Μην καταναλώνετε άσκοπα αντιβιοτικά, δεν είναι καραμέλες!

Σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας στα ελληνικά νοσοκομεία, τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά και κυρίως στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), όπου κυρίως επιπολάζουν και συχνά προκαλούν νοσοκομειακές λοιμώξεις, είναι σήμερα τα πολυανθεκτικά μικρόβια (κυρίως Pseudomonas, Acinetobacter και Klebsiella). Το πρόβλημα είναι πλέον εκτός ελέγχου παρά τις προσπάθειες των ειδικών, ενώ περίπου 25.000 ασθενείς στην Ευρώπη πεθαίνουν κάθε χρόνο από πολυανθεκτικά μικρόβια.

Η αύξηση της αντοχής είναι παράλληλη με την αύξηση της κατανάλωσης των αντιβιοτικών. Η χώρα μας τουλάχιστον στις κεφαλοσπορίνες έχει 20πλάσια κατανάλωση συγκρινόμενη με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η συνταγογραφία των αντιβιοτικών στα ελληνικά νοσοκομεία αφορά στο 60-80% των νοσηλευομένων ασθενών, όταν το διεθνώς παραδεκτό όριο είναι μικρότερο του 30%.

Συνέπεια της πολυαντοχής αποτελεί η δυσκολία στη θεραπεία των νοσοκομειακών λοιμώξεων με αποτέλεσμα την παράταση κατά 3-5 ημέρες της νοσηλείας των ασθενών (27%), που προσβάλλονται από αυτά τα μικρόβια, αύξηση του κόστους νοσηλείας τους και σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως σε εξασθενημένους –ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, αύξηση της θνητότητας (>50%).»

Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις

Τα κυριότερα είδη νοσοκομειακών λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια είναι οι πνευμονίες σε ασθενείς που είναι διασωληνωμένοι με αναπνευστήρα στη ΜΕΘ, οι ουρολοιμώξεις, οι βακτηριαιμίες και οι λοιμώξεις χειρουργικών τραυμάτων.

Υπολογίζεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι λοιμώξεις αυτές προσθέτουν ένα επιπλέον κόστος (>900 εκατομμύρια ευρώ) και παραγωγικές απώλειες τουλάχιστον 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Περίπου 25.000 ασθενείς στην Ευρώπη πεθαίνουν από πολυανθεκτικά μικρόβια. Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τις συνέπειες αυτές στη χώρα μας, αλλά με βάση τα πολύ υψηλά ποσοστά αντοχής υπολογίζεται ότι και το κόστος και οι θάνατοι θα πρέπει να είναι από τα υψηλότερα.

Τα ποσοστά αντοχής της Pseudomonas στις καρβαπενέμες (αντιβιοτικά με το ευρύτερο φάσμα) αυξήθηκαν από 6% το 1996 στο 30% το 2006 σε Παθολογικές και Χειρουργικές Κλινικές και από 30% στο 70% στις ΜΕΘ. Η αντοχή της Klebsiella αυξήθηκε από 2% στο 30-38% στις Παθολογικές και Χειρουργικές Κλινικές, από 8% στο 62% στις ΜΕΘ, η αντοχή στο Acinetobacter πλησιάζει το 100% στις ΜΕΘ.

Η οικονομική κρίση έχει ως συνέπεια την αύξηση της προσέλευσης ασθενών στα δημόσια νοσοκομεία με αποτέλεσμα τη συμφόρηση των νοσοκομείων και πολλές φορές τη νοσηλεία ασθενών σε επικουρικές νοσηλευτικές κλίνες στους διαδρόμους. Το γεγονός αυτό μαζί με τις ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό καθιστά συχνά αδύνατη τη λήψη μέτρων πρόληψης και ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων.

Το μεταναστευτικό κύμα δεν φαίνεται να παίζει άμεσο ρόλο στην πολυαντοχή από τα μικρόβια που προαναφέρθηκαν, αν και υπάρχει ανησυχία και εγρήγορση για την πιθανότητα εισαγωγής από τις Ινδίες ενός στελέχους πολυανθεκτικής Klebsiella με ένα νέο γονίδιο αντοχής την NDM-1.

Επίσης οι μετανάστες από το Πακιστάν ,τις Ινδίες και το Αφγανιστάν μπορεί να είναι φορείς πολυανθεκτικών στελεχών Μυκοβακτηριδίου της Φυματίωσης. Ενώ από τις χώρες του τρίτου κόσμου, Άπω Ανατολή και Αφρική, μεταφέρεται η πολυανθεκτική ελονοσία και πολλοί ασθενείς με HIV λοιμώξεις. Τα τρία αυτά νοσήματα έχουν χαρακτηρισθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως τα νοσήματα των φτωχών. Τέλος πολυανθεκτικός γονόκοκκος αποτελεί συχνό πρόβλημα στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα που μεταφέρονται από τις χώρες αυτές.

Οι συμβουλές του ΚΕΕΛΠΝΟ

Για την αποφυγή της άσκοπης κατανάλωσης αντιβιοτικών το Κέντρο Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) μας δίνει τις ακόλουθες συμβουλές:

Τα αντιβιοτικά δεν έχουν αποτέλεσμα σε περίπτωση κοινού κρυολογήματος ή γρίπης.

• Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις. Δεν μπορούν να σας βοηθήσουν να αναρρώσετε από λοιμώξεις που προκαλούνται από ιούς, όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη.
• Τα αντιβιοτικά δεν εμποδίζουν τη μετάδοση των ιών σε άλλους ανθρώπους.
• Η λήψη αντιβιοτικών για λάθος λόγους, όπως για το κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη, δεν έχει κανένα όφελος για εσάς.
• Το μόνο που επιτυγχάνετε με την κατάχρηση αντιβιοτικών είναι η ανάπτυξη αντοχής των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Έτσι, όταν θα χρειασθείτε αντιβιοτικά στο μέλλον, αυτά μπορεί να μην έχουν πλέον αποτέλεσμα.
• Τα αντιβιοτικά έχουν συχνά παρενέργειες, όπως η διάρροια
• Να συμβουλεύεστε πάντοτε το γιατρό σας πριν πάρετε αντιβιοτικά.
• Αντιβιοτικά και πανδημική γρίπη: Τι πρέπει να κάνω;

Πότε πρέπει να παίρνετε αντιβιοτικά

• Όταν ο γιατρός επιβεβαιώσει ότι χρειάζεστε αντιβιοτικά, είναι πολύ σημαντικό να τα χρησιμοποιήσετε με υπευθυνότητα.
• Η χρήση αντιβιοτικών αυξάνει την αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά, επομένως είναι σημαντικό να μην παίρνετε αντιβιοτικά για λάθος λόγους ή να μην κάνετε εσφαλμένη χρήση.
• Να παίρνετε αντιβιοτικά μόνο όταν τα συνταγογραφεί γιατρός και να ακολουθείτε πιστά τις συμβουλές του σχετικά με τον τρόπο λήψης τους, έτσι ώστε να μπορούν και στο μέλλον να έχουν αποτέλεσμα στον οργανισμό σας.
• Μη διατηρείτε αντιβιοτικά που έχουν περισσέψει από προηγούμενη χρήση. Αν έχετε στη διάθεσή σας περισσότερες δόσεις από αυτές που αναφέρει η συνταγή, συμβουλευτείτε τον φαρμακοποιό σας για τη διάθεση της ποσότητας που περίσσεψε.

Γιατί πρέπει να κάνετε υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών

Η κακή ή εσφαλμένη χρήση αντιβιοτικών μπορεί να αυξήσει την αντοχή των βακτηρίων σε μελλοντικές θεραπείες. Αυτό συνιστά κίνδυνο για την υγεία όχι μόνο του ατόμου που έκανε ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών, αλλά και οποιουδήποτε άλλου που ενδέχεται να προσβληθεί αργότερα από τα ανθεκτικά βακτήρια.

Να θυμάστε: η διατήρηση της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών είναι ευθύνη όλων!

• Τα αντιβιοτικά χάνουν την αποτελεσματικότητά τους με ρυθμό που ήταν αδιανόητος ακόμα και πριν από πέντε χρόνια. Αυτό συμβαίνει επειδή η χρήση αντιβιοτικών αυξάνει την αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά.
• Αν συνεχίσουμε να καταναλώνουμε αντιβιοτικά με το σημερινό ρυθμό, η Ευρώπη μπορεί να επιστρέψει στην «προ των αντιβιοτικών εποχή», όπου μια κοινή βακτηριακή λοίμωξη, όπως η πνευμονία, μπορεί να σημαίνει θανατική καταδίκη. Έτσι, όταν πραγματικά θα χρειάζεστε αντιβιοτικά στο μέλλον, αυτά μπορεί να μην έχουν πλέον αποτέλεσμα.
• Μην χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά για λάθος λόγους και μην κάνετε λανθασμένη χρήση.

Οδηγίες για ασθενείς

• Ακολουθείστε τις συμβουλές του γιατρού σας, όταν λαμβάνετε αντιβιοτικά.
• Όπου είναι εφικτό, αποφύγετε τη λοίμωξη με κατάλληλο εμβολιασμό.
• Πλένετε τακτικά τα χέρια σας και τα χέρια των παιδιών σας, για παράδειγμα μετά από φτέρνισμα ή βήξιμο, πριν αγγίξετε άλλα αντικείμενα ή ανθρώπους.
• Κάνετε χρήση αντιβιοτικών μόνο με ιατρική συνταγή. Μην χρησιμοποιείτε φάρμακα που έχουν μείνει από προηγούμενη θεραπευτική αγωγή ή αντιβιοτικά χωρίς ιατρική συνταγή.
• Συμβουλευτείτε το φαρμακοποιό σας για τη διάθεση της ποσότητας που τυχόν περίσσεψε μετά το τέλος της φαρμακευτικής αγωγής.