Μάστιγα για παιδιά και ηλικιωμένους η πνευμονιοκοκκική νόσος. Προλάβετε έγκαιρα τις συνέπειες με εμβολιασμό!

Του Άρη Μπερζοβίτη

Η πνευμονία, μια απειλητική για τη ζωή αναπνευστική λοίμωξη, αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη κλινική εικόνα της πνευμονιοκοκκικής νόσου μεταξύ των ενηλίκων και την κυριότερη αιτία θανάτου σε παιδιά έως 5 ετών. Η πνευμονία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των πνευμόνων, η οποία οδηγεί στην πλήρωση των πνευμονικών κυψελίδων με υγρό ή πύον, και μπορεί να εκδηλωθεί με βήχα, πυρετό, ρίγη και δυσκολία στην αναπνοή, μεταξύ άλλων συμπτωμάτων.

Παγκοσμίως, η πνευμονία επιβαρύνει οικονομικά τις οικογένειες, τις τοπικές κοινωνίες και τις κυβερνήσεις. Σε ατομικό επίπεδο, μπορεί να έχει δραματικές επιπτώσεις στη ζωή ενός ανθρώπου, μεταξύ άλλων απώλεια ημερών εργασίας και μακροπρόθεσμες επιπλοκές που σχετίζονται με την υγεία. Επιπλέον, μπορεί να έχει αντίκτυπο στα άτομα που φροντίζουν τους ασθενείς, τα οποία χάνουν επίσης ημέρες εργασίας και εισόδημα.

Τα αίτια

Τα κυριότερα αίτια της πνευμονίας είναι τα βακτήρια, οι ιοί ή οι μύκητες:

• Βακτήρια: Το συνηθέστερο βακτηριακό αίτιο της πνευμονίας είναι ο στρεπτόκοκκος, επίσης γνωστός ως πνευμονιόκοκκος. Άλλα βακτήρια που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία είναι ο σταφυλόκοκκος αλλά και τα βακτήρια Klebsiella pneumoniae, Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae και αιμόφιλος της ινφλουέντζας τύπου β.
• Ιοί: Η πνευμονία μπορεί επίσης να οφείλεται σε αναπνευστικούς ιούς, μεταξύ άλλων οι ιοί της γρίπης A και B, ο αδενοϊός, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός και οι ιοί της παραϊνφλουέντζας. Η ιογενής πνευμονία δεν διακρίνεται εύκολα από τη βακτηριακή πνευμονία, μολονότι τα συμπτώματά της είναι συνήθως λιγότερο έντονα. Ωστόσο, σε μικρό αριθμό περιπτώσεων, η ιογενής πνευμονία μπορεί να καταλήξει σε σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας και τελικά στο θάνατο.
• Μύκητες: Στα βρέφη που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV, ο μύκητας Pneumocystis jiroveci αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα αίτια της πνευμονίας.

Τύποι πνευμονίας

• Πνευμονιοκοκκική πνευμονία.
• Πνευμονία της κοινότητας.
• Πνευμονία σχετιζόμενη με χώρους παροχής φροντίδας υγείας.
• Ενδονοσοκομειακή πνευμονία.
• Πνευμονία από εισρόφηση.

Μετάδοση

Τα άτομα που είναι φορείς ιών που προκαλούν πνευμονία ή του βακτηρίου πνευμονιόκοκκου στη ρινική κοιλότητα και στο φάρυγγά τους (ρινοφάρυγγα) μπορούν δυνητικά να μολύνουν άλλους μέσω αερομεταφερόμενων σωματιδίων, όπως αυτά που μεταφέρονται με το φτέρνισμα ή το βήχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν ασθενούν όλα τα άτομα που είναι φορείς βακτηρίων.

Παράγοντες κινδύνου

Με το πέρασμα της ηλικίας, το ανοσοποιητικό σύστημα των ανθρώπων καθίσταται ολοένα και λιγότερο ικανό να τους προστατεύει από πιθανές ασθένειες. Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου είναι ο διαβήτης, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το κάπνισμα, ο αλκοολισμός, το κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της πνευμονίας κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το αν η πνευμονία είναι βακτηριακής ή ιογενούς αιτιολογίας. Η αποτυχία αναγνώρισης των συμπτωμάτων της πνευμονίας μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στη διάγνωση και στη θεραπεία, και επιπλέον να αυξήσει τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της ασθένειας.

Συμπτώματα που συσχετίζονται συνήθως με τη βακτηριακή πνευμονία:

– Υπερβολική εφίδρωση.
– Υψηλός πυρετός, τρόμος και ρίγη.
– Θωρακικό άλγος κατά τις αναπνευστικές κινήσεις ή το βήχα.
– Βήχας με φλέγμα που επιμένει ή επιδεινώνεται.
– Χείλια και νύχια που εμφανίζουν κυάνωση λόγω έλλειψης οξυγόνου στο αίμα.

Άλλα συμπτώματα της πνευμονίας είναι τα εξής: Πυρετός, ξηρός βήχας, κεφαλαλγίες, μυαλγία, αδυναμία.

Γρίπη και Πνευμονία

Η γρίπη και η πνευμονιοκοκκική πνευμονία είναι από τις κυριότερες αιτίες θανάτου και νοσοκομειακής νοσηλείας παγκοσμίως, ωστόσο τα εμβόλια μπορούν να προλάβουν την εκδήλωση αμφοτέρων των ασθενειών. Υπάρχει ένας αναγνωρισμένος συσχετισμός ανάμεσα στην πνευμονιοκοκκική πνευμονία και στη γρίπη, ενώ η γρίπη μπορεί να λειτουργεί ως προδιαθεσικός παράγοντας για την εκδήλωση της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό οι επιλέξιμοι ενήλικες να εμβολιάζονται τόσο κατά της γρίπης όσο και κατά της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Το εμβόλιο της γρίπης δεν προστατεύει από την πνευμονιοκοκκική πνευμονία, και τα εμβόλια του πνευμονιόκοκκου δεν προστατεύουν από τη γρίπη. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πνευμονιοκοκκική πνευμονία μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή, ακόμη κι αν δεν έχει προηγηθεί γρίπη.

Η θεραπεία

Η θεραπεία πρέπει να ξεκινά αμέσως μετά τη διάγνωση της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας ή όταν υπάρχει ισχυρή υποψία, δεδομένου ότι η νόσος μπορεί να έχει ταχεία εξέλιξη.

Αντιμικροβιακή θεραπεία

• Η αντιμικροβιακή θεραπεία είναι η βασική θεραπεία για την αντιμετώπιση της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας.
• Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν συνήθως αντιβιοτικά, όπως οι πενικιλίνες, οι κεφαλοσπορίνες ή η βανκομυκίνη, ανάλογα με τη σοβαρότητα της πνευμονίας και το βαθμό ανθεκτικότητας του βακτηρίου στα αντιβιοτικά. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από την κλινική ανταπόκριση.

Αντίκτυπος της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά

• Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες αντιβιοτικών που είναι δραστικές ενάντια στους πνευμονιόκοκκους. Ωστόσο, η αυξανόμενη ανθεκτικότητα του πνευμονιόκοκκου στα συνηθισμένα αντιβιοτικά υπογραμμίζει την ανάγκη του εμβολιασμού για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου.
• Αυτοί οι ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά πνευμονιόκοκκοι μπορεί να περιπλέκουν τις θεραπευτικές αποφάσεις και να αυξάνουν το κόστος της ιατρικής φροντίδας.

Η πρόληψη

• Η πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης είναι πιο ενδεδειγμένη προσέγγιση για τον περιορισμό της επιβάρυνσης της πνευμονιοκοκκικής νόσου από τη θεραπεία.
• Τα εμβόλια του πνευμονιόκοκκου μπορούν να συμβάλλουν στην αποτροπή εκδήλωσης σημαντικού αριθμού περιστατικών πνευμονίας.
• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τον εμβολιασμό των ενηλίκων για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου, μεταξύ άλλων λοιμωδών νοσημάτων. Ο ΠΟΥ υποστηρίζει ότι η ανοσοποίηση είναι μία από τις πλέον επιτυχημένες και αποτελεσματικές από άποψη κόστους παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας, καθώς αποτρέπει 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως μεταξύ ανθρώπων όλων των ηλικιών.

Στην Ελλάδα το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο είναι ενταγμένο στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για όλους τους ενήλικες άνω των 65 ετών (η ηλικία σαν παράγοντας κινδύνου), καθώς και για τις ευπαθείς ομάδες 18 έως 64 ετών.

Οι ευπαθείς ομάδες είναι οι πάσχοντες από: χρόνια καρδιαγγειακά νοσήματα, χρόνια μεταβολικά νοσήματα (όπως σακχαρώδης διαβήτης), χρόνια αναπνευστικά νοσήματα (όπως ΧΑΠ, Άσθμα κτλ), οι χρόνιοι καπνιστές και όλοι οι ανοσοκατεσταλμένοι και ανοσοεπαρκείς.

Το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν σε όλους τους ασφαλισμένους που ανήκουν σε μια από τις παραπάνω ομάδες.