Θερμική εξάντληση και θερμοπληξία: Συμπτώματα, αντιμετώπιση και πρόληψη!

Η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία είναι δύο δυνητικά σοβαρές καταστάσεις που είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες.

Συνήθως συμβαίνουν κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα, αλλά μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολύ έντονης σωματικής άσκησης. Κατά τη θερμική εξάντληση η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει σημαντικά και ξεκινά η απώλεια υγρών και αλάτων από το σώμα, γεγονός που οδηγεί στα συμπτώματα που αναφέρονται παρακάτω, καθώς και ένα γενικότερο αίσθημα αδιαθεσίας.

Στη θερμοπληξία οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του σώματος αδυνατούν να διατηρήσουν χαμηλή τη θερμοκρασία με αποτέλεσμα αυτή να ανεβαίνει σε επικίνδυνα επίπεδα. Όταν για το γεγονός αυτό ευθύνεται η υπερβολική έκθεση στον ήλιο, αυτό ονομάζεται ηλίαση.

Η θερμοπληξία είναι σπανιότερη, αλλά πιο επικίνδυνη για την υγεία. Μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στους πνεύμονες, στο ήπαρ και τα νεφρά και μπορεί δυνητικά να είναι απειλητική για τη ζωή.

Αν η θερμική εξάντληση δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία μπορούν να έχουν γρήγορη εξέλιξη (μέσα σε λίγα λεπτά) ή να εμ- φανιστούν σταδιακά σε διάστημα ωρών ή ημερών. Τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης περιλαμβά-νουν:

• Αίσθημα κόπωσης και αδυναμία.
• Ίλιγγο και λιποθυμικές τάσεις.
• Μείωση της αρτηριακής πίεσης.
• Κεφαλαλγία.
• Μυϊκές κράμπες.
• Αίσθημα ασθενείας.
• Έντονη εφίδρωση.
• Έντονη δίψα.
• Ταχυκαρδία.
• Μειωμένη ούρηση με σκουρόχρωμα ούρα.

Αν τα συμπτώματα αυτά δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να εξελιχθούν σε θερμοπληξία, τα συμπτώματα της οποίας περιλαμβάνουν σύγχυση, αποπροσανατο- λισμό, κρίσεις και απώλεια συνείδησης.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ

Αν παρατηρήσετε ότι κάποιος έχει συμπτώματα θερ-μικής εξάντλησης, πρέπει να κάνετε τις ακόλουθες ενέργειες:

• Μεταφέρετε τον πάσχοντα σε ένα δροσερό μέ- ρος – κατά προτίμηση σε ένα δωμάτιο με κλιματισμό ή τουλάχιστον σε σκιά.
• Αφαιρέστε περιττά ρούχα με σκοπό όσο το δυ- νατόν μεγαλύτερο ποσοστό δέρματος να είναι εκτε- θειμένο.
• Μειώστε τη θερμοκρασία του δέρματος – χρη- σιμοποιήστε ό,τι έχετε διαθέσιμο γι’ αυτόν το σκοπό, όπως ένα βρεγμένο σφουγγάρι ή πανί, κρύα επιθέματα γύρω από το λαιμό και τις μασχάλες ή σκεπάστε τον με μία κρύα, βρεγμένη πετσέτα.
• Κάντε αέρα στο δέρμα του όταν είναι βρεγμένο ,αυτό θα βοηθήσει το νερό να εξατμιστεί, κάτι το οποίο βοηθά στην πτώση της θερμοκρασίας.
• Δώστε του υγρά κατά προτίμηση νερό, χυμό φρούτων ή κάποιο αναψυκτικό ποτό.

Μείνετε μαζί του μέχρι να νιώσει καλύτερα. Οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν βελτίωση μέσα σε περίπου 30 λεπτά. Αν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του, τοποθετήστε το άμεσα σε θέση ανάνηψης μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο. Αν πάθει κρίση, απομακρύ- νετε τα αντικείμενα που πιθανώς να βρίσκονται γύρω του για να αποφευχθούν τραυματισμοί.

ΠΟΤΕ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΤΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Η σοβαρή θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία απαι- τούν άμεση θεραπεία σε νοσοκομείο. Καλέστε το 166 αν:

• Τα συμπτώματα δεν παρουσιάσουν βελτίωση μέσα σε 30 λεπτά.
• Εμφανιστούν σοβαρά συμπτώματα όπως απώ- λεια συνείδησης, σύγχυση και κρίσεις.

Συνεχίστε τις παραπάνω ενέργειες μέχρι να φτάσει το ασθενοφόρο. Αν τα συμπτώματα βελτιωθούν με τις παραπάνω ενέργειες, αλλά συνεχίζετε να ανησυχείτε γι’ αυτά, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.

ΠΟΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ

Οποιοσδήποτε μπορεί να πάθει θερμική εξάντληση ή θερμοπληξία σε ένα κύμα καύσωνα ή κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης σε ζεστό καιρό. Ωστόσο, κάποιες ομάδες κινδυνεύουν ιδιαίτερα. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Ηλικιωμένους.
• Βρέφη και παιδιά.
• Ασθενείς με χρόνιες παθήσεις όπως διαβήτη ή κάποια καρδιακή ή πνευμονική νόσο.
• Ασθενείς που είναι ήδη αφυδατωμένοι (για παράδειγμα λόγω γαστρεντερίτιδας).
• Άτομα που ασκούνται έντονα για μεγάλα χρονικά διαστήματα όπως στρατιωτικοί, αθλητές, ορειβάτες και εργάτες.

Οι πιθανότητες θερμικής εξάντλησης αυξάνονται αν είστε αφυδατωμένοι, αν βρίσκεστε σε χώρο με κακό εξαερισμό ή αν φοράτε εφαρμοστά, περιοριστικά ρούχα. Κάποια φάρμακα αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης θερμικής εξάντλησης ή θερμοπληξίας όπως τα διουρητικά, τα αντιισταμινικά, οι β-αποκλειστές, τα ανιψυχωσικά και τα ναρκωτικά, όπως οι αμφεταμίνες και το ecstasy.

ΠΩΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΤΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ

Η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία μπορούν να προληφθούν με την εφαρμογή μερικών απλών οδη- γιών σε περιόδους καύσωνα. Ενημερωθείτε για την πρόγνωση του καιρού για να ξέρετε πότε θα υπάρχουν επικίνδυνες θερμοκρασίες.

1. Αποφύγετε την έκθεση στη ζέστη

• Αποφύγετε τον ήλιο από τις 11 το πρωί μέχρι τις 3 το απόγευμα.
• Αν πρέπει να βγείτε έξω, προσπαθήστε να περπα- τάτε υπό σκιάν, χρησιμοποιήστε αντιηλιακό και φορέστε ένα καπέλο.
• Αποφύγετε την έντονη φυσική άσκηση.
• Φορέστε ανοιχτόχρωμα, φαρδιά, βαμβακερά ρούχα.

Αν πρέπει να ταξιδέψετε στο εξωτερικό σε μία χώρα με ζεστό κλίμα, προσέξτε ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες μέχρι να συνηθίσετε τη θερμοκρασία.

2. Διατηρήστε τη θερμοκρασία του σώματος χαμηλή.

• Πίνετε συχνά νερό και κρύα αναψυκτικά και αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης και ζεστών ποτών.
• Τρώτε κρύα φαγητά, ειδικά σαλάτες και φρούτα με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό.
• Κάντε ένα κρύο μπάνιο.
• Ψεκάστε νερό στο δέρμα ή στα ρούχα σας ή βάλτε ένα βρεγμένο πανί στον αυχένα σας.

Αν δεν ουρείτε συχνά και τα ούρα σας έχουν σκού- ρο χρώμα, αυτό αποτελεί σημάδι ότι έχετε αφυδάτω- ση και πρέπει να πίνετε περισσότερο νερό.

3. Μείνετε σε δροσερό χώρο.

• Κλείστε τα παράθυρα και τις κουρτίνες που βλέπει ο ήλιος το πρωί, αλλά ανοίξτε τα το βράδυ που πέφτει η θερμοκρασία.
• Αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, παραμείνετε στα πιο κρύα δωμάτια του σπιτιού ιδιαίτερα το βράδυ όταν πρέπει να κοιμηθείτε.
• Χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες.
• Κλείστε τα περιττά φώτα και τις ηλεκτρικές συσκευές γιατί είναι πηγές θερμότητας.
• Βάλτε τις γλάστρες μέσα στο σπίτι καθώς ψύχουν τον αέρα. Η μόνωση των τοίχων του σπιτιού σας μπο- ρεί να βοηθήσει μακροπρόθεσμα γιατί διατηρεί τη θερμότητα μέσα στο σπίτι όταν έχει κρύο και την κρα- τάει έξω όταν έχει ζέστη. Το βάψιμο των εξωτερικών τοίχων του σπιτιού με ανοιχτό, ανακλαστικό χρώμα μπορεί επίσης να βοηθήσει.

4. Μεριμνήστε για τα αγαπημένα σας πρόσωπα

• Σιγουρευτείτε ότι τα ηλικιωμένα, ασθενή ή πολύ νεαρά άτομα της οικογένειάς σας βρίσκονται σε κα- τάλληλες συνθήκες.
• Δεν πρέπει να αφήνετε μωρά, ηλικιωμένους ή παιδιά μόνα τους στο αυτοκίνητο.
• Αν έχετε ασθενείς ή ηλικιωμένους γείτονες ή φίλους, μεριμνήστε για την υγεία τους καθημερινά κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα.
• Επαγρυπνείτε και καλέστε έναν γιατρό αν κάποιος δεν νιώθει καλά ή χρειάζεται περαιτέρω βοήθεια.

Αντώνιος Δημητρακόπουλος

Ο Δρ Αντώνιος Δημητρακόπουλος είναι ειδικός παθολόγος, διευθυντής της Γ′ Παθολογικής Κλινικής του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center και ΕΔΙΠ Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με γνωστικό αντικείμενο Παθολογία-Ανοσολογία.
Είναι απόφοιτος και αριστούχος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. Έχει περισσότερες από 50 δημοσιεύσεις σε διεθνή ιατρικά περιοδικά του SCI με περισσότερα από 1.300 βιβλιογραφικές αναφορές και h-Index 19.
Παράλληλα, έχει πλούσια εκπαιδευτική δραστηριότητα με συγγραφή πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και κεφαλαίων σε διδακτικά βιβλία για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.

Δείτε το όπως δημοσιεύτηκε στο Health by Nextdeal – Τεύχος 9