«Ιατρική αμέλεια» του γιατρού να μην ασφαλίζει τον εαυτό του για ιατρική αμέλεια!

• Παρόλα αυτά ο πολίτης παραμένει απροστάτευτος και πληρώνει βαρύ τίμημα
• Τι ανέφερε η έρευνα σε γιατρούς για την ασφάλιση ιατρικής ευθύνης, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα NEXTDEAL στις 26 Ιανουαρίου 2017 

Δυστυχώς η δραματική επικαιρότητα μας υποχρεώνει να επανέλθουμε στο προχθεσινό μας ρεπορτάζ με τον τίτλο: «Επιτακτική η ανάγκη να ασφαλίζονται οι γιατροί για αστική ευθύνη», (δείτε εδώ) που γράψαμε με αφορμή το ότι γιατρός του νοσοκομείου Λάρισας καλείται να πληρώσει 850.000 ευρώ σε ασθενή για ιατρική επιπλοκή που του προκάλεσε. Εμείς, βέβαια, δεν είμαστε δικαστές, και ούτε κρίνουμε την ορθότητα της συγκεκριμένης απόφασης, αλλά περιγράφουμε τα γεγονότα και παρουσιάζουμε απόψεις.

Η δραματική, λοιπόν, επικαιρότητα επιβεβαιώνει ότι αφενός αποτελεί ιατρική αμέλεια που πράττει ο γιατρός προς τον εαυτό του, όταν δεν ασφαλίζεται για ιατρική αμέλεια, αφετέρου ότι έτσι κι αλλιώς ο πολίτης (φτωχός ή πλούσιος, άσημος ή διάσημος) παραμένει απροστάτευτος απέναντι σε ιατρικά λάθη και πληρώνει πολλές φορές βαρύ τίμημα (με θάνατο ή μόνιμη αναπηρία). 

Όλοι μας λίγο-πολύ στο οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον έχουμε ακούσει διάφορα περιστατικά για ιατρικά λάθη. Βέβαια η έννοια του «ιατρικού λάθους» δεν είναι επιστημονικά η ίδια με αυτήν που πολλές φορές υποστηρίζουν οι ασθενείς και οι συγγενείς τους, γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν και ειδικές επιτροπές που κρίνουν κάθε υπόθεση ξεχωριστά.   

Σε ανάρτηση την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου στο protothema.gr διαβάσαμε την κραυγή μιας μάνας 16χρονου κοριτσιού που έχασε τη ζωή της στο Νοσοκομείο Τρικάλων τον περασμένο Φεβρουάριο από μια «απλή ίωση» (δείτε εδώ). «Κάποιος πρέπει να πληρώσει για το παιδί μου», λέει η μάνα του αδικοχαμένου κοριτσιού Αθανασία Καπάκου σε δημοσιογράφο της ιστοσελίδας, ψάχνοντας πλέον τη δικαίωση στα δικαστήρια. Περιγράφοντας τη συνέβη στην κόρη της η κ. Καπάκου αναφέρει ότι προσέφυγε στο ΤΕΠ του νοσοκομείου Τρικάλων μετά από πυρετό και πονοκέφαλο που είχε η κόρη της. Εκεί οι γιατροί διέγνωσαν «ίωση». Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή που κάνει η κ. Καπάκου σε σχέση με τα όσα συνέβησαν εκείνες τις ημέρες στο νοσοκομείο: «Ρωτούσα τους γιατρούς της παθολογικής κλινικής τι συμβαίνει στο παιδί, αν θα πρέπει να το μεταφέρουμε σε κάποιο νοσοκομείο της Αθήνας κι εκείνοι μου απαντούσαν: “Μην κάνετε έτσι, δεν είναι τίποτα, μια ίωση είναι”. Ρωτούσα τι ίωση είναι αυτή και κανείς δεν μπορούσε να μου απαντήσει. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας το παιδί μου άρχισε να πρήζεται, ξεκίνησαν να με ζώνουν τα φίδια, ενόχλησα ξανά τους γιατρούς, η απάντησή τους πάνω-κάτω η ίδια: “Σας είπαμε, κυρία μου, μην κάνετε έτσι. Το πρήξιμο είναι φυσιολογικό, το παιδί έχει πρηστεί λόγω της ίωσης”. Δεν είμαι γιατρός, δεν ξέρω πολλά πράγματα, τους έδειξα εμπιστοσύνη. Λάθος μου. Όσο οι ώρες περνούσαν τόσο εντονότερο γινόταν το πρήξιμο: “Κοίτα, μαμά, πώς πρήζομαι”, μου έλεγε το πουλάκι μου κι εγώ της απαντούσα πως οι γιατροί είπαν ότι δεν είναι τίποτα, πως θα περάσει». Πιο κάτω στην περιγραφή της η κ. Καπάκου αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: «Το παιδί ούρλιαζε από τον πόνο και αντί να κάνουν τα πάντα, της χορηγούσαν παυσίπονα για να κοιμηθεί. Οι γιατροί άφαντοι. Το νοσηλευτικό προσωπικό αδιάφορο. Δεν έκαναν τίποτα στο παιδί. Να βλέπουν το παιδί μου να ουρλιάζει και να χαριεντίζονται μεταξύ τους… Αυτή ήταν η εικόνα. Αυτή είναι η θλιβερή μας πραγματικότητα. Γύρω στις 3 τα ξημερώματα έφεραν ένα κοριτσάκι, μια ειδικευόμενη καρδιολόγο, και ένα παλιό μηχάνημα για να της κάνουν καρδιογράφημα. Όταν σήκωσαν το παιδί από το κρεβάτι, εκείνο λιποθύμησε και μετά συνήλθε αλλά ήταν σε μαύρο χάλι. Το πρωί της Τρίτης την κατέβασαν στο καρδιολογικό τμήμα. Όταν την είδε ο καρδιολόγος μού είπε: “Μπορεί να συμβεί από το καλύτερο μέχρι το χειρότερο”, δεν καταλάβαινα τι μου έλεγε, ένιωθα ότι η γη χανόταν κάτω από τα πόδια μου. Η καρδιά της είχε μαζέψει υγρό. Ο καρδιολόγος έκανε τα πάντα για να τη σώσει, μέχρι τις 7 τα ξημερώματα της Τρίτης πάλευε για να την κρατήσει στη ζωή. Δεν τα κατάφερε. Το παιδί “έφυγε”. Μετά από λίγες ημέρες ήρθε στο σπίτι και μού ζήτησε κλαίγοντας συγγνώμη. Όλοι οι υπόλοιποι, οι παθολόγοι, το νοσηλευτικό προσωπικό, το νοσοκομείο, δεν έκαναν τίποτα για το παιδί μου. Το άφησαν απλώς να σβήσει επαναλαμβάνοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της νοσηλείας: “Πώς κάνετε έτσι, μια ίωση είναι”».

Χιλιάδες παρόμοιες περιγραφές υπάρχουν καταγεγραμμένες. Άλλες έχουν οδηγηθεί στα δικαστήρια, τα οποία έχουν αποφανθεί για την ορθή ή λανθασμένη απόφαση του γιατρού και άλλες έχουν παραμείνει στα στενά οικογενειακά πλαίσια, αφού ο πόνος είναι μεγάλος για εκείνους που έχουν χάσει τον άνθρωπο τους.  

Όμως ας μην εθελοτυφλούμε, ιατρικά λάθη υπήρχαν πάντα -κι ας μη γίνονταν γνωστά- και σίγουρα θα συνεχίζουν να υπάρχουν. Ένας χειρουργός, μάλιστα,  στον οποίο ζητήθηκε η γνώμη του για το θέμα απάντησε ότι «μόνον όποιος δεν χειρουργεί δεν κάνει λάθη». Αλλά τώρα πλέον ο πολίτης ξέρει καλύτερα τα δικαιώματα του και γίνεται πιο διεκδικητικός, προστρέχοντας και στην υποστήριξη των πολλαπλών μέσων δημοσιότητας. 

Ο γιατρός όμως δεν έχει μόνον την υποχρέωση απέναντι στους ασθενείς του για να ασφαλίζεται από λάθη που θα προκαλέσει από οποιαδήποτε αιτία, αλλά έχει την υποχρέωση να διασφαλίσει πρώτα από όλα τον εαυτό του και την οικογένεια του. Ο κάθε γιατρός πρέπει να συνειδητοποιήσει, ότι ανά πάσα στιγμή είναι ελεγκτέος από τον ασθενή-(πελάτη) και ότι κάθε του αμέλεια κατά την άσκηση του επαγγέλματος του, μπορεί να του κοστίσει ακόμη και το ίδιο του το σπίτι ή και ολόκληρη την περιουσία που διαθέτει. Έτσι, λοιπόν, την ασφάλιση ιατρικής ευθύνης θα πρέπει να την δει ως βασικό μέσο προστασίας του. Ειδικά ο νοσοκομειακός γιατρός δεν θα πρέπει να θεωρεί δεδομένη πλέον την κάλυψη του εργοδότη του-δημόσιου νοσοκομείου, όπως δεν την είχε ποτέ και ο ιδιώτης γιατρός. Οι συνδικαλιστικοί φορείς των νοσοκομειακών γιατρών θα πρέπει πλέον να δουν το θέμα από άλλη σκοπιά. Από την σκοπιά δηλαδή της προστασίας των μελών τους και όχι από την σκοπιά του «δήθεν πλουτισμού» των ασφαλιστικών εταιρειών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το 2018 τα ατομικά συμβόλαια αστικής ευθύνης ιατρών που ήταν σε ισχύ ανέρχονταν 23.914 ενώ οι αναγγελθείσες ζημιές ήταν 362 και τα ποσά πληρωθεισών ζημιών ανήλθαν σε 285.337 ευρώ (διαβάστε εδώ για την αστική ευθύνη). Επίσης σύμφωνα με έρευνα που παραθέτουμε πιο κάτω η πλειονότητα των γιατρών θεωρούν «πολύ» έως «πάρα πολύ» αναγκαία την ασφάλισή τους για αστική επαγγελματική ευθύνη.

Από την άλλη πλευρά πιστεύουμε ότι και οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία, ώστε με τους αρμόδιους επιστημονικούς φορείς της ιατρικής κοινότητας να ερευνήσουν που οφείλονται τα τόσα πολλά ιατρικά λάθη. Η μείωση των ιατρικών λαθών θα οδηγήσει τόσο στην προστασία των ασθενών όσο και στις άσκοπες αποζημιώσεις.  

Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα NEXTDEAL στις 26 Ιανουαρίου 2017:

Αναγκαία θεωρεί την Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης η πλειοψηφία των ιατρών

Πολλές ενδιαφέρουσες μελέτες παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του 12ου Πανελλήνιου Συνέδριου του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (Ε.Σ.Δ.Υ.). Ανάμεσα τους και η μελέτη για τις αντιλήψεις και στάσεις των ιατρών σχετικά με την ιατρική ασφάλιση αστικής ευθύνης, που παρουσιάστηκε από την Ερευνητική Ομάδα του Εργαστηρίου Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας του Πανεπιστήμιου Πειραιώς: Αμαλία Στογιαννίδη ( 2η ΥΠΕ Πειραιώς & Αιγαίου), Αθανάσιο Βοζίκη (επίκουρο καθηγητή, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Πειραιώς), 
Ευθυμία Βαμβακούλα (Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Σωτηρία») και Ελένη Μπέλλου (2η ΥΠΕ Πειραιώς & Αιγαίου).

Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται στη μελέτη, «σκοπός ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο οι γιατροί, ανεξάρτητα από την ειδικότητα, το φορέα απασχόλησης ή τη θέση που κατέχουν, θεωρούν απαραίτητη την ασφάλισή τους και, αν και κατά πόσο καλύπτονται από κάποιο πρόγραμμα ασφάλισης για αστική επαγγελματική ευθύνη». 

Τα ερευνητικά ερωτήματα της μελέτης θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: 

• Πόσο αναγκαία θεωρούν την επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης και ποια τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την απόφασή τους; 
• Ποιές οι ειδικότητες που συνήθως ασφαλίζονται και τι είδους καλύψεις προσφέρονται; 
• Υπάρχουν κριτήρια που διαμορφώνουν το ύψος των καλύψεων και των ετησίων ασφαλίστρων και ποια τα κριτήρια αυτά; 

Υλικό της έρευνας αποτέλεσε ένα δείγμα 907 ιατρών (και οδοντιάτρων) διαφόρων ειδικοτήτων από διάφορα μέρη κυρίως της ηπειρωτικής ελληνικής επικράτειας. 

Τα συμπεράσματα

Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η έρευνα έχουν ως εξής:

• Το 62,4% των ιατρών φαίνεται να κατανοεί την αναγκαιότητα ασφαλιστικής επαγγελματικής κάλυψης για αστική ευθύνη. 
• Οι ειδικότητες που παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά στο δείγμα και συνήθως ασφαλίζονται είναι κατά κύριο λόγο Μαιευτήρες – Γυναικολόγοι (77%), Αναισθησιολόγοι (70%) Ορθοπεδικοί (63%) και Πλαστικοί Χειρουργοί (87%).
• Οι ιδιώτες ιατροί παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά ασφάλισης (61,5%). Συγκεκριμένα η συντριπτική πλειοψηφία των ιατρών που είναι ασφαλισμένοι για αστική επαγγελματική ευθύνη, προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, είτε πρόκειται για Ιδιωτικές Μονάδες Υγείας (74,2%) και Διαγνωστικά Κέντρα (65,2%), είτε για Ιδιωτικά Ιατρεία με (56%), με ή χωρίς σύμβαση ΕΟΠΥΥ (53,3%). Στις μονάδες ασφαλιστικών οργανισμών, στις ΜΚΟ και στις Πανεπιστημιακές κλινικές τα ποσοστά παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις, ενώ στο δημόσιο τομέα είναι πολύ χαμηλά, 34% στις Μονάδες Υγείας του ΕΣΥ και μόνο 23% στους ιατρούς των Μονάδων του ΠΕΔΥ.
• Η ηλικία και το φύλο φαίνεται να σχετίζονται θετικά με την ύπαρξη ασφαλιστικής κάλυψης αστικής ευθύνης.
• Τα ετήσια ασφάλιστρα είναι δυνατό να κυμαίνονται από 30 έως 5.500€, με το μέσο ασφάλιστρο να διαμορφώνεται στα 864€ περίπου. Τα ποσά ασφαλιστικής κάλυψης για σωματικές βλάβες κυμαίνονται ανά όριο ευθύνης της εταιρίας από 50€ έως 5.000.000€, με μέση τιμή τις 423.360€ περίπου. 
• Το ύψος των ασφαλίστρων σχετίζεται θετικά με το φορέα απασχόλησης (p=0,012) και όχι με τα έτη εμπειρίας ή τη θέση εργασίας
• Το ύψος των ασφαλιστικών καλύψεων, καθώς και το ανώτατο όριο ευθύνης φαίνεται να σχετίζονται θετικά με την πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων (p=0,020 και p=0,000 αντίστοιχα). 
• Το 56,2% των ιατρών προτιμούν την εξωδικαστική επίλυση διαφορών που σχετίζονται με θέματα επαγγελματικής αστικής ευθύνης. 
• Τέλος, η πλειονότητα των ιατρών (70%) δήλωσε, ότι δεν έχει πρόσθετη κάλυψη για νομική προστασία. Εάν όμως εξετάσουμε σε τι ποσοστό οι ιατροί, που δήλωσαν ότι είναι ασφαλισμένοι για αστική επαγγελματική ευθύνη, έχουν πρόσθετη κάλυψη ως προς τη νομική προστασία, τότε το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 49% των ασφαλισμένων ιατρών.

Το γενικότερο όμως συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι «η πλειονότητα των ιατρών που ασκούν την ιατρική στην Ελλάδα, θεωρούν «πολύ» έως «πάρα πολύ» αναγκαία την ασφάλισή τους για αστική επαγγελματική ευθύνη, ενώ οι χειρουργικές ειδικότητες δημιουργούν κατά κύριο λόγο τη μεγαλύτερη επιβάρυνση, τόσο από την πλευρά των ασφαλίστρων, όσο και από την πλευρά των αποζημιώσεων σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος».