Η ελπίδα των εμβολίων: Η Ελλάδα ακολουθεί το Ισραήλ

Γράφουν οι
Γ. Ατσαλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, 
Β. Τσούμπρης, Ερευνητής, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης

Αναλύοντας πραγματικά δεδομένα άλλων χωρών που προηγούνται στον αριθμό των εμβολιασμών μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμα συμπεράσματα για την πορεία της πανδημίας και κυρίως για την πορεία των θανάτων που αποτελούν την πιο σημαντική επίπτωση της πανδημίας. Η αύξηση των κρουσμάτων που ανιχνεύονται από  την αύξηση των τεστ, είναι μία σημαντική παράμετρος καθόσον ο προσδιορισμός περισσότερων κρουσμάτων που κυκλοφορούν στην κοινότητα μπορεί, εάν γίνει η κατάλληλη ιχνηλατήση, να μειώσει σημαντικά τις επιπτώσεις από την εξάπλωση της πανδημίας. Χώρες της Ανατολής κατάφεραν με μεγάλο αριθμό τεστ να ελέγξουν την εξάπλωση της πανδημίας. Η ελπίδα όμως της ανάσχεσης της πανδημίας κυρίως για τις χώρες της Δύσης, είναι τα προγράμματα εμβολισμού. 

Η επίδραση του προγράμματος εμβολιασμού εξαρτάται, εκτός από την αποτελεσματικότητα του ίδιου του εμβολίου, και από άλλους παράγοντες όπως το ποσοστό εθνικής κάλυψης του εμβολιασμού,  ο εμβολιασμός ομάδων με υψηλό επίπεδο κινδύνου κατά προτεραιότητα και από τον εμβολιασμό ομάδων που έχουν πολύ συχνές κοινωνικές επαφές. 

Το Ισραήλ είναι μία χώρα η οποία σήμερα έχει πλήρως εμβολιάσει περίπου το 50 % του πληθυσμού της με αποτέλεσμα να έχουμε αρκετά και αξιόπιστα δεδομένα για να τα αναλύσουμε. Ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα είναι μετά από πιο ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού μπορούμε να δούμε κάμψη των ημερήσιων θανάτων, εξετάζοντας τον 7ήμερο μέσο όρο θανάτων.

^{Σχήμα 1: Ισραήλ πληθυσμός που έχει εμβολιαστεί και 7ήμερος μέσος όρος θανάτων.}

Στο σχήμα 1 που αφορά τα δεδομένα του Ισραήλ, παρατηρούμε με τις μπλε κάθετες γραμμές τον αθροιστικό αριθμό εμβολιασμένων στην κοινότητα που έλαβαν και την 2η δόση. Στην κόκκινη γραμμή απεικονίζεται ο κινητός μέσος όρος 7 ημερών των θανάτων. Αρχικά οι θάνατοι ανερχόταν παράλληλα με την άνοδο των εμβολιασμένων. Η κορύφωση των θανάτων επήλθε στο σημείο Α περίπου στα μέσα του τελευταίου δεκαήμερου του Ιανουαρίου, έχοντας εμβολιαστεί περίπου το 14% του πληθυσμού.

Στο σχήμα 2 που αφορά τα δεδομένα της Ελλάδας, οι μπλε κάθετες γραμμές παριστάνουν το σωρευτικό αριθμό του πληθυσμού που έχει εμβολιαστεί και με την 2η δόση, ενώ η κόκκινη γραμμή αναπαριστά  τον 7ήμερο μέσο όρο θανάτων.

^{Σχήμα 2: Ελλάδα πληθυσμός εμβολιασμένων και 7ήμερος μέσος όρος θανάτων}

Στην χώρα μας μέχρι 27/3 έχει εμβολιαστεί με τις δύο δόσεις περίπου το 5%  του πληθυσμού έχοντας 3.133 κρούσματα. Με την μία δόση έχει εμβολιαστεί περίπου το 10% του πληθυσμού. Ο κινητός μέσος όρος θανάτων των 7 ημερών, αρχικά ήταν ανοδικός παράλληλα με την αύξηση των εμβολίων όπως ακριβώς και στο Ισραήλ. Τις τελευταίες μέρες, δείχνει μία σταθεροποίηση. 

Στο Ισραήλ το αντίστοιχο ποσοστό 5% των εμβολιασμών είχε επιτευχθεί  στις 18 Ιανουαρίου έχοντας 9.970 κρούσματα. Ακριβώς μία βδομάδα μετά άρχισε η μείωση των θανάτων (25/01/2021). Την ημέρα αυτή βρισκόταν ακόμα σε απαγορευτικό (lock-down) και είχε τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό σοβαρών περιστατικών κατά την διάρκεια της πανδημίας. Το απαγορευτικό άρθηκε στο δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου. Η οικονομία άνοιξε σχεδόν όλη στα δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου. 

Το Ισραηλινό υπόδειγμα εξέλιξης της πανδημίας ακολουθήσαν και τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου. Με βάση την υπόθεση ότι η πανδημία στη χώρα μας ακολουθεί το  υπόδειγμα του Ισραήλ, αναμένεται να  μειωθούν οι θάνατοι σε περίπου μία βδομάδα μετά τον εμβολιασμό του 5% του πληθυσμού (την 27/3) όπως ακριβώς έγινε και στο Ισραήλ. Στο σχήμα 2, στην κόκκινη γραμμή του 7ήμερου κινητού μέσου όρου φαίνεται ότι η μείωση των θανάτων θα επέλθει στις αρχές Απριλίου οπότε θα έχουμε φθάσει στο αντίστοιχο σημείο Α του Ισραήλ το οποίο σημειώθηκε στο 14% των εμβολιασμών.  

Δεν θα χρειαστεί η χώρα μας να φθάσει  στο αντίστοιχο ποσοστό  εμβολιασμού του Ισραήλ (14%) για να δούμε την μείωση των θανάτων. Οι λόγοι είναι η αποτελεσματικότητα του προγράμματος  εμβολιασμού στις ομάδες ψηλού κινδύνου, και τα μειωμένα κρούσματα κατά 2/3 σε σχέση με το Ισραήλ. Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι οι θάνατοι σε αυτό το κύμα είναι περίπου 40% λιγότεροι από το κύμα του περασμένου Νοέμβρη. 

Η έλευση των γρήγορων οικιακών τεστ, εάν συνοδευτεί από αποτελεσματική ιχνηλάτιση, θα οδηγήσουν προς ακόμα πιο θετικά αποτελέσματα. Φυσικά, η τήρηση των ατομικών  μέτρων προστασίας κρίνεται πολύ σημαντική (τήρηση αποστάσεων, ορθή χρήση μάσκας, αποφυγή συνωστισμών κλπ.) για να εξελιχθεί το παραπάνω σενάριο.