*Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Β. ΚΑΡΑΤΖΑΣ, MD, DPhil (Oxford),
επίτιμος διευθυντής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η συχνότερη αιτία θανάτου. Θεωρείται νόσος του 20oύ αιώνα. Ωστόσο, η αιτία του, η στεφανιαία αρτηριοσκλήρωση, ανιχνεύθηκε σε μούμιες της αρχαίας Αιγύπτου και της Νότιας Αμερικής ακόμα και πριν από 7.000 χρόνια.
Για πολλούς αιώνες όμως το έμφραγμα του μυοκαρδίου ήταν άγνωστο, ούτε ο Γαληνός ούτε οι επιστήμονες της Αναγέννησης ούτε ο ίδιος ο William Ηarvey ανέφεραν κάτι. Μόλις τον 18ο αιώνα αναγνωρίζεται. Ένας σπουδαίος γιατρός του Λονδίνου, που είχε σπουδάσει στο Κέιμπριτζ και εξασκούσε στο Λονδίνο, ο William Heberden, έκανε μία ανακοίνωση το 1768 στο Royal College of Physicians του Λονδίνου. Σε αυτή περιγράφει γλαφυρά και με λεπτομερή ακρίβεια το σύνδρομο που απεκάλεσε Angina Pectoris, μια περιγραφή που σήμερα δεν θα προσθέταμε ούτε θα αφαιρούσαμε ούτε μια λέξη. Τόνισε ότι το περίεργο αυτό σύμπτωμα συνδέεται με τον κίνδυνο του αιφνίδιου θανάτου, χωρίς όμως να το αποδώσει στην καρδιά.
Η ανακοίνωσή του αυτή έγινε γρήγορα γνωστή και κάποιος ιατρός που αναφέρεται στη βιβλιογραφία ως «Δρ ανώνυμος» αναγνώρισε στον εαυτό του τα συμπτώματα της στηθάγχης, έστειλε γράμμα στον Heberden και του προσέφερε εάν πεθάνει να τον νεκροτομήσει για να βρεθεί η αιτία της πάθησης αυτής. Σε τρεις μήνες πεθαίνει ο «Δρ ανώνυμος» και νεκροτομείται, και ποιος νομίζετε κάνει τη νεκροτομή; Κανείς άλλος από τον ίδιο τον John Hunter, τον θρύλο της Ιατρικής, χειρουργό, ανατόμο και παθολογοανατόμο, έναν από τους διασημότερους της εποχής του.
Ο John Hunter δεν έχει ξεχαστεί, υπάρχει και σήμερα η Hunterian Society, η Hunterian Lecturship, τρία νοσοκομεία στην Αγγλία και Αυστραλία έχουν το όνομά του, ο χειρουργικός θάλαμος στο νοσοκομείο της Οξφόρδης που εργάστηκα ήταν ο Hunter ward και το άγαλμά του κοσμεί μουσείο.
Βοηθός και συνεργάτης διά βίου του John Hunter ήταν από ηλικίας 21 ετών ο ίδιος Edward Jenner, που αργότερα ανακάλυψε τον δαμαλισμό, το εμβόλιο εναντίον της ευλογιάς.
Ο Hunter, λοιπόν, εξέτασε λεπτομερώς όλα τα όργανα του πτώματος του «Δρ. ανώνυμος», αφαίρεσε την καρδιά, αλλά καθώς δεν βρήκε δομική ανωμαλία, δεν προχώρησε παραπέρα και δεν κατέληξε σε διάγνωση της αιτίας θανάτου.
Ο Edward Jenner δεν ησύχασε, έκανε και αυτός νεκροτομές σε άτομα που έπασχαν από Angina Pectoris και διαπίστωσε εκτεταμένες ασβεστώσεις στα στεφανιαία, συνέδεσε το σύνδρομο της στηθάγχης με βλάβες των στεφανιαίων. Ο Jenner είχε διαγνώσει στηθάγχη στον ίδιο τον John Hunter, αλλά απέφυγε να του το πει για να μην τον φοβίσει. Τον πήρε όμως για να ξεκουραστεί στη λουτρόπολη του Bath, εκεί είχε εγκατασταθεί ο φίλος του από το δημοτικό σχολείο και συνεργάτης του σε όλη του τη ζωή, γιατρός Cabel Hillier Parry, που ασκούσε Ιατρική με μεγάλη επιτυχία στη λουτρόπολη του Bath.
Και αυτός ένας σπουδαίος γιατρός, είχε περιγράψει για πρώτη φορά την εξόφθαλμο βρογχοκήλη αλλά και άλλες καταστάσεις. Ο Jenner μοιράστηκε μαζί του την ανησυχία του για την υγεία του δασκάλου του. Βέβαια ο Hunter είχε καταλάβει από τι έπασχε, γιατί καθώς ήταν οξύθυμος είχε αναφέρει: Η ζωή μου εξαρτάται από οποιονδήποτε παλιάνθρωπο που να με θυμώσει για να μείνω ξερός.
Και πράγματι πάνω σε έναν καβγά στο Νοσοκομείο St. George του Λονδίνου για θέμα εισαγωγής φοιτητών, έπαθε ανακοπή και πέθανε. Στη νεκροτομή που έγινε στο Λονδίνο στο ίδιο του το σπίτι, που ήταν συγχρόνως σπουδαστήριο και μουσείο της συλλογής του, παρουσία πολλών διάσημων γιατρών, διαπιστώθηκαν εκτεταμένες βλάβες στα στεφανιαία και πλήρης απόφραξη στεφανιαίας.
Λίγο πριν ο 18ος αιώνας εκπνεύσει, ο Parry από το Bath δημοσιεύει πραγματεία, στην οποία, αφού κάνει αναφορά στη συμβολή του φίλου του, Jenner, ξεκαθαρίζει τη σχέση της στηθάγχης με τα στεφανιαία και τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου.
Τον επόμενο αιώνα ένας άλλος αιφνίδιος θάνατος διασημότητας, του Δανο-ισλανδού γλύπτη Άλμπερτ Μπέρτελ Θόρβαλντσεν (1770 – 1844), στη διάρκεια παράστασης στο Βασιλικό Θέατρο της Κοπεγχάγης, βοήθησε στο να διαδοθεί η γνώση του εμφράγματος του μυοκαρδίου, καθώς στη νεκροτομή που ακολούθησε διαπιστώθηκαν βαρείες βλάβες των στεφανιαίων.
Ωστόσο, σε όλο σχεδόν τον 19ο αιώνα, παρά το ότι ήταν ο αιώνας που έβαλε τα θεμέλια της σύγχρονης Ιατρικής με προσωπικότητες όπως ο Pasteur, o Koch, o Lister, στη φυσιολογία οι Claude Bernard και ο Brown Sequard και τόσοι άλλοι, το έμφραγμα του μυοκαρδίου θεωρούταν σπάνιο και πάντοτε θανατηφόρο και δεν προσείλκυε το ενδιαφέρον των ερευνητών.
Η αιτία του όμως, η αθηροσκλήρωση, μελετήθηκε και ιδέες προτάθηκαν από τον Virchow και τον Rokitansky.
Προς το τέλος όμως του 19ου αιώνα διάσημες προσωπικότητες της Ιατρικής συνέδεσαν το έμφραγμα του μυοκαρδίου με τη θρόμβωση των στεφανιαίων.
Τον 20ό αιώνα είχαμε την ανακάλυψη του ΗΚΓ μας από Einthoven. Ένας σπουδαίος Αμερικάνος γιατρός του Ιλινόις, ο James Herrick, ήταν ο πρώτος που προσδιόρισε το έμφραγμα του μυοκαρδίου ως νοσολογική οντότητα που δεν είναι πάντα θανατηφόρα.
Ο Herrick είχε ήδη στο ενεργητικό του την ανακάλυψη της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας. Αρχικά σπούδασε στο Michigan και πήρε Bachelor of Arts και δίδαξε σε σχολείο πριν εισαχθεί στο Rush Medical College να σπουδάσει Ιατρική, άνοιξε Ιατρείο στο Σικάγο, αλλά συγχρόνως είχε θέση καθηγητή με μερική απασχόληση στην Ιατρική Σχολή Rush και στο Presbyterian Hospital του Σικάγο.
Με τις δημοσιεύσεις του ο Herrick κάλυψε ένα κενό γνώσεων πολλών αιώνων. Προσδιόρισε την ηλεκτροκαρδιογραφική και κλινική εικόνα του εμφράγματος και συνέστησε ως θεραπεία αυστηρή κατάκλιση για 6 εβδομάδες, χρόνος για να επουλωθεί η περιοχή του εμφράγματος. Η τακτική αυτή επικράτησε σε όλο τον κόσμο μέχρι τη δεκαετία του ’70, καθώς και στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’50 υπήρχαν δύο Καρδιολογικές Κλινικές, και οι δύο στην Αθήνα, μία στο Νοσοκομείο του «Ερυθρού Σταυρού» και μία στον «Ευαγγελισμό».
Το έμφραγμα επιβεβαιωνόταν με το ΗΚΓ. Δεν υπήρχαν ένζυμα τότε και η θεραπεία ήταν μορφίνη για τον πόνο, οξυγόνο από μία μεγάλη οβίδα δίπλα στο κρεβάτι και η απόλυτη κατάκλιση. Συχνά άφηνες τον ασθενή καλά το βράδυ και το πρωί δεν τον έβρισκες εκεί, είχε πεθάνει.
Πολλοί πέθαιναν από πνευμονική εμβολή λόγω της παρατεταμένης κατάκλισης. Τότε είναι που ξεκίνησε η εποχή των αντιπηκτικών.
Τη δεκαετία του ’50 εμφανίστηκαν τα από το στόματος αντιπηκτικά και αμέσως οι γιατροί θέλησαν να τα εφαρμόσουν στο ΟΕΜ, όπως ο διάσημος καρδιολόγος της Βοστόνης Paul Dudley White στον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ο γνωστός στην εποχή του γιατρός της Νέας Υόρκης, ο Ιrving Wright, ήταν ενθουσιώδης οπαδός τους και οργάνωσε την πρώτη, αλλά λανθασμένη μελέτη. Συνεχίζει όμως να συζητιέται η ανάγκη αντιπηκτικής στο οξύ έμφραγμα και γίνονται πολλές τυχαιοποιημένες μελέτες με τη μεθοδολογία της εποχής. Τα αποτελέσματα είναι αμφίρροπα, αν και μία μετανάλυση από τον Αμερικανό πατριάρχη των μεταναλύσεων Chalmers βρίσκει τα αποτελέσματα θετικά και πολλές κλινικές, αλλά όχι όλες, υιοθετούν τη θεραπεία αυτή.
Πριν μιλήσουμε για τις μονάδες εμφράγματος, πρέπει να θυμηθούμε την ηλεκτρική απινίδωση, η οποία πρώτα δοκιμάστηκε σε πειραματόζωα και στη συνέχεια σε ανθρώπους απευθείας πάνω στην καρδιά σε συνδυασμό με μαλάξεις. Ένας πολύ γνωστός χειρουργός του Cleveland Clinic, o Claude Beck, χειρουργούσε το 1947 ένα 12χρονο αγόρι με συγγενή καρδιοπάθεια όταν έπαθε μαρμαρυγή κοιλιών και του αρχίζει μαλάξεις και συγχρόνως στέλνει να του φέρουν από το υπόγεια ερευνητικά εργαστήρια τη συσκευή απινίδωσης.
Ήταν η πρώτη εφαρμογή σε έναν ασθενή που έπαθε μαρμαρυγή πάνω σε εγχείρηση.
Λίγα χρόνια μετά, ο Bernard Lown, που ασχολείτο με τις αρρυθμίες και τα αντιαρρυθμικά φάρμακα, όπως η ξυλοκαΐνη, σχεδίασε τον πρώτο απινιδωτή με συνεχές ρεύμα και συντονισμό της εκκένωσης με βάση το ΗΚΓ.
Πίσω στην παλιά Αγγλία, ο Desmond Julien (1926-2019), γεννημένος στο Λίβερπουλ, σπούδασε στο Κέιμπριτζ και στο Μιδλεσέξ, μετά από εκπαίδευση στο Λονδίνο έγινε Senior Registrar στο Εδιμβούργο, έκανε ένα fellowship στη Βοστόνη στο Peter Ben Brigham Νοσοκομείο, όπου είδε το film με τη διάσωση ασθενούς με μαλάξεις με ανοικτό θώρακα και απινίδωση. Το 1961 πίσω στο Εδιμβούργο, μία μέρα ήταν με το νυστέρι στο χέρι έτοιμος να παρασκευάσει φλέβα για να προβεί σε δεξιό καθετηριασμό. Εκείνη η στιγμή έρχεται μέσα ένας βοηθός και του λέει ότι στο διπλανό δωμάτιο μόλις εισήχθη ένας γιατρός με έμφραγμα και έπαθε ανακοπή. Τρέχει ο Julien δίπλα με το νυστέρι στο χέρι και τον βρίσκει αναίσθητο. Όπως κρατούσε το νυστέρι, ανοίγει τον θώρακα με τομή στο μεσοπλεύριο και αρχίζει καρδιακές μαλάξεις. Φέρνουν γρήγορα απινιδωτή και ο ασθενής ανατάσσεται. Συνέρχεται και ζει άλλα 23 χρόνια με ήπια εγκεφαλική βλάβη. Ο ασθενής αυτός είχε κάνει στο Johns Hopkins, όπου είχε αναπτυχθεί η μέθοδος των εξωτερικών μαλάξεων, και την υπέδειξε στον Julien.
Ο Julien μετά από αυτό προσπαθεί να πείσει το νοσοκομείο να οργανώσει έναν χώρο όπου ασθενείς με έμφραγμα θα έχουν συνεχή καταγραφή του ΗΚΓραφήματος και ένα σύστημα συναγερμού, αλλά και να υπάρχει πλησίον εξωτερικός απινιδωτής και το προσωπικό να είναι εκπαιδευμένο στις μαλάξεις και την απινίδωση.
Το νοσοκομείο αρνήθηκε να το πραγματοποιήσει, αλλά ο Julien φεύγει για την Αυστραλία, όπου εγκατέστησε την πρώτη μονάδα εμφραγμάτων, και στην επιστροφή στο Royal Infirmary του Εδιμβούργου το 1964 η ιδέα είχε πια ωριμάσει και έστησε και εκεί την πρώτη μονάδα.
Παράλληλα, στο Kansas City ο Day το 1962 οργάνωσε και αυτός μονάδα και μάλιστα είναι ο νονός του όρου CCU και σχεδίασε το τρόλεϊ ανάνηψης, το Cardiac Cart. Σιγά σιγά μονάδες εμφραγμάτων στήθηκαν παντού. Μείωσαν τη νοσοκομειακή θνησιμότητα από 30% σε 15%.
Και μπαίνουμε στην εποχή της επαναιμάτωσης του μυοκαρδίου στο ΟΕΜ, αφού οι στρατηγικές φαρμακευτικού περιορισμού της εκτάσεως του εμφράγματος δεν είχαν αποδώσει. Βασική προϋπόθεση η διευκρίνιση του μηχανισμού της απόφραξης. Εάν ρωτήσετε έναν ενήμερο καρδιολόγο ποιος πρώτος ανακάλυψε ότι η ρήξη αθηρωματικής πλάκας πυροδοτεί τη στεφανιαία απόφραξη θα σας πει τον Michael Davies.
Ο Michael Davies, παθολογοανατόμος του St. Georges’, δημοσίευσε εικόνες νεκροτομικής σκιαγράφησης στεφανιαίων, καθώς και παθολογοανατομικές τομές ασθενών που απεβίωσαν μετά από έμφραγμα.
Στη βιβλιογραφία της πρώτης δημοσίευσής του αναφέρει το όνομα του Πάρι Κωνσταντινίδη, ο οποίος πράγματι είναι αυτός που πρέπει να αναγνωριστεί για την ανακάλυψη της ρήξεως αθηρωματικής πλάκας ως αίτιο εμφράγματος δέκα χρόνια πριν τον Michael Davies.
Ο Πάρις Κωνσταντινίδης, Έλληνας της Κωνσταντινούπολης, σπούδασε Ιατρική στη Βιέννη και πήγε στο Μοντρεάλ στο McGill για PhD. Εκεί περιέγραψε πρώτος τη ρήξη αθηρωματικής πλάκας ως αιτία οξείας θρόμβωσης και πρόκλησης εμφράγματος.
Είχε κάνει πολλή δουλειά και πολλές σχετικές δημοσιεύσεις και ένα βιβλίο στο θέμα αυτό. Ο Πάρις Κωνσταντινίδης ανέλαβε τη θέση καθηγητή Παθολογοανατομίας στο Πανεπιστήμιο της British Columbia στο Vancouver, όπου εκπαίδευσε πολλούς παθολογοανατόμους και από την Ελλάδα. Βέβαια, ο κλάδος του έχει αναγνωρίσει την κορυφαία προσφορά του. Διορίστηκε καθηγητής Ανατομίας με την πρώτη φουρνιά καθηγητών στη νεο-ιδρυθείσα Ιατρική Σχολή των Πατρών, αλλά δεν κάθισε, προφανώς τον απογοήτευσε η έλλειψη υποδομών, και πήγε στη Λουιζιάνα, όπου ασχολήθηκε με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και έγραψε ένα σύγγραμμα, την Ultramicroscopic Pathology.
Το επόμενο σημαντικό ερώτημα ήταν ο ρόλος της θρόμβωσης στην πρόκληση του οξέος εμφράγματος. Παρότι είχε ήδη από τον 18 αιώνα αναφερθεί η θρόμβωση ως αιτία του εμφράγματος, ήταν αρκετοί που υποστήριξαν ότι η θρόμβωση είναι «ο ανεύθυνος παρευρισκόμενος», ο «innocent bystander», και αυτό διότι στις νεκροτομές συχνά δεν βρισκόταν θρόμβος στο σημείο της απόφραξης. Μερικά πολύ ηχηρά ονόματα υποστήριξαν αυτή την άποψη.
Ο παθολογοανατόμος Roberts ήταν ο πρώτος και πολύ διακεκριμένος παθολογοανατόμος και διευθυντής του ΝΙΗ και στη συνέχεια καθηγητής και διευθυντής στο Baylor και Editor του American Heart Journal.
Ο Edwards, επίσης από τους πιο γνωστούς cardiac pathologists, διηύθυνε το τμήμα στο Mayo Clinic. Το βιβλίο του για τις συγγενείς καρδιοπάθειες ήταν κλασικό και όλοι από αυτό μαθαίναμε συγγενείς καρδιοπάθειες.
Εν τω μεταξύ, ένας ακτινολόγος της Cleveland Clinic, o Mason Sones, είχε εισαγάγει τη στεφανιογραφία. Μετά από μία κατά λάθος είσοδο του καθετήρα του στο στόμιο της στεφανιαίας -ενώ επιχειρούσε αορτογραφία με έγχυση με το χέρι- βλέπει τη σκιαγράφηση του στεφανιαίου δικτύου.
Πρέπει να ήταν το 1968 στο Συνέδριο του Αμερικανικού Κολεγίου στο San Francisco όταν τον άκουσα για πρώτη φορά να παρουσιάζει τη μέθοδο της στεφανιογραφίας και το ακροατήριο να υποδέχεται με μεγάλη επιφύλαξη, θεωρώντας την επικίνδυνη.
Βεβαίως η στεφανιογραφία ήταν μία από τις κορυφαίες εξελίξεις στη βιογραφία του εμφράγματος του μυοκαρδίου, όπως ο σοφός καλός μας φίλος, ο αείμνηστος Tom Ryan, τονίζει σε αυτό το άρθρο.
Την απάντηση στο πρόβλημα τελικά έδωσε ο De Wood, στεφανιογράφοντας ασθενείς με οξύ έμφραγμα. Σε 84% των ασθενών που στεφανιογραφήθηκαν σε 4 ώρες από την έναρξη συμπτωμάτων βρέθηκε θρόμβος. Ο αριθμός αυτός μειώθηκε όσο μεσολαβούσε περισσότερος χρόνος από την έναρξη συμπτωμάτων. Άρα ο θρόμβος σχηματίζεται αμέσως με την πρόκληση του εμφράγματος, αλλά σιγά σιγά λύεται αυτομάτως. Έτσι εξηγείται το όφελος από τη θρομβολυτική θεραπεία.
Η στρεπτοκινάση χορηγήθηκε αρχικά ενδοστεφανιαία από τον Ρώσο Chazov και τον Γερμανό Rentrop, αλλά η μεγάλη ιταλική μελέτη GISI με ενδοφλέβια χορήγηση ήταν σταθμός στη θεραπεία του εμφράγματος, καθώς και η ISIS 2, που την καθιέρωσε, καθώς και την αξία της ασπιρίνης. Ξεκίνησε στη συνέχεια ένα derby για το πιο είναι το καλύτερο θρομβολυτικό, αρχίζοντας από τη σύγκριση της στρεπτοκινάσης με το tpa, με τη μονομαχία Ευρώπης έναντι Αμερικής, ISIS έναντι GUSTO.
Το επόμενο μεγάλο ορόσημο στην ιστορία μας είναι η αγγειοπλαστική με μπαλόνι. Ο Αμερικανός Dotter εξελίσσει τον καθετήρα Fogarty σε καθετήρα διπλού αυλού με μπαλόνι και τον χρησιμοποιεί για να διανοίξει βαρείες στενώσεις μηριαίας και να σώσει πόδια από ακρωτηριασμό.
Ο Γερμανός Andreas Gruntzig θέλει να εφαρμόσει τη μέθοδο αυτή στα στεφανιαία. Εργάζεται δύο χρόνια σπίτι του δοκιμάζοντας διάφορους καθετήρες. Καθώς στη Χαϊδελβέργη που εργάζεται δεν συμφωνούν με τα πειράματά του, φεύγει για τη Ζυρίχη, όπου βρίσκει το κατάλληλο περιβάλλον και βοήθεια στα πειράματά του από τον εκεί καρδιοχειρουργό. Είχε έναν ασθενή που στη στεφανιογραφία βρέθηκε μία κρίσιμη στένωση στην πρόσθια κατιούσα και του πρότεινε να δοκιμάσει να τη διαστείλουν με μπαλόνι με έναν καθετήρα διπλού αυλού και το μπαλόνι να διαταθεί με υγρό με πίεση με το χέρι.
Η επιτυχία ήταν εντυπωσιακή και ο ασθενής απαλλάχθηκε από τα συμπτώματα. Η μέθοδος εντυπωσίασε και γρήγορα διαδόθηκε. Την είχε ονομάσει Αγγειοπλαστική. Ένας γνωστός καρδιολόγος του Πανεπιστημίου Emory της Ατλάντας, o Spencer King, κάλεσε τον Gruntzig να μετακομίσει εκεί. Ο Grundich έγινε star. Εκπαίδευσε πολλούς Αμερικανούς και οργάνωσε σεμινάρια. Απέκτησε ιδιωτικό αεροπλάνο και μία μέρα που έκανε βόλτες με τη γυναίκα του τον Οκτώβριο του ’85 κατέπεσε και σκοτώθηκαν και οι δύο, εκείνος μόλις 46 ετών. To 1985 ήταν μαύρη χρονιά για την Επεμβατική Καρδιολογία και Ακτινολογία.
Η Αγγειοπλαστική με μπαλόνι είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν πάντα επιτυχής γιατί μπορεί το αγγείο να κλείσει αμέσως ή μετά από διάστημα να ξαναστενέψει. Μελετήθηκαν οι μηχανισμοί και βρέθηκε ότι για την άμεση απόφραξη φταίει ότι ο ενδοθηλιακός χιτώνας που αποκολλάται στο σημείο της ρήξης, προσπίπτει στον αυλό και τον φράζει, στην όψιμη περίπτωση η επουλωτική διαδικασία μπορεί να αναπτυχθεί προς τον αυλό και να τον ξαναστενέψει. Τη λύση έδωσε άλλος Ελβετός, ο Sequard, ο οποίος αξιοποίησε τα στεντ που ήδη χρησιμοποιούνταν στα περιφερειακά αγγεία, και ενώ εργαζόταν στο Λονδίνο σκέφτηκε μαζί με τη διαστολή με το μπαλόνι να αφήσει πίσω ένα σκληρό συρμάτινο πλέγμα που θα στηρίξει τον έσω χιτώνα για να κρατήσει το αγγείο ανοικτό, τα περίφημα στεντ.
Τα πρώτα γυμνά μεταλλικά στεντ εξελίχθηκαν σε επικαλυμμένα με πολυμερές υλικό για να προλάβουν τη θρόμβωση και στην επόμενη εξέλιξη ήταν ο εμποτισμός του πολυμερούς με ένα αντιμιτωτικό φάρμακο σαν τα αντικαρκινικά, που θα εμποδίσει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη ουλής που θα αποφράξει τον αυλό. Σήμερα υπάρχει μεγάλη ποικιλία στεντ και η σχετική βιομηχανία έχει προοπτικές ακόμα μεγαλύτερης κερδοφορίας.
Το 2000 στην αντιμετώπιση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου τη σκυτάλη πήρε η Αγγειοπλαστική, που από εφεδρική μέθοδος σε περίπτωση αποτυχίας της θρομβόλυσης ανέλαβε πρωτεύοντα ρόλο ως η πρώτη και καλύτερη θεραπεία χωρίς συμμετοχή θρομβολυτών.
Τολμηροί γιατροί σκέφτηκαν γιατί να μην τη χρησιμοποιούν εξ αρχής χωρίς θρομβολυτικά φάρμακα. Μετά από αυτές τις μελέτες η άμεση Αγγειοπλαστική πήρε 1 Α ένδειξη στις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κατευθυντήριες συστάσεις. Στην επιτυχία της συνέβαλε η ανάπτυξη των αντιαιμοπεταλιακών και η επιλογή του κατάλληλου σχήματος χορήγησης.
Και εδώ βέβαια, όπως και στη θρομβόλυση, μετράει πολύ ο χρόνος εφαρμογής της θεραπείας από την έναρξη των συμπτωμάτων. Ο χρόνος από την άφιξη μέχρι την έναρξη της θεραπείας: Door to needle και Door to balloon time. Εάν επιτευχθεί διάνοιξη μέσα στην πρώτη ώρα από την έναρξη συμπτωμάτων μπορεί να επιτευχθεί το «εκτρωτικό έμφραγμα».
Τι έχει επιτευχθεί με αυτές τις εξελίξεις;
Ένας στους δύο πέθαιναν πριν τον 20ό αιώνα. Με την αναγνώριση του προβλήματος στις αρχές του 20ού αιώνα και τη φροντίδα οι θάνατοι μειώθηκαν στο 30%. Οι Μονάδες Εμφραγμάτων περιόρισαν τους θανάτους στο 15%.
Η θρομβόλυση τους μείωσε στο 13-15% και στους τυχερούς που έγκαιρα έφταναν στο νοσοκομείο μειώθηκε παραπέρα, στο 8%, και σήμερα στα χέρια ικανών ιατρών και καλά εξοπλισμένων νοσοκομείων η θνησιμότητα έχει πέσει στο 5%.
Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι ακόμα ζωντανό. Δεν έχει κλείσει τον βίο του, αλλά έχει μειωθεί η ισχύς του. Βέβαια, λίγα έχουμε πετύχει για τους εκτός νοσοκομείου θανάτους. Ακόμα και εάν γεμίσουμε την πόλη με απινιδωτές και εκπαιδεύσουμε πολλούς στην καρδιακή ανάνηψη μόνο η πρωτογενής πρόληψη μπορεί να φέρει αποτελέσματα.
Πατήστε για μεγέθυνση εδώ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο καρδιολόγος Νίκος Β. Καρατζάς γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, αρχικά πήρε ειδικότητα Παθολογίας και στη συνέχεια Καρδιολογίας σε νοσοκομεία της Μεγάλης Βρετανίας. Έγινε οργανικό μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Οξφόρδης και συγχρόνως φοίτησε στο Κολέγιο Linacre για την απόκτηση του διπλώματος Doctor of Philosophy. Στη συνέχεια εργάστηκε ως επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στον Άγιο Φραγκίσκο και αναπληρωτής προϊστάμενος του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου εκεί. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα έγινε υφηγητής και υπηρέτησε ως υπεύθυνος καρδιολόγος στην Πανεπιστημιακή Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου. Ίδρυσε και οργάνωσε το πρώτο και για πολλά χρόνια το μοναδικό στην Ελλάδα Κέντρο Υπέρτασης, καθώς και το Ερευνητικό Καρδιολογικό Εργαστήριο, όπου πολλοί νέοι γιατροί εργάστηκαν για διδακτορικό δίπλωμα. Έγινε στη συνέχεια διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής στο Λαϊκό Νοσοκομείο και μετά την αποχώρησή του από τον δημόσιο τομέα εργάστηκε στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, όπου ήταν διευθυντής του Τμήματος Υπέρτασης και της Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής.
