Με μια τεράστια δωρεά που περιλαμβάνει την προμήθεια και εγκατάσταση 10 γραμμικών επιταχυντών σε 7 δημόσια νοσοκομεία της χώρας (και συγκεκριμένα στα Πανεπιστημιακά Γενικά Νοσοκομεία «Αττικόν» (Αθήνα), Αλεξανδρούπολης, Λάρισας, Πατρών και Ηρακλείου καθώς και στο Γενικό Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» (Αθήνα) και το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο»), τη συντήρηση των μηχανημάτων αυτών για δύο χρόνια, καθώς και την εκπαίδευση του προσωπικού που θα τα χειρίζεται, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) παρεμβαίνει, ώστε οι καρκινοπαθείς που καταφεύγουν στο ΕΣΥ να έχουν μια σωστή, ολοκληρωμένη και αξιοπρεπή θεραπεία.
Είναι χαρακτηριστική η παρακάτω περιγραφή που δίνει το ΙΣΝ για το πως οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή:
«Εάν έχει μία αίθουσα αναμονής περιοδικά με συνταγές, πολύ ηρεμεί ο άνθρωπος». Η Καίτη Θεοδώρου βρίσκει γαλήνη σε περιοδικά μαγειρικής, ενώ περιμένει στην αίθουσα αναμονής για την προγραμματισμένη ακτινοθεραπεία της. Οι άνθρωποι που πάσχουν από καρκίνο καμιά φορά αντλούν δύναμη και κουράγιο από πολλές και τελείως διαφορετικές πηγές. Δυστυχώς, όμως, δεν έχουν όλοι τα ίδια «όπλα» στη διάθεσή τους και συνεπώς ούτε τα ίδια εφόδια στη μάχη. Στην Ελλάδα, πολύς κόσμος ταξιδεύει ώρες ολόκληρες για να υποβληθεί σε εξετάσεις, χειρουργείο και θεραπεία. Ορισμένοι μπαίνουν σε λίστα αναμονής για μήνες μέχρι να ξεκινήσουν τη θεραπεία τους.
«Και όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν απέχουν πολύ από τον καθένα μας. Ίσως να είναι ο γονιός μας, η σύζυγός μας, η αδερφή μας, το παιδί μας, ο φίλος μας, εγώ και εσύ. Δεν είναι στατιστικές, είναι άνθρωποι, με όνειρα και ελπίδα για τη ζωή τους και δικαίωμα σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες διάγνωσης και θεραπείας», επισημαίνεται σε ανακοίνωση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου.
«Όταν μας προσέγγισαν, στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, δύο νοσοκομεία στις αρχές του Ιανουαρίου 2014, αρχικά το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Αλεξάνδρα, και στη συνέχεια το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, ζητώντας την υποστήριξή μας για την αντικατάσταση μηχανημάτων ακτινοθεραπείας, ήμασταν ήδη έτοιμοι να κάνουμε κάτι παραπάνω. Οι συναντήσεις με εκπροσώπους των δύο νοσοκομείων αποτελέσαν τον πρώτο σπόρο, μέσα από τον οποίο καλλιεργήθηκε η σκέψη για τη δημιουργία ενός ολόκληρου προγράμματος αντικατάστασης μηχανημάτων ακτινοθεραπείας, σε όλη τη χώρα.
Δημιουργήσαμε, λοιπόν, μία ομάδα στην οποία συμμετείχαν εργαζόμενοι από το τμήμα διαχείρισης δωρεών και το τεχνικό τμήμα του ΙΣΝ, με βασικό αντικείμενο την καταγραφή των αναγκών σε ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα σε όλη την Ελλάδα. Σε διαρκή συνεργασία με ειδικούς συμβούλους, μελετήσαμε έργα ανάλογης έκτασης στο εξωτερικό και ήρθαμε σε επαφή με τους κατεξοχήν αρμόδιους, την Ελληνική Εταιρεία της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ) και την Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος (ΕΦΙΕ). Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε νοσοκομεία της χώρας και αποκτήσαμε μία καλύτερη εικόνα της κατάστασης στον τομέα της ακτινοθεραπείας, των ελλείψεων, και κατ’ επέκταση των συνεπειών τους στη θεραπεία των ασθενών».
Κάθε χρόνο, στην Ελλάδα περισσότεροι από 28.000 άνθρωποι χρειάζεται να υποβληθούν σε ακτινοθεραπείες, ενώ 4.000 ασθενείς παραμένουν σε λίστα αναμονής εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού μηχανημάτων. Στη χώρα μας αναλογούν 3,8 ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 6,5 – 7. Την κατάσταση αυτή επιβεβαιώνει ο καθηγητής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΣΝ, κ. Heini Murer, ο οποίος συμμετείχε στις επισκέψεις εργασίας στα δημόσια νοσοκομεία: «Έβλεπες γιατρούς να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να βοηθήσουν τους ασθενείς, ενώ την ίδια στιγμή δεν είχαν στα χέρια τους την κατάλληλη ακτινοθεραπευτική τεχνολογία».
«Μέσα από αυτήν την πρώτη έρευνα -αναφέρει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος- επιβεβαιώσαμε την αρχική εκτίμησή μας ότι, η αντικατάσταση ακτινοθεραπευτικών μηχανημάτων σε δύο μόνο νοσοκομεία της χώρας δεν θα επαρκούσε για να συμβάλλουμε από την πλευρά μας, όπως επιθυμούσαμε, στην ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος και ότι η κατάσταση απαιτούσε μία πιο ριζική αντιμετώπιση. Σε συνέχεια συζητήσεων αποφασίσαμε παράλληλα με την Ελληνική Εταιρεία της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας και την Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος να απευθυνθούμε σε έναν εξωτερικό σύμβουλο, με μεγάλη εμπειρία στη σύγχρονη θεραπεία του καρκίνου. Έναν συνεργάτη που θα μπορούσε να δει από απόσταση και με αντικειμενικότητα την κατάσταση και να συμβάλλει ουσιαστικά στην αλλαγή του τοπίου ακτινοθεραπείας στη χώρα μας».
Η έρευνά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την αναζήτηση συμβούλου προσανατολίστηκε στα μεγαλύτερα νοσοκομεία για ιατρική φροντίδα κατά του καρκίνου στην Ευρώπη και την Αμερική. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με εκπροσώπους νοσοκομείων στην Ελβετία και στις H.Π.Α. προτού τελικά καταλήξει να συνεργαστεί με το Johns Hopkins University (JHU), στη Βαλτιμόρη των Η.Π.Α. Ειδικά για τη μελέτη και υλοποίηση του προγράμματος συστήθηκε μία τετραμελής ομάδα συμβούλων στην οποία συμμετείχαν εξειδικευμένοι επαγγελματίες από το Johns Hopkins University, συμπεριλαμβανομένου του διευθυντή του τμήματος ογκολογίας, της ακτινοθεραπευτικής, της ακτινοφυσικής και της ακτινοτεχνολογίας αντίστοιχα.
Από κοινού οι εκπρόσωποι του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του John Hopkins University γυρίσαν κυριολεκτικά όλη την Ελλάδα. Επισκέφθηκαν συνολικά 15 νοσοκομεία που διαθέτουν τμήματα ακτινοθεραπείας, από το Ηράκλειο μέχρι την Αλεξανδρούπολη και από την Αθήνα μέχρι τα Γιάννενα. Ο Todd McNutt, ακτινολόγος από την ομάδα συμβούλων του Johns Hopkins, περιγράφει ενδεικτικά παραδείγματα της κατάστασης που επικρατούσε: «Υπήρχαν νοσοκομεία που δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς λόγω ελλιπούς συντήρησης και βλαβών στα μηχανήματα. Αυτό είχε ως συνέπεια οι ασθενείς να διοχετεύονται σε άλλα νοσοκομεία που «υπερφορτώνονταν» με ασθενείς.
«Σε συνέχεια των επισκέψεων και συζητήσεων μας -αναφέρει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος- αποφασίσαμε να εστιάσουμε στα νοσοκομεία των οποίων τα μηχανήματα είχαν ξεπεράσει το μέσο όρο ηλικίας τους και έχρηζαν άμεσης αντικατάστασης». Συνολικά η δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος περιλαμβάνει την προμήθεια και εγκατάσταση 10 γραμμικών επιταχυντών σε 7 δημόσια νοσοκομεία της χώρας, και συγκεκριμένα στα Πανεπιστημιακά Γενικά Νοσοκομεία «Αττικόν» (Αθήνα), Αλεξανδρούπολης, Λάρισας, Πατρών και Ηρακλείου καθώς και στο Γενικό Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» (Αθήνα) και το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο».
Με βάση την έρευνα που έγινε, επιλέχθηκαν μηχανήματα ακτινοθεραπείας που προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες σε σύγκριση με μηχανήματα παλαιότερης τεχνολογίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιώργος Πισσάκας, ακτινοθεραπευτής ογκολόγος και πρόεδρος της ΕΕΑΟ: «Τώρα πια μπορούμε να δίνουμε μεγαλύτερη δόση, γεγονός που μεταφράζεται σε μεγαλύτερο και καλύτερο έλεγχο του όγκου. Παράλληλα μπορούμε να μειώσουμε το τίμημα των παρενεργειών που μεταφράζεται σε καλύτερη ζωή για τους ασθενείς και κατά την περίοδο της θεραπείας τους αλλά και πολλά χρόνια μετά, αφού βασικό ζητούμενο είναι η ίαση».
Τα μηχανήματα όμως δεν λειτουργούν, ως δια μαγείας, με το πάτημα ενός κουμπιού. Περιλαμβάνουν πολύπλοκες λειτουργίες και απαιτούν εκπαίδευση και εξοικείωση για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Ως εκ τούτου, ένα μέρος της δωρεάς διοχετεύθηκε στην εκπαίδευση επιστημονικού προσωπικού, η οποία χωρίζεται σε δύο επιμέρους προγράμματα. Αφενός, στην επίδειξη των δυνατοτήτων και λειτουργιών των γραμμικών επιταχυντών από εκπροσώπους των προμηθευτών – εταιριών και αφετέρου, στην υλοποίηση εκπαιδευτικού προγράμματος τριετούς διάρκειας σε συνεργασία με το αντίστοιχο τμήμα ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας του University of Texas, στο San Antonio, διευθυντής του οποίου είναι ο καθηγητής Νίκος Παπανικολάου. Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος, δύο εργαζόμενοι, ένας ακτινοθεραπευτής και ένας ακτινοφυσικός από κάθε δημόσιο νοσοκομείο στο οποίο πραγματοποιήθηκε δωρεά, ταξιδεύουν στο Τέξας για να εκπαιδευτούν σχετικά με νέα πρωτόκολλα θεραπείας και νέες δυνατότητες των μηχανημάτων με στόχο να βρίσκονται, όσο αυτό είναι εφικτό, μπροστά από τις εξελίξεις στον χώρο της ακτινοθεραπείας.
Σήμερα και οι 10 γραμμικοί επιταχυντές έχουν τεθεί σε λειτουργία, ενώ παράλληλα στο πλαίσιο του προγράμματος έχει γίνει πρόβλεψη για δωρεάν συντήρησή τους, για τουλάχιστον δύο χρόνια. Η προσπάθεια του ΙΣΝ για ενίσχυση του τομέα της ακτινοθεραπείας στην Ελλάδα συνοψίζεται στα λόγια του προέδρου του ΙΣΝ Ανδρέα Δρακόπουλου: «Η πρόσβαση στις καλύτερες δυνατές και τεχνολογικά προηγμένες υπηρεσίες υγείας οφείλει να είναι προνόμιο όλων και όχι μόνο λίγων τυχερών. Με αυτό το σκεπτικό, προσπαθήσαμε, με τα μέσα που διαθέτουμε, να ενισχύσουμε την «οπλοθήκη» των ασθενών στη μάχη τους κατά του καρκίνου. Σήμερα, ο εξοπλισμός 7 δημόσιων νοσοκομείων της χώρας μας σε ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα είναι σε θέση να συγκριθεί με την τεχνολογία κορυφαίων νοσοκομείων στην Ευρώπη και την Αμερική. Η προσπάθεια αυτή αποτελεί ένα μικρό μονάχα βήμα, ωστόσο ελπίζουμε να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερους συνανθρώπους μας στη μάχη τους κατά του καρκίνου».
