των συνδέσμων (15% των περιπτώσεων).
• 3ου βαθμού διαστρέμματα: Πλήρης ρήξη των συνδέσμων (5% των περιπτώσεων).

Τα συμπτώματα του διαστρέμματος της ποδοκνημικής, ανάλογα με τη βαρύτητα, είναι συνήθως από ένα ήπιο οίδημα (πρήξιμο) της περιοχής και ήπιος πόνος έως σοβαρό οίδημα, αιμάτωμα, πόνος και αδυναμία βάδισης.

Η θεραπεία

Η αρχική αντιμετώπιση όλων των διαστρεμμάτων βασίζετε στον χρυσό κανόνα «PRICE».

• Protection (προστασία): Παύση κάθε δραστηριότητας και αποφυγή φόρτισης.
• Rest (ανάπαυση): Αποφόρτιση.
• Ice (παγοθεραπεία): Ειδικά στην περίπτωση πρηξίματος, παγοθεραπεία για 15-290 λεπτά.
• Compression (επίδεση): Μπορεί να μειώσει το πρήξιμο και τα αιματώματα και να περιορίσει την κινητικότητα της άρθρωσης.
• Elevation (ανάρροπη θέση του άκρου ποδός): Βοηθά στον περιορισμό του πρηξίματος και των αιματωμάτων.

Στη γενικότερη αντιμετώπιση των διαστρεμμάτων γίνονται πολλά λάθη με ανεπανόρθωτα αποτελέσματα αρκετές φορές. Η αιτία γι’ αυτό είναι η συνήθως επιπόλαιη αντιμετώπιση των διαστρεμμάτων από τον ασθενή, διότι τις περισσότερες φορές είναι απλά, αλλά κυρίως από την εμπλοκή ασχέτων με τη διάγνωση της πάθησης, όπως προπονητών, γυμναστών, φυσικοθεραπευτών και ανειδίκευτων ιατρών.

Πολλαπλές περιπτώσεις καθυστερημένης διάγνωσης καταγμάτων, χόνδρινων βλαβών και χρόνιας συνδεσμικής αστάθειας της άρθρωσης.

Συνεπώς, όταν έπειτα από ένα διάστρεμμα παρατηρηθεί αιμάτωμα στην περιοχή ή κατόπιν 24ώρου ο πόνος παραμένει στην ίδια ένταση με αυτή του τραυματισμού ή και χειρότερος, θα πρέπει ειδικός ορθοπαιδικός ιατρός να επιληφθεί της διάγνωσης και του σχεδιασμού της θεραπείας.

Τις περισσότερες φορές το πρόγραμμα αποκατάστασης συμπληρώνεται με συνεδρίες φυσικοθεραπείας, οι οποίες έχουν ως τελικό σκοπό τη βελτίωση της ισορροπίας της άρθρωσης, καθώς και την ενδυνάμωση των μυών των κάτω άκρων Εάν ένα διάστρεμμα ποδοκνημικής (χωρίς κάταγμα) δεν αποκατασταθεί μέσα σε 3-6 μήνες πλήρως και ο ασθενής παραπονείται για πρήξιμο, δυσκαμψία και δυσκολία στην άθληση, τότε μπορεί να υπάρχει ένα από τα εξής προβλήματα: χόνδρινο κάταγμα ενδαρθρικό, μετατραυματικά οστεόφυτα, μετατραυματική αστάθεια, ενδαρθρικές ουλές, ελεύθερο οστεοχόνδρινο σώμα, οστεοχόνδρινο έλλειμμα, σχαλιδωτική οστεοχονδρίτις, άσηπτη νέκρωση οστού.

Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, εξειδικευμένοι ιατροί μέσω ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων, όπως η αρθροσκόπηση της ποδοκνημικής άρθρωσης, μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη λειτουργικότητα της άρθρωσης και να απαλλάξουν τον ασθενή από την προσωρινή αναπηρία του.

Κανόνες πρόληψης

Για την πρόληψη των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής άρθρωσης οι «χρυσές συμβουλές» είναι:

1. Βελτίωση της τεχνικής για τους επαγγελματίες, αλλά και για τους ερασιτέχνες αθλητές.

2. Ζέσταμα των μυών και των αρθρώσεων πριν από έντονη δραστηριότητα, με διατάσεις, ελαφρό τρέξιμο, άλματα κ.λπ.

3. Ισχυροποίηση όλου του μυϊκού συστήματος.

4. Προσπάθεια για ελάττωση των επιβαρυντικών παραγόντων.

5. Σωστή επιλογή παπουτσιών ανάλογα με το άθλημα ή τη δραστηριότητα.

6. Αν νιώθουμε ασταθή κάποια άρθρωση, πρέπει να ακολουθήσουμε ειδικό πρόγραμμα βελτίωσης της σταθερότητάς της.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας τι να κάνει σε περίπτωση που υποστεί έναν τέτοιο τραυματισμό, όπως και να προσφέρει και αυτός τις πρώτες βοήθειες.

Πηγή: Από το Περιοδικό του Ομίλου ΥΓΕΙΑ “Art of Life & Health”, τεύχος 90