Η οικονομική κρίση και οι ψυχικές της επιπτώσεις στους ενήλικες: Πώς μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε;

Γράφει η Ελευθερία Μουστάκα, MSc Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Μέρος Α

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη το 2012 «στην Ελλάδα καταγράφονται τα χαμηλότερα ποσοστά αισιοδοξίας και ευτυχίας σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 70% των Ελλήνων δηλώνουν απαισιόδοξοι και αβέβαιοι για το μέλλον της χώρας μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης». Πώς μπορούμε λοιπόν να ορίσουμε την οικονομική κρίση; Θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ως μία κατάσταση παρατεταμένου άγχους, που οδηγεί σε παθητικοποίηση του ανθρώπου, καθώς το άτομο δε γνωρίζει πώς να αντιδράσει και αντιλαμβάνεται πως η κατάσταση είναι εκτός του δικού του ελέγχου.

Το άτομο από τη στιγμή της γέννησης του περνά μέσα από μία σειρά κρίσεων. Οι κρίσεις αυτές δίνουν την ευκαιρία στον αναπτυσσόμενο άνθρωπο να μάθει να προσαρμόζεται σε μεταβαλλόμενες συνθήκες και να εξελίσσει αντίστοιχα την προσωπικότητά του.

Οι επικρατούσες οικονομικές συνθήκες αλλάζουν ταχύτατα τα δεδομένα της ζωής, φέρνοντας στην επιφάνεια αισθήματα φόβου, ανησυχίας, μελαγχολίας, αλλά και περιορισμό των δυνατοτήτων του ατόμου. Το άγχος έχει τη μαγική ικανότητα να παραλύει τη λογική σκέψη. Η ανασφάλεια για το μέλλον και η ματαίωση που βιώνει το άτομο στις συνθήκες αυτές το αποπροσανατολίζουν από την εποικοδομητική επίλυση των προβλημάτων του και από τη δημιουργία μελλοντικών στόχων.

Οι τύψεις, οι ενοχές και η ντροπή μπορούν να οδηγήσουν το άτομο στη βίωση ιδιαίτερα αρνητικών συναισθημάτων, στην εμφάνιση ψυχοσωματικών προβλημάτων (πονοκέφαλοι, έλκος, μυαλγίες, σπαστική κολίτιδα, οσφυαλγία), την απελπισία, ακόμα και τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Το σημερινό αβέβαιο κλίμα πυροδοτεί την έκφραση μεγάλου θυμού και επιθετικότητας απέναντι στη μεταβαλλόμενη κοινωνία. Ακόμα και άτομα που δεν αντιμετωπίζουν άμεσα οικονομικά προβλήματα βιώνουν έντονο άγχος και θλίψη λόγω του γενικότερου κλίματος που επικρατεί.

Τι μπορείτε να κάνετε όμως εσείς για να αντιμετωπίσετε τις επιπτώσεις αυτές;

Αρχικά, οφείλετε να κατανοήσετε τις συνθήκες που δεν μπορείτε να ελέγξετε, για να εστιάσετε σε τομείς που μπορείτε να αλλάξετε, και κατά συνέπεια να προσαρμοστείτε στις νέες συνθήκες. Αυτό που μπορείτε, σίγουρα, να αλλάξετε είναι τον τρόπο αντίληψης των καταστάσεων. Καταπολεμώντας τις αρνητικές σκέψεις («Έτσι που είναι τα πράγματα δε θα μπορέσω ποτέ να κάνω τη ζωή που ονειρευόμουν, να αποκτήσω το σπίτι που ήθελα») που πυροδοτούν αρνητικά συναισθήματα (θλίψη, θυμό, απογοήτευση) και μη εποικοδομητικές συμπεριφορές (σταματώ να κυνηγάω τα όνειρα μου), μπορείτε να δείτε με καθαρό βλέμμα τη νέα τάξη των πραγμάτων.

Πέραν όμως από τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, υπάρχουν και οι θετικές συνέπειες που οφείλουμε να αποκομίσουμε, όπως είναι η αναθεώρηση των ανθρώπινων αξιών, η επαναξιολόγηση του τι είναι σημαντικό και τι όχι και η αποκοπή από την ιδεολογία που επικρατούσε τα χρόνια της ευημερίας «Καταναλώνω, άρα υπάρχω». Οι καινούριες συνθήκες καλούν τους ανθρώπους να βρουν νέους τρόπους διασκέδασης και ψυχαγωγίας, να χαράξουν νέους δρόμους που θα τους δώσουν χαρά, ικανοποίηση και ποιότητα ζωής. Το διάβασμα ενός αγαπημένου βιβλίου, η επίσκεψη σε ένα μουσείο, η προσφορά εθελοντικής εργασίας αποτελούν μερικούς ανέξοδους τρόπους διασκέδασης και χαλάρωσης.

Ένας από τους βασικούς λόγους που η οικονομική κρίση φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά αποτελεί η μεγάλη ανάγκη του ατόμου για αίσθημα ασφάλειας. Από τη στιγμή που η ανάγκη αυτή δεν μπορεί πλέον να καλυφθεί μέσα από την υπερκατανάλωση, όπως γινόταν στο παρελθόν, βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης, με βασικότερους την επιστροφή στις ανθρώπινες σχέσεις και τη βελτίωση των κοινωνικών επαφών.

Η ανακάλυψη της μεγάλης δύναμης που κρύβει κάθε άνθρωπος μέσα του δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι, όμως, επιτακτική ανάγκη στη σημερινή οικονομικά δύσκολη εποχή το άτομο να βρει τους μηχανισμούς προσαρμογής του για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη νέα πραγματικότητα. Για να μπορέσει να μάθει από τα λάθη του παρελθόντος και να επενδύσει στις πραγματικές αξίες. Αξίες που δεν επηρεάζονται από την απόκτηση υλικών αντικειμένων. Αξίες που στο επίκεντρό τους φέρουν τον άνθρωπο και τη μοναδικότητά του. Γιατί όπως λέει και ο Νίτσε «Ότι δε μας σκοτώνει μας κάνει πιο δυνατούς»!

Ποια είναι η Ελευθερία Μουστάκα

Η Ελευθερία Μελ. Μουστάκα είναι Κλινικός Ψυχολόγος MSc, ειδικευμένη στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και την Ψυχολογία της Υγείας.

Σπούδασε Ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Αθήνας. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Swansea στο Ηνωμένο Βασίλειο, από όπου αποφοίτησε με Άριστα και εξειδικεύτηκε στην Κλινική Ψυχολογία. Επιπλέον, έχει εκπαιδευτεί στην Κλινική Ψυχοπαθολογία (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής- Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Α’ Ψυχιατρική Κλινική).

Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει μετεκπαιδευθεί στο νοσοκομείο Central Clinic του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Ουαλίας (NHS Wales) στις αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές.

Στο παρελθόν έχει εργαστεί ως σύμβουλος απασχόλησης και εκπαιδεύτρια ενηλίκων σε προγράμματα ανέργων και ως καθηγήτρια σε δημόσιο Ι.Ε.Κ. διδάσκοντας επαγγελματική δεοντολογία.

Έχει δουλέψει εθελοντικά στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, το Πρόγραμμα Αθηνά, την Ιδιωτική Κλινική Μητέρα και το Παίδων Αγ. Σοφία για να κάνει την πρακτική της εξάσκηση. Δούλεψε υπό την εποπτεία κορυφαίων ψυχολόγων με ενήλικες, παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους που αντιμετώπιζαν ψυχολογικά και ιατρικά προβλήματα.

Εργάζεται ως καθηγήτρια προπτυχιακών και μεταπτυχιακών μαθημάτων στο τμήμα Ψυχολογίας του IST College και του Hellenic American College και συνεργάζεται με το τμήμα Βαριατρικής της Λαπαροσκοπικής Μονάδας στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο.

Συνεργάζεται με διάφορες εφημερίδες και ιστοσελίδες για τη συγγραφή επιστημονικών άρθρων.

Τηλέφωνο: 6979 155046
e-mail: [email protected]
Website Website: www.emoustaka.gr/ 
Facebook Page: https://www.facebook.com/eleftheria.mel.moustaka
LinkedIn Page: https://www.linkedin.com/in/eleftheriamoustaka