Η υγειονομική κρίση που διανύουμε, ανέδειξε τα προβλήματα και τις παθογένειες των συστημάτων υγείας, αλλά και της ακολουθούμενης πολιτικής φαρμάκου, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη.
Ειδικά σε ότι αφορά στο φάρμακο, η πανδημία του COVID-19 δημιούργησε τεράστια προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν διαθέτουν εγχώρια παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων και εξαρτούν την επάρκεια τους σε παλαιά δοκιμασμένα φάρμακα από τις εισαγωγές, κυρίως από τρίτες χώρες χαμηλού κόστους, όπως η Κίνα και η Ινδία. Ταυτόχρονα, άλλες ευρωπαϊκές χώρες προχώρησαν στην απαγόρευση των εξαγωγών, προκειμένου να καλύψουν τις εσωτερικές τους ανάγκες. Το αποτέλεσμα ήταν, σε πολλές χώρες της Ε.Ε., να καταγραφούν σημαντικές ελλείψεις ακόμη και σε βασικά, απαραίτητα φάρμακα.
Μαθαίνοντας από την κρίση, η Ευρώπη επιδιώκει πλέον να διασφαλίσει ότι τα κράτη -μέλη της δεν θα βρεθούν ξανά αντιμέτωπα με προβλήματα ελλείψεων, σε μια ενδεχόμενη απότομη αύξηση των αναγκών σε φάρμακα. Στο πλαίσιο αυτό οδηγείται στην υιοθέτηση μιας νέας φαρμακευτικής πολιτικής, με επίκεντρο τη διασφάλιση της επάρκειας των ευρωπαϊκών χωρών σε φάρμακα και υγειονομικό υλικό, αλλά και την ενθάρρυνση των επενδύσεων, της φαρμακευτικής παραγωγής και έρευνας επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Ήδη στους κόλπους των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. συζητείται ένα σχέδιο κινήτρων για τον επαναπατρισμό της παραγωγής φαρμάκων στην Ευρώπη, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση των Ευρωπαίων ασθενών στα φάρμακα, να θωρακιστούν τα συστήματα υγείας από μια ενδεχόμενη νέα πανδημία. Η Ευρώπη προσπαθεί τώρα να διορθώσει τα λάθη της πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών, λάθη που οδήγησαν στην αποβιομηχάνιση της φαρμακευτικής παραγωγής, και στην υπερβολική εξάρτηση των συστημάτων υγείας από τρίτες χώρες, με μόνο κριτήριο το χαμηλό κόστος και με στόχο τον περιορισμό των δαπανών τους για φάρμακα.
Η συζήτηση βρίσκεται σε πολύ ώριμο στάδιο και αναμένεται η υιοθέτηση πρωτοβουλιών εκ μέρους της ευρωπαϊκής οικογένειας, όπως άλλωστε δείχνουν οι τοποθετήσεις κορυφαίων Ευρωπαίων αξιωματούχων: «Η Ευρώπη πρέπει να εστιάσει στην ενίσχυση της παραγωγής φαρμάκων και φαρμακευτικών προϊόντων», δήλωσε η Στέλλα Κυριακίδη, αρμόδια Επίτροπος Υγείας, ενώ στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών και Ενέργειας Peter Altmaier, υπογραμμίζοντας πως «η Ευρώπη πρέπει να εξαρτάται λιγότερο από τις μη ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες».
Η Ελλάδα στην αντίθετη κατεύθυνση
Σε αντίθεση με την κατάσταση σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η χώρα μας δεν αντιμετωπίζει ελλείψεις φαρμάκων λόγω της πανδημίας, χάρη στην ύπαρξη ισχυρής εγχώριας παραγωγικής φαρμακοβιομηχανίας, η οποία είναι σε θέση να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των φαρμακευτικών αναγκών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο κύμα της πανδημίας, σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες κάλυψαν περισσότερους από 3 εκατ. ασθενείς με ποιοτικά, αποτελεσματικά φάρμακα εγχώριας παραγωγής.
Όμως, όπως επισημαίνεται από τη φαρμακοβιομηχανία, η διασφάλιση σταθερών συνθηκών επάρκειας προϋποθέτει την αλλαγή κατεύθυνσης της φαρμακευτικής πολιτικής της τελευταίας δεκαετίας, που εστίασε στην περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης κατ’ εφαρμογή των Μνημονίων και στο πλαίσιο της γενικότερης δημοσιονομικής προσαρμογής.
Τα στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας τονίζουν ακόμη, ότι η νέα φαρμακευτική πολιτική θα πρέπει όχι μόνο να εξασφαλίζει την επάρκεια του συστήματος φαρμακευτικής φροντίδας, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να συντονίζεται στο γενικότερο στόχο της επιστροφής της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, προκειμένου να αναχαιτιστούν οι βαρύτατες οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Στο σημείο αυτό η συμβολή της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας μπορεί να είναι πολύ σημαντική, όπως άλλωστε δείχνουν τα στοιχεία που αφορούν στη σημαντική οικονομική προστιθέμενη αξία που δημιουργούν οι ελληνικές βιομηχανίες φαρμάκου, τονώνοντας την απασχόληση, ενισχύοντας τα δημόσια έσοδα, βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα μέσω των εξαγωγών και των επενδύσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο στο δεύτερο εξάμηνο του 2019 κατατέθηκαν 36 επενδυτικά σχέδια ύψους 80 εκατ. ευρώ κυρίως από ελληνικές, αλλά και ξένες φαρμακοβιομηχανίες. Το 2020 το συνολικό ποσό αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί, ενώ εκτιμάται ότι οι εγχώριες βιομηχανίες φαρμάκου σχεδιάζουν να επενδύσουν τουλάχιστον 650 εκατ. ευρώ στην επόμενη τριετία. Οι επενδύσεις αυτές χαρακτηρίζονται από τη γρήγορη απόσβεση και τη μοναδική πολλαπλασιαστική τους αξία για την οικονομία, η οποία κυμαίνεται από 86%-130% του ποσού της επένδυσης, όπως δείχνει πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ.
Θα χάσουμε το τρένο της ανάπτυξης;
Όπως επισημαίνουν στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας, δυστυχώς, παρά τις εντυπωσιακές αυτές επιδόσεις, η εγχώρια παραγωγική φαρμακοβιομηχανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά αντιαναπτυξιακά εμπόδια: Υπερφορολόγηση που φθάνει ακόμη και στο 70% του κύκλου εργασιών της, τεράστιες μειώσεις τιμών, σειρά αντικινήτρων για την ανάπτυξη και παραγωγή φαρμάκων εγχώριας παραγωγής, ανούσιες καθυστερήσεις και προσκόμματα κατά την ένταξη τους στη θετική λίστα. Όλα τα παραπάνω φρενάρουν την ανάπτυξη των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών και θέτουν σε κίνδυνο τον επενδυτικό τους σχεδιασμό.
Η Ε.Ε. αντιλαμβάνεται τη σημασία των τοπικών παραγωγικών φαρμακοβιομηχανιών που θωρακίζουν το σύστημα υγείας και ενισχύουν την οικονομία. Αυτό ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την αντιστροφή του κλίματος της αποβιομηχάνισης και της από επένδυσης και στη χώρα μας. Η φαρμακοβιομηχανία δηλώνει έτοιμη, τονίζοντας ότι η ευκαιρία αυτή δεν πρέπει να χαθεί.
