Ενημέρωση στην Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για τη διαχείριση της πανδημίας

Σε εξέλιξη είναι από το μεσημέρι η ενημέρωση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για τη διαχείριση της πανδημίας από τον υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια, τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας & Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά, τον πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (Ε.Ο.Δ.Υ.) Παναγιώτη Αρκουμανέα, καθώς και τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα.

Ακολουθούν σημεία της ομιλίας Υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια:

“Βρισκόμαστε σήμερα στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, πιστοί στην αρχή της διαφάνειας. Μια αρχή που έχουμε υπηρετήσει από την πρώτη στιγμή της πανδημίας με εγκυρότητα, και αίσθημα εθνικής ευθύνης, σε μία μάχη που αντιμετωπίζουμε όλοι μαζί.

Έχουν γίνει εκατοντάδες ενημερώσεις σε όλα τα επίπεδα. Και στο Υπουργείο Υγείας, με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων, άλλωστε για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα αυτή την έκανε ο κ. Τσιόδρας. Η ενημέρωση που κάνουμε τακτικά στους εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων για όλα τα θέματα της πανδημίας, των εμβολιασμών, των πρωτοκόλλων. Και φυσικά, η ενημέρωση που έχει γίνει δεκάδες φορές στη Βουλή των Ελλήνων.

Η όποια κριτική είναι πάντα καλοδεχούμενη, αρκεί πρώτα από όλα να βασίζεται και να εδράζεται σε επιστημονικά δεδομένα και να μην προσπαθεί να υπονομεύει τη μεγάλη προσπάθεια που γίνεται από όλους μας και κυρίως από τους υγειονομικούς μας.

Το λέω αυτό για να σας εξηγήσω ότι δεν είμαστε εδώ υπερασπιστές του εαυτού μας ή των συνεργατών μας. Είμαστε εδώ για να καταδείξουμε ότι με σεβασμό στη Βουλή των Ελλήνων τίποτα δεν μένει αναπάντητο.

Η διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού από τις αρχές του 2020 έως σήμερα είναι μία πρωτοφανής πρόκληση τεράστιας κλίμακας, τόσο για την επιστημονική κοινότητα, όσο για τις πολιτικές ηγεσίες εθνικών και υπερεθνικών Οργανισμών.

Ποτέ ξανά δεν αντιμετωπίσαμε ως παγκόσμια κοινότητα τέτοιας έκτασης και έντασης απειλή για τη Δημόσια Υγεία, τουλάχιστον τα τελευταία 100 χρόνια. Σε αυτή την πρόκληση ανταποκριθήκαμε στην Ελλάδα, καταβάλλοντας τεράστια προσπάθεια, τόσο σε επίπεδο ανθρωπίνου δυναμικού, όσο και σε επιχειρησιακό σχεδιασμό.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τις ΜΕΘ, παραλάβαμε 565 κλίνες ΜΕΘ, έχουμε φτάσει αισίως στις 1.303 και συνεχίζουμε. Οι 667 είναι Covid, οι 636 είναι non-Covid. Έχουμε υπερδιπλασιάσει ήδη τις κλίνες εντός πανδημίας και έχουμε μηδέν αναμονές σε κλίνες ΜΕΘ εντός πανδημίας. Τέτοια εποχή θυμίζω, διαχρονικά, είχαμε 30-35 αναμονές για κλίνη εντατικής θεραπείας χωρίς πανδημία, για τον απλό ιό της γρίπης. Δεν σταματάμε εδώ. Με την ευγενική δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» θα έχουμε άλλες 120 κλίνες ΜΕΘ από τις 174 που έχει συνολικά δωρίσει, οι περισσότερες τις επόμενες ημέρες.

Είναι από τα πολλά παραδείγματα για το πώς το Υπουργείο Υγείας εργάζεται με σχέδιο, αποτελεσματικότητα και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, για την υλοποίηση ενός τεράστιου project παρακαταθήκης στο Ε.Σ.Υ.. Αυτή η ταχύτητα υλοποίησης αποτυπώθηκε και στη δωρεά της Βουλής των Ελλήνων στο Νοσοκομείο «Σωτηρία». Για μία ακόμη φορά, κύριε Πρόεδρε, στο πρόσωπό σας και όλων των συναδέλφων, ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ από το Εθνικό Σύστημα Υγείας για αυτές τις 50 κλίνες ΜΕΘ σε ένα εμβληματικό Νοσοκομείο για την αντιμετώπιση της COVID.

Δεν ανοίξαμε όμως μόνο κρεβάτια. Διασφαλίσαμε τον απαραίτητο εξοπλισμό, το προσωπικό και την εκπαίδευσή του και για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Να πάμε στο προσωπικό. Έχουν γίνει 9.000 προσλήψεις επικουρικού προσωπικού εν μέσω πανδημίας αυτούς τους τελευταίους μήνες, αριθμός ρεκόρ για το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Από αυτούς, 4.000 νοσηλευτές, όπως έχει πει ο Πρωθυπουργός, με διαδικασίες ΑΣΕΠ θα μετατραπούν σε συμβάσεις αορίστου χρόνου και θα παραμείνουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας

• Έχουν ολοκληρωθεί οι προκηρύξεις για 1.423 μόνιμους γιατρούς.
• 1.219 θέσεις μόνιμες λοιπού προσωπικού είναι σε εξέλιξη.
• 2.250 θέσεις ειδικευμένων νοσηλευτών και 700 θέσεις νοσηλευτών, επιλαχόντες από την προκήρυξη 2Κ, με ειδική ρύθμιση θα προσληφθούν και αυτοί.

Σε ό,τι έχει να κάνει με το testing, έχουμε κάνει από την αρχή της πανδημίας 4.200.000 τεστ. Θυμίζω ότι ξεκινήσαμε το Μάρτιο με δυνατότητα ως χώρα να κάνουμε 982 τεστ. Φτιάξαμε τις κινητές ομάδες του ΕΟΔΥ από το μηδέν. Βρίσκονται σε κάθε γωνία της χώρας και προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες. Και χαίρομαι που αντιγράφουν αυτή την προσπάθεια και η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και η Μεγάλη Βρετανία, αλλά από το μηδέν και με χρήματα του ΕΣΠΑ,

Αναφορικά με το ΕΚΑΒ, προχωρήσαμε στη λειτουργία νέου κέντρου επιχειρήσεων αποκλειστικά για την διαχείριση των ασθενών COVID και την ομάδα διαχείρισης κρίσεων κεντρικής υπηρεσίας του ΕΚΑΒ και στην Βόρεια Ελλάδα, αναβαθμίζοντας το συγκεκριμένο κέντρο και δημιουργώντας νέα κέντρα επιχειρήσεων σε χρονικό διάστημα τεσσάρων ημερών.

Μέσα ατομικής προστασίας. Οργανώσαμε σε συνθήκες «πολέμου» μία πρωτοφανή εφοδιαστική αλυσίδα, ώστε να έχουμε εξασφαλίσει τα αναγκαία μέσα ατομικής προστασίας για το υγειονομικό μας προσωπικό.

Δεν ήταν καθόλου εύκολο, ήταν τρομερά δύσκολο, ήταν τεράστιο επίτευγμα. Άλλες χώρες κραταιές, με πολύ ισχυρά υγειονομικά συστήματα δεν το κατάφεραν. Το Υπουργείο Υγείας παρακολουθεί καθημερινά τόσο την πορεία εμφάνισης νέων κρουσμάτων όσο και την καθημερινή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας. Για το λόγο αυτό, έχει δημιουργηθεί ηλεκτρονική εφαρμογή που καθημερινά ενημερώνεται για αποθέματα από τα Νοσοκομεία και τις ΥΠΕ, σε κεντρικά logistics τα οποία έχουμε δημιουργήσει, έτσι ώστε να έχουμε στρατηγικό απόθεμα και καλύτερο προγραμματισμό.

Για τις δωρεές, που έχει γίνει πολύ μεγάλος λόγος. Έχουμε γίνει αποδέκτες μεγάλης ποσότητας εξοπλισμού, κυρίως μηχανημάτων για ΜΕΘ, από δωρητές που θέλησαν με αυτόν τον τρόπο να βοηθήσουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Οι δωρεές αυτές αφορούσαν μηχανήματα, αναλώσιμα, υγειονομικό υλικό και χρήματα. Φέραμε εις πέρας την αξιοποίηση αυτών των δωρεών που δεν ήταν καθόλου απλή υπόθεση, λαμβάνοντας υπόψη τις εγγενείς δυσκολίες του ελληνικού Κράτους.

Το καταφέραμε αυτό δημιουργώντας μία διαφανή και ευέλικτη διαδικασία απορρόφησης αυτών των δωρεών με λογοδοσία. Παρουσιάσαμε όλη αυτή την προσπάθεια, τη διαδικασία απορρόφησης αυτών των δωρεών και με τον ορισμό τριμελούς ελεγκτικής Επιτροπής, με επικεφαλής των τέως Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον κύριο Σωτήρη Ρίζο και μέλη τον πρώην Πρύτανη του ΕΚΠΑ τον Καθηγητή κύριο Χρίστο Κίττα και τον Καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τον κύριο Δημήτρη Μπουραντά.

Τα Νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας, οι φορείς του Υπουργείου, ο ΕΟΦ, ο ΕΟΔΥ, το ΕΚΑΒ, η Πολιτική Προστασία, την ευχαριστούμε πάρα πολύ ιδιαιτέρως και ξεχωριστά, επί 12 μήνες έχουν εργαστεί αδιάλειπτα, σας διαβεβαιώ, χωρίς σταματημό καμία μέρα, καμία ώρα.

Ανταποκρινόμενοι σε αυτήν την τεράστια πρόκληση κατά τρόπο που επιτρέψτε μου επίσης αυτό, υπερέβην της εκτιμήσεις όλων μας. Νομίζω όλης της παγκόσμιας υγειονομικής κοινότητας, συμφωνούμε ότι ήταν μία πολύ σημαντική πορεία αυτή που έχουμε διανύσει εντός πανδημίας στη χώρα, ειδικά στο πρώτο κύμα και όλοι γνωρίζουμε ότι όλοι αυτοί οι φορείς συνέβαλαν σε μία επίσης πολύ σημαντική προσπάθεια, το προσεκτικό άνοιγμα από τον Ιούνιο μέχρι το φθινόπωρο της κοινωνίας και μιας σχετικής κανονικότητας.

Όλα τα κράτη αντιμετώπισαν δεύτερο κύμα με μέτρα αναστολής λειτουργίας της εστίασης, λειτουργίας εμπορικών καταστημάτων, σχολείων, μετακινήσεων και ούτω καθ’ εξής. Δεν νομίζω ότι υπάρχει και δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα στο Δυτικό κόσμο κάποιο άλλο διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης της κρίσης του κορονοϊού που να έφερε καλύτερα αποτελέσματα.

Να προχωρήσω στο σχολιασμό των αιτιάσεων της Αντιπολίτευσης που έχει ενδιαφέρον και των επιχειρημάτων τα οποία ακούω και χρησιμοποιούνται κυρίως ως προς το μητρώο Covid. Θέλω να ενημερώσω, γιατί δεν είμαι σίγουρος ότι όλοι έχουν την πραγματική εικόνα της κατάστασης.

Το μητρώο φτιάχτηκε και λειτούργησε εν μέσω Covid με διατάξεις ΠΝΠ στα τέλη Μαρτίου 2020. Τηρείται κατ’ αρχάς από την ΗΔΙΚΑ, αλλά ανήκει στο Υπουργείο Υγείας και έχουν δικαίωμα επεξεργασίας ο ΕΟΔΥ για την επιδημιολογική επιτήρηση και οι φορείς ιχνηλάτησης, όπως η Πολιτική Προστασία, αλλά φυσικά και όλοι οι φορείς υγείας, Νοσοκομεία, διαγνωστικά και θεράποντες.

Το μητρώο δεν προϋπήρχε της πανδημίας. Δημιουργήθηκε μέσα σ’ αυτήν σύμφωνα με τις οδηγίες των επιστημόνων της Επιτροπής Αντιμετώπισης Κινδύνου από Λοιμογόνους παράγοντες, τη γνωστή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Ήταν και είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της Covid, αλλά δεν είναι το μοναδικό.

Έχετε μάλιστα αναγάγει το Μητρώο και τον ΕΟΔΥ ως μόνα εργαλεία στην εκτίμηση της πορείας της πανδημίας. Το μητρώο είναι πολύ σημαντικό εργαλείο, είναι όμως ταυτόχρονα το πιο όψιμο και φυσικά πλαισιώνεται από πλήθος άλλων κριτηρίων για την πορεία της πανδημίας. Αλίμονο αν οι επιστήμονες και το Υπουργείο περιόριζαν τα κριτήρια σε ένα και μόνο παράγοντα .

Ποια είναι αυτά τα πρόσθετα εργαλεία; Τα Νοσοκομεία και οι στατιστικές εισαγωγών, απλής νοσηλείας, εισαγωγής σε ΜΑΦ και ΜΕΘ και, δυστυχώς, θανάτων.

Είναι ακόμα η επιδημιολογική επιτήρηση που ο ΕΟΔΥ διενεργεί με τα τεστ που διεξάγει ο ίδιος. Τα τεστ των φορέων μας και της Πολιτικής Προστασίας. Κάθε μία από αυτές τις ομάδες, που εσείς βλέπετε συνολικά στην ημερήσια έκθεση, εμείς την αναλύουμε διεξοδικά, κάνουμε αναγωγές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, με συγκρισιμότητα με άλλες περιόδους.

Επίσης τα ποσοστά νοσηλειών από Covid, η παρατήρηση των κλινών, των νοσηλευόμενων από τη συγκεκριμένη ασθένεια και των θανάτων μας αποτελούν στοιχεία καθορισμού των συνολικών αποφάσεων σε συνδυασμό με τα ανωτέρω στοιχεία.

Άρα η εικόνα είναι εξαιρετικά σύνθετη και πολυπαραγοντική.

To Μητρώο είναι χρήσιμο, είναι σημαντική κατάκτηση, μας έχει βοηθήσει πολύ, είναι αξιόπιστο και έχει αποδειχθεί σε πολλές επιμέρους φάσεις της διαδικασίας, αλλά αποτελεί έναν και μόνον έναν από το πλήθος των επιστημονικών παραγόντων και εργαλείων που χρησιμοποιούν οι ειδικοί στη λήψη των αποφάσεων» είπε χαρακτηριστικά.

Επαναλαμβάνω και αποσαφηνίζω, δεν υπάρχουν δύο συστήματα καταγραφής, ένα υπάρχει σύστημα καταγραφής, καταλήγει στο μητρώο της ΗΔΙΚΑ, το ένα μητρώο το οποίο έχουμε, η δυνατότητα του ΕΟΔΥ να τηρεί στοιχεία στο πλαίσιο της επιδημιολογικής επιτήρησης και βέβαια της ιχνηλάτησης, την οποία την κάνει τελικά η Πολιτική Προστασία με μεγάλο κόπο και μεγάλη προσπάθεια, πολλοί είναι οι άνθρωποι και από τις δύο υπηρεσίες σκληρά δουλεύοντας και νομίζω ότι είμαστε από τις λίγες χώρες, η Ελλάδα, που έχει σταματήσει ποτέ να ιχνηλατεί, να αναλύει, να τρέχει πίσω από κάθε περιστατικό, κάθε θετικό περιστατικό να καταγράφεται στην ώρα του.

Σας διαβάζω τις δηλώσεις των επιστημόνων μας. Οι επιστήμονες αυτοί δεν είναι Νέα Δημοκρατία, δεν είναι κομματικά στελέχη, ούτε στελέχη του Υπουργείου Υγείας. Είναι η οριζόντια διαπαραταξιακή επιτροπή των κορυφαίων της χώρας που έφτιαξα, στην οποία συμπεριλαμβάνονται όλοι, κορυφαίοι επιστήμονες, λοιμωξιολόγοι, επιδημιολόγοι, εντατικολόγοι, πνευμονολόγοι, πρώην σύμβουλοι Υπουργών, πρώην γιατροί Πρωθυπουργών.

Ο κύριος Γώγος: «Είναι απαράδεκτο να λέγεται ότι υπάρχουν κρυφά στοιχεία. Δεν θα εργάζονταν οι επιστήμονες αν υπήρχαν αμφίβολα στοιχεία».

Ο κύριος Σύψας: «Λόγω της θέσης μου έχω πρόσβαση στο μητρώο COVID κάθε μέρα. Δεν είχα ποτέ κανένα πρόβλημα με τα στοιχεία τα οποία μας παρείχε αυτό το μητρώο και πραγματικά εξεπλάγην όταν διάβασα περί δύο μητρώων, που δεν έχει υποπέσει στη δική μου αντίληψη. Να σας υπενθυμίσω ότι αυτό το μητρώο φτιάχτηκε με τη βοήθεια των μελών της Επιτροπής και του ΕΟΔΥ. Με τον ΕΟΔΥ συνεργαζόμαστε από το πρώτο κρούσμα χωρίς ποτέ κανένα πρόβλημα, χωρίς ποτέ εμείς ως Επιτροπή να έχουμε αμφισβητήσει την ακρίβεια των στοιχείων που μας δίνει ο ΕΟΔΥ».

Ο κύριος Τσακρής: «Όλοι ξέρουμε το σύστημα της ΗΔΙΚΑ, δεν υπάρχει θέμα διπλών εγγραφών, το μητρώο COVID-19 λειτουργεί πάρα πολύ καλά».

Η κυρία Παπαευαγγέλου: «Εμάς δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μας κάτι για διπλά βιβλία. Οι εβδομαδιαίες αυτές αναλύσεις που κάνουμε είναι πολύ λεπτομερείς, δεν μιλάνε μόνο για τα νούμερα που ανακοινώνονται κάθε μέρα. Κοιτάμε ανά περιοχή, ηλικιακές κατανομές και τα λοιπά. Είναι μία πολύ καλή αναλυτική ενημέρωση που την έχουμε από την επεξεργασία της εβδομάδας που μας πέρασε».

Ο κύριος Γαργαλιάνος: «Δεν υπάρχει θέμα με τα στοιχεία που παίρνουμε από το μητρώο».

Ο κύριος Βατόπουλος: «Έγραψαν για διπλά βιβλία του ΕΟΔΥ λες και θα κλέψει κάποιος την εφορία. Τέτοιο θέμα δεν υπάρχει. Η βάση δεδομένων που έχει συμφωνηθεί να χρησιμοποιείται από όλους είναι στην ΗΔΙΚΑ, είναι ηλεκτρονική, τροφοδοτείται από όλους όσοι παράγουν δεδομένα».

Ήταν τα θετικά κρούσματα τα οποία δεν καταγράφηκαν και οδήγησαν σε υποεκτίμηση της κατάστασης ας πούμε για τη Θεσσαλονίκη; Όχι φυσικά. Όλα τα θετικά κρούσματα είναι καταγεγραμμένα και καταλήγουν στο μητρώο Covid.

Δηλαδή δεν κατάλαβα, σε κάποιο νοσοκομείο του Ε.Σ.Υ. θα είναι κάποιο θετικό κρούσμα και θα του πούμε «πήγαινε σπίτι» αν έχει συμπτώματα και πρέπει να νοσηλευτεί; Εάν υπάρχει στο περιβάλλον και θετικό κρούσμα δεν θα ιχνηλατήσει η Πολιτική Προστασία; Δηλαδή αν δούμε στις ΚΟΜΥ το θετικό κρούσμα, δεν θα ενημερώσει το περιβάλλον του, δεν θα πάρει αγωγή, η επιτροπή Λοιμωξιολόγων-Επιδημιολόγων δεν θα μιλήσει για νέα θεραπευτικά σχήματα και δεν θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε; Δεν θα μπει στη ΜΕΘ αν χρειάζεται; Στη ΜΑΦ, στη ΜΕΛ, στις Μονάδες αρνητικής πίεσης, στις κλίνες Covid;

Δεν υφίστανται κοινής λογικής αυτά τα οποία ακούγονται. Μας λέτε, «το μητρώο covid είναι το μοναδικό εργαλείο». Όχι, δεν είναι το μοναδικό εργαλείο. Είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που δημιουργήσαμε και είμαστε πολύ περήφανοι που το δημιουργήσαμε.

Είναι το μοναδικό εργαλείο; Όχι φυσικά. Όταν ιχνηλατεί ο κύριος Χαρδαλιάς, ο κύριος Παπαγεωργίου, η Πολιτική Προστασία, είναι εργαλείο και τα στοιχεία τα οποία μαζεύουν, τα καταγράφουν. Άρα, διπλά βιβλία η Πολιτική Προστασία.

Όταν τα Νοσοκομεία μαζεύουν τα περιστατικά μετά από τα rapid test, τα PCR και τα καταγράφουν. Και εκεί, τριπλά βιβλία;

Ο ΕΟΔΥ που κάνει επίσης το ίδιο; Τα ιδιωτικά εργαστήρια που και αυτά καταγράφουν; Τα πανεπιστημιακά εργαστήρια; Μα προφανώς και καταγράφουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι και όλοι αυτοί οι φορείς. Και τελικά όλα αυτά καταχωρούνται κάπου.

Υπάρχουν άλλα στοιχεία τα οποία χρησιμοποιεί η Επιτροπή προκειμένου να κάνει τις εισηγήσεις της; Φυσικά. Δεν υπάρχουν τα σκληρά στοιχεία της πανδημίας; Δεν υπάρχουν οι συμπολίτες μας που εισέρχονται σε ΜΕΘ, σε Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας, η διάρκεια παραμονής, αν αυξάνονται οι δείκτες ή μειώνονται σε απλές κλίνες Covid;

Ποια είναι η αναλογία ανά περιοχή, ανά Δήμο, ανά Περιφέρεια, το εφταήμερο rolling average;

Τα στοιχεία τα οποία δίνει η Πολιτική Προστασία με βάση τον τρόπο με τον οποίο ιχνηλατεί; Αν είναι σε cluster ή όχι; Αν είναι διασκορπισμένα τα στοιχεία; Αν είναι σε έναν Δήμο ή σε μία Περιφέρεια;

Ποια είναι η σχέση της δεύτερης ανταπόκρισης σε ό,τι έχει να κάνει με το δεύτερο κύμα με την πρώτη; Αν τεκμαίρεται αυτό επιδημιολογικά ή όχι με βάση τις μεταλλάξεις; Αν με βάση το δίκτυο το οποίο φτιάξαμε τον ΕΟΔΥ παίρνουμε στοιχεία από όλα τα εργαστήρια και πάνε στο ΙΒΕΕ και γίνονται αυτές οι αλληλουχίες με βάση αυτά, για να ξέρουμε ποιες μεταλλάξεις, πού και σε ποια χρονική περίοδο, ποιο είναι το ηλικιακό όριο; Όλα αυτά δεν προσμετρώνται πιστεύετε στις εισηγήσεις της Επιτροπής;

Άρα το μητρώο είναι χρήσιμο, μας έχει βοηθήσει πάρα πολύ. Δεν είναι το μόνο. Είναι αξιόπιστο, βεβαίως. Και έχει αποδειχτεί πολλές φορές σε επιμέρους διαδικασίες και μας έχει βοηθήσει.

Ακούω επίσης να λέτε έπρεπε να ξέρατε νωρίτερα για τη Θεσσαλονίκη. Μετά Χριστόν προφήτες έχω ακούσει πολλούς, σε πολλές χώρες στον κόσμο. Από όλες αυτές τις χώρες στον κόσμο – και μπορείτε να δείτε τον επιδημιολογικό χάρτη – η χώρα μας τα έχει καταφέρει πολύ, πολύ καλύτερα σε όλα αυτά τα 2,3 κύματα της πανδημίας. Στο Δυτικό κόσμο δεν υπάρχει άλλη χώρα που να έχει εφαρμόσει άλλη μέθοδο. Αν υπάρχει να μας την πείτε, επανειλημμένως σας το έχω ζητήσει εδώ στη Βουλή.

Αυτά τα οποία έρχονται ως αποτελέσματα, έρχονται να κριθούν σε σχέση με το πρωτεύον για εμάς, το έχει πει χιλιάδες φορές ο Πρωθυπουργός τη χώρας, ο κύριος Κυριάκος Μητσοτάκης. Η προστασία της Δημόσιας Υγείας και η προσπάθεια να σώσουμε ακόμα και μία ανθρώπινη ζωή παραπάνω.

Και μετά πρέπει να ισορροπήσουν με βάση την οικονομία, την κοινωνία, τα σχολεία και όλες τις δραστηριότητες. Βλέπετε σε άλλες χώρες τεράστιες αντιδράσεις από τον κόσμο που έχει κουραστεί, δεν αντέχει άλλο και δεν μπορεί.

Αντιθέτως, στη χώρα μας, μία εξαιρετική σύμπνοια της κοινωνίας οριζοντίως με την προσπάθεια η οποία γίνεται. Δεν είναι κυβερνητική αυτή η προσπάθεια, είναι εθνική και πατριωτική και περιλαμβάνει όλους και τους βουλευτές μας και τα κόμματά μας και όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν ηγετικό ρόλο ή δημόσιο λόγο και έχουν συνεισφέρει έστω και λίγο, προκειμένου να μπορέσουμε να σώσουμε και μία παραπάνω ανθρώπινη ζωή.

Μη μας λέτε για τη Θεσσαλονίκη. Ειδικά όταν για πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού Συστήματος Υγείας εφημέρευσαν ιδιωτικά νοσοκομεία με το ΕΣΥ, προκειμένου να αντέξουμε το βάρος.

Δημιουργήθηκε δεύτερο κέντρο του ΕΚΑΒ, όλη η χώρα έγινε μία υγειονομική Περιφέρεια και διαχύθηκαν τα περιστατικά, τα οποία έφτασαν από τη Μακεδονία ακόμα και στη Χαλκίδα, στη Λαμία, στην Αττική, στη Λάρισα, στο Βόλο, προκειμένου να στηρίξουμε μία περιοχή η οποία δυσκολεύτηκε και οι προκλήσεις είναι πάλι μπροστά μας.

Είμαστε στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Υπάρχουν θέματα και προβλήματα; Βεβαίως. Είναι η Αττική ένα θέμα; Βεβαίως, το επεξεργαζόμαστε καθημερινά. Οι μεταλλάξεις επίσης, αφορούν νεότερο πληθυσμό ή όχι; Αν θα υπάρξουν άλλες φαρμακευτικές αγωγές ή όχι; Τα εμβόλιά μας, ο τρόπος με τον οποίον έρχονται… 100.000 θέματα καθημερινά…

Και έχει παρέμβει το οργανωμένο Κράτος και η Πολιτεία πολλές φορές, σωτήρια και, κυρίως, αυτό το πιστώνονται οι άνθρωποι που εργάζονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, οι γιατροί μας και στον ιδιωτικό τομέα, με τον τρόπο με τον οποίον βοήθησαν, αλλά στο Ε.Σ.Υ. όλοι οι νοσηλευτές, όλοι αυτοί οι εξαιρετικοί άνθρωποι της υγείας,. Τους βγάζω το καπέλο, τους ευχαριστώ θερμά και υποκλίνομαι μπροστά τους.

Η αδυναμία πρόγνωσης αυτής της νόσου και η επιθετική της πορεία όταν αρχίσει να διασπείρεται πέραν κάπου σημείου, είναι πανθομολογούμενη σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Εκτός αν θέλετε να μου πείτε ότι οι βορειοευρωπαίοι όπου κραταιές χώρες με τεράστια εθνικά συστήματα, πάρα πολύ δυνατά, που έχουν 50.000 και 60.000 κρούσματα την ημέρα, πρέπει να σταθούν στο απόσπασμα και ότι έχουν αποτύχει όλοι αυτοί.

Ελπίζω μετά από όλα αυτά τα οποία είπα να έχει διασαφηνιστεί. Αν δεν δέχεστε τα δικά μου λόγια, μπορείτε να δεχτείτε των επιστημόνων και αυτά τα οποία λένε για το μητρώο, τι σημαίνει μητρώο COVID, ποια είναι η δουλειά του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, ποια είναι αυτή της Πολιτικής Προστασίας. Ποια είναι η πολύτιμη συνεισφορά του Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και των συναδέλφων στην Επιτροπή, τι σημαίνει Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών και πώς, κύριοι συνάδελφοι, συμβάλλει στον τρόπο με τον οποίο εμβολιάζουμε.

Παρακαλώ να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί, όταν υιοθετούμε άκριτα κομμάτια τα οποία εμείς χρησιμοποιούμε ως εργαλεία για να κάνουμε αντιπολίτευση. Μπορώ να καταλάβω την αντιπολίτευση και την θεσμική κριτική και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να στέκεστε απέναντι σε ο,τιδήποτε θεωρείτε ότι δεν έχει πάει καλά.

Όχι να χρησιμοποιείται αυτό πάνω στον πόνο, στον κόπο και στην προσπάθεια των οικογενειών που έχουν χάσει ανθρώπους στην πανδημία, και θλίβομαι για κάθε έναν ή κάθε μία για αυτούς τους ανθρώπους, αλλά και τη σκληρή προσπάθεια που κάνουν οι υγειονομικοί, στελέχη του ΕΟΔΥ, της Πολιτικής Προστασίας, του ΕΟΦ, του ΕΚΑΒ, του ΕΟΠΥΥ, των Νοσοκομείων μας, ασταμάτητα για τους τελευταίους 12 μήνες.”

Παρατίθεται η ομιλία του Νίκου Χαρδαλιά προς τα μέλη της Επιτροπής:

“Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, αξιότιμοι κύριοι βουλευτές,

Η πανδημία -που τόσο αναπάντεχα άλλαξε τη ζωή μας- αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί, μια τεράστια δοκιμασία για όλους μας. Για το σύνολο του κρατικού μηχανισμού, για την κοινωνία μας, για τον κάθε έναν από εμάς προσωπικά. Μετά την πρώτη, πολύ δύσκολη φάση αντιμετώπισης του κορωνοϊού, που έκανε όμως τη χώρα μας παράδειγμα στη διεθνή κοινότητα, βρισκόμαστε και πάλι σε μια κρίσιμη φάση αυτής της μάχης με τον «αόρατο εχθρό».

Πριν από έναν χρόνο, κανείς μα κανείς δεν φανταζόταν ότι θα ερχόμασταν αντιμέτωποι όλοι μας με μια παγκόσμια πανδημία. Η δουλειά μας, όμως, στην Πολιτική Προστασία είναι να αντιμετωπίζουμε με αποτελεσματικότητα κάθε κίνδυνο, κάθε πρόκληση. Κι αυτό κάναμε και σε αυτή την περίπτωση, το καθήκον μας. Έχοντας ήδη προχωρήσει από τον προηγούμενο Φεβρουάριο στην σύσταση του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, με το Νόμο 4662, κληθήκαμε τον ίδιο κιόλας μήνα να διαχειριστούμε άμεσα μία από τις μεγαλύτερες υγειονομικές κρίσεις, που έχει αντιμετωπίσει ποτέ όχι μόνο η χώρα μας, αλλά ολόκληρη η παγκόσμια κοινότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, η Πολιτική Προστασία με απόφαση του Πρωθυπουργού, ανέλαβε έναν καθαρά συντονιστικό ρόλο στη διαχείριση της πανδημίας COVID-19, αυτής της έκτακτης κρίσης, όπου σε συνέχεια της αξιολόγησης των επιδημιολογικών στοιχείων σε άλλες χώρες, προχώρησε στην εκπόνηση των απαραίτητων σχεδίων αντιμετώπισης, πριν ακόμη από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος στην χώρα μας.

Με ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό στρατηγικό σχέδιο, σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία, αλλά και φορείς, ανταποκριθήκαμε με άμεσα αντανακλαστικά και στη νέα αυτή πρόκληση. Μοχθήσαμε νυχθημερόν, αλλά κατορθώσαμε ως κρατικός μηχανισμός να διαφυλάξουμε τη δημόσια υγεία, να αναπτύξουμε ένα από τα καλύτερα συστήματα ψηφιακής, τεχνολογικής διαχείρισης της κρίσης παγκοσμίως για την κατά το δυνατό αρτιότερη θωράκιση της χώρας μας έναντι του ιού και φυσικά, αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται.

Από την πρώτη στιγμή που οι ειδικοί μας, οι επιστήμονές μας, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, ξεκινήσαμε να επεξεργαζόμαστε ένα εντελώς νέο σύστημα διαχείρισης της απειλής με αξιοποίηση των πιο σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και επιστημονικών δεδομένων, εφαρμόζοντας ειδικά πρωτόκολλα και άλλες, νέες ξεχωριστές διαδικασίες. Με εξαντλητική ιχνηλάτηση των κρουσμάτων και των στενών επαφών τους.

Έχουμε δημιουργήσει ένα μηχανισμό που μας επιτρέπει να παρακολουθούμε την εξέλιξη της κατάστασης σε καθημερινή βάση με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια – και να παρεμβαίνουμε όπου χρειάζεται με έκτακτα μέτρα, με στοχευμένες κινήσεις που έχουν μέσα στο χρόνο δοκιμαστεί και αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους.

Το αποδεικνύουν τα στοιχεία.

Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι από την αρχή της πανδημίας έως και σήμερα το κέντρο ιχνηλάτησης της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας έχει ιχνηλατήσει 141.204 επιβεβαιωμένα εγχώρια κρούσματα από τα οποία προέκυψαν 265.267 στενές επαφές και 4.705 εισερχόμενα κρούσματα από τα οποία προέκυψαν 8.327 στενές επαφές.

Σχετικά με τους εισερχόμενους στη χώρα, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την πρώτη φάση της πανδημίας και πιο συγκεκριμένα από το Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο φιλοξενήθηκαν και τέθηκαν σε ελεγχόμενη καραντίνα 95.082 άτομα που εισήλθαν στην επικράτεια είτε αεροπορικώς, είτε ακτοπλοϊκώς είτε μέσω των χερσαίων συνόρων μας.

Επιπρόσθετα,  από τη στιγμή που άνοιξε ο τουρισμός, δηλαδή από την 1η Ιούλιου και μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2020, εντοπίστηκαν στις πύλες εισόδου, μέσω των στοχευμένων δειγματοληπτικών ελέγχων,  2.427 κρούσματα, από την ιχνηλάτηση των οποίων προέκυψαν 4.117 στενές επαφές. Τόσο τα κρούσματα όσο και οι στενές τους επαφές τέθηκαν σε υγειονομική απομόνωση, σύμφωνα με τα υφιστάμενα υγειονομικά πρωτόκολλα, στεγανοποιώντας μικρούς και μεγάλους κύκλους διασποράς, διακόπτοντας πολλαπλασιαστές και αλυσίδες εξάπλωσης του ιού. Ενώ επιπρόσθετα να σημειωθεί ότι το ίδιο χρονικό διάστημα, εντοπίστηκαν άλλα 36.954 εγχώρια κρούσματα που είχαν 86.931 στενές επαφές. Όλοι μα όλοι ιχνηλατήθηκαν, απομονώθηκαν και διερευνήθηκαν επιδημιολογικά, με υπευθυνότητα, με επιμονή και υπομονή από τις υπηρεσίες μας.

Αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας αποτελούν οι τεχνικές συσκέψεις τόσο με την επιστημονική κοινότητα όσο και με όλους τους εμπλεκόμενους συναρμόδιους φορείς, στις οποίες αναλύονται και αξιολογούνται τα νέα δεδομένα, ώστε κάθε νέα εστία να εντοπίζεται και να στεγανοποιείται το ταχύτερο δυνατό – κάθε νέα εστία όπου και να βρίσκεται σε όποιο χωριό, σε όποια πόλη, σε όποια Περιφερειακή Ενότητα και Περιφέρεια. Στις συσκέψεις αυτές, λαμβάνεται υπόψη, αξιολογείται και αναλύεται ένα πλήθος δεικτών που παρακολουθούνται διαρκώς και καταγράφονται σε πλατφόρμες, αποτυπώνοντας τις μεταβολές της επιδημιολογικής εικόνας της χώρας και παρέχοντας την πρωτογενή πληροφορία, η οποία εξάγεται από τα BIs – Boards of Information, και στην οποία βασίζονται οι προσομοιώσεις που πραγματοποιούμε. Ταυτόχρονα, πολλά και διαφορετικά KPIs (Key Performance Indicators) που αφορούν στην εξέλιξη της πανδημίας, εξετάζονται σε καθημερινή βάση, σε διπλές τεχνικές συσκέψεις, όπως o μέσος ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων – growth average, ο κυλιόμενος μέσος όρος κρουσμάτων 7 και 14 ημερών – 7day και 14day moving average (cases per 100k), ο μέσος όρος ηλικίας των νέων κρουσμάτων- 7day cases median age, η κατάσταση στο εθνικό σύστημα υγείας, διαθεσιμότητα σε κλίνες ΜΕΘ και απλές κλίνες – ICU availability και Simple beds availability.

Η πρωτογενής πληροφορία, τα στοιχεία που εξετάζονται στο πλαίσιο των συσκέψεων και των ιχνηλατήσεων αντλούνται προφανώς από την ΗΔΙΚΑ. Την ίδια στιγμή μοιραζόμαστε πληροφόρηση και συνεργαζόμαστε με τον ΕΟΔΥ τόσο για τη δική τους επιδημιολογική διερεύνηση όσο και σε σχέση με τις δικές μας ιχνηλατήσεις.

Στην Πολιτική Προστασία έχει γίνει μια τεράστια δουλειά. 1.638 άνθρωποι έχουν συνεργαστεί σκληρά, άοκνα από την έναρξη της πανδημίας μέχρι σήμερα στην ιχνηλάτηση, στα κλιμάκια δειγματοληψίας, στην καταγραφή, στην ανάλυση, στην ενημέρωση. Στελέχη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, της Ελληνικής Αστυνομίας, των Ενόπλων Δυνάμεων, του Λιμενικού Σώματος, του ΕΟΔΥ και του Υπουργείου Υγείας.

Πιο συγκεκριμένα, στην Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ενεπλάκησαν για την διαδικασία της ιχνηλάτησης και των ελέγχων στις πύλες εισόδου της χώρας συνολικά 486 στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, του Λιμενικού Σώματος, του ΕΟΔΥ καθώς και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Παράλληλα, οι ένοπλες δυνάμεις συνδράμουν με 616 υγειονομικά στελέχη τους στη διαδικασία εμβολιασμού, ενώ σημαντική είναι η συμβολή τους και σε επίπεδο testing, με 146 στελέχη να έχουν διατεθεί για τους ελέγχους στις πύλες εισόδου και 390 στελέχη να συμμετέχουν στα 386 σημεία ελέγχου που έχουν δημιουργηθεί σε όλη την Επικράτεια, για τον δωρεάν έλεγχο των πολιτών που το επιθυμούν.

Ένας μηχανισμός κρατικός, άμεσος, αποτελεσματικός, στο πλευρό του πολίτη, με μόνο καθημερινό στοίχημα, αλλά και ευθύνη τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας.

Κυρίες και Κύριοι,

Στην Πολιτική Προστασία δεν είχαμε και δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου. Απέναντι στην παγκόσμια πανδημία, απέναντι σε φωτιές, σε σεισμούς, σε πλημμύρες, στα επακόλουθα μιας ραγδαίας κλιματικής αλλαγής, είπαμε ένα μεγάλο όχι σε δικαιολογίες, σε εκπτώσεις ευθύνης, σε αόριστες και ανούσιες αναζητήσεις και αναλύσεις. Είπαμε και κάθε μέρα επιβεβαιώνουμε την βούλησή μας για σχέδιο, για δράση, για δημιουργικές και αποτελεσματικές πολιτικές – απάντηση σε αρρυθμίες και παθογένειες δεκαετιών.

Και είναι η ρήση του Καρχηδόνιου στρατηγού, Αννίβα, που έδωσε και δίνει τον τόνο, την κατεύθυνση, την προοπτική στην δική μας καθημερινή σκληρή προσπάθεια.

Aut viam inveniam aut faciam. Είτε θα τον βρούμε το δρόμο, είτε θα τον φτιάξουμε.

Εμείς δεν βρήκαμε έτοιμο κανέναν δρόμο. Κληθήκαμε να τον φτιάξουμε, να τον χαράξουμε απέναντι στην παγκόσμια πρόκληση, δημιουργώντας τα εργαλεία που μας επιτρέπουν να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα των πραγματικών δεδομένων. Συγκροτώντας τους μηχανισμούς που μας επιτρέπουν να διαχειριστούμε την πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση. Εξετάζοντας και αξιολογώντας κάθε μέρα τις εξελίξεις και λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα, πάντα με γνώμονα τις εισηγήσεις και τις αποφάσεις των ειδικών, των επιστημόνων μας. Μέτρα δυναμικά, εργαλεία που προσαρμόζονται διαρκώς στα νέα δεδομένα, σε κάθε εξέλιξη. Μέτρα που δοκιμάζονται και αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους. Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα να τονίσω και την τεράστια συμβολή των ελεγκτικών μηχανισμών στην εφαρμογή τους.

Από την 1η Ιουλίου 2020 μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2021 έχουν διεξαχθεί συνολικά από τις γυναίκες και τους άνδρες στη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ), στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, στην Ελληνική Αστυνομία, στο Λιμενικό Σώμα, στη Δημοτική Αστυνομία, στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και στις Περιφέρειες, 4.398.088 έλεγχοι και έχουν καταγραφεί 87.808  παραβάσεις και επιβληθεί 95.632 πρόστιμα, καθώς και διοικητικές κυρώσεις αναστολής λειτουργίας χιλιάδων  ημερών, σε καταστήματα που δεν τηρούσαν τα μέτρα.

Κυρίες και κύριοι, είναι πέραν κάθε αμφισβήτησης ότι η χώρα μας αποτελεί, ακόμα και σε αυτή τη δεύτερη φάση έξαρσης της πανδημίας, καλό παράδειγμα παγκοσμίως ως προς τη διαχείριση του κορωνοϊού. Βρισκόμαστε σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με πάρα πολλές άλλες χώρες και μάλιστα, χώρες μεγαλύτερες, με περισσότερους πόρους, μέσα και ίσως με περισσότερες επιχειρησιακές δυνατότητες από εμάς. Και αυτό προφανώς δεν έγινε τυχαία. Δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, παραμένουμε σε απόλυτη επιφυλακή, σε επαγρύπνηση.

Καθοριστικός παράγοντας σε αυτή την επιτυχημένη διαχείριση ήταν η απόλυτη αποφασιστικότητα με την οποία η κυβέρνηση αντιμετώπισε εξαρχής την απειλή, η χάραξη μιας συγκεκριμένης στρατηγικής, η στενή συνεργασία με το επιστημονικό μας προσωπικό, με τους εμπειρογνώμονες και τους λοιμωξιολόγους μας, η προσήλωσή μας στη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας με κάθε μέσο, με κάθε σύστημα που είχαμε στη διάθεσή μας ή ακόμα, που δημιουργήσαμε και αναπτύξαμε ειδικά γι’ αυτό το σκοπό.

Σε επίπεδο καθημερινής διαχείρισης, μικρές αρρυθμίες είναι φυσικό να υπάρχουν. Πολλώ δε μάλλον όταν από την αρχή κινηθήκαμε σε αχαρτογράφητα νερά απέναντι σε έναν πραγματικά «αόρατο εχθρό». Για αυτό και καθημερινά αξιολογούμε και τις επιχειρησιακές μας τακτικές αλλά και τις διαδικασίες μας και είμαστε  σε μια διαρκή προσπάθεια βελτίωσης όλων των συστημάτων, όλων των εργαλείων μας. Η μεγάλη εικόνα παραμένει και αυτή είναι η αποφασιστικότητά μας να βγούμε νικητές στη μάχη ενάντια στον κορωνοϊό.        

Προτεραιότητά μας, ως Πολιτική Προστασία, αλλά και ως κυβέρνηση συνολικά, είναι να συνεχίσουμε να ανταποκρινόμαστε με τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα σε αυτή την πρωτόγνωρη δοκιμασία. Είναι ένα δύσκολο στοίχημα, μια πολυπαραγοντική εξίσωση με όρους που αλλάζουν καθημερινά.

Αλλά, τα καταφέραμε μέχρι σήμερα, όλοι μαζί, πολίτες και Πολιτεία – έτσι θα ανταπεξέλθουμε μέχρι το τέλος αυτής της δοκιμασίας. 

Και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε άοκνα, σκληρά καθημερινά προκειμένου να ανταπεξέλθει η χώρα μας και σε αυτό τον κίνδυνο, μέσα και από το Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, που στόχο έχει να αποτελέσει την «ασπίδα» της χώρας μας σε κάθε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Και σε αυτή την προσπάθεια, σε αυτή τη μάχη δεν περισσεύει κανείς. Το στοίχημα ευθύνης, επιτρέψτε μου να πω ότι είναι κοινό για όλους μας, χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς ανούσιες αντιπαραθέσεις και έωλα ψευτοδιλήμματα. Γιατί σε αυτή την μάχη κατά της πανδημίας, είμαστε όλοι μαζί ή έστω θα έπρεπε να είμαστε όλοι μαζί. Γιατί είναι μονόδρομος η νίκη μας απέναντι στον ιό και απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ενότητα.

Γιατί όπου ενότητα, εκεί νίκη. Ubi concordia, ibi victoria.

Σας ευχαριστώ.”