Μυϊκές κράμπες: γιατί εμφανίζονται και πώς προλαμβάνονται;

Τους θερινούς μήνες, οι μυϊκές κράμπες αποτελούν ένα συχνό πρόβλημα. Πρόκειται για ακούσιες, αιφνίδιες και έντονες συσπάσεις ενός ή περισσοτέρων γραμμωτών μυών. Το αποτέλεσμα των μυϊκών αυτών συσπάσεων είναι συνήθως έντονο άλγος και αδυναμία λειτουργίας των πασχόντων μυών.

Οι μύες που συνήθως παθαίνουν κράμπες εντοπίζονται:

• Στο πίσω μέρος της κνήμης (γαστροκνήμιοι)
• Στο πίσω μέρος του μηρού (οπίσθιοι μηριαίοι)
• Στο πρόσθιο μέρος του μηρού (πρόσθιοι μηριαίοι)
• Σπανιότερα εντοπίζονται στα πόδια, χέρια, βραχίονες, κοιλιά και στο θώρακα.

Οι μυϊκές κράμπες χαρακτηρίζονται από:

• Αιφνίδιο και οξύ μυϊκό άλγος (σύσπαση μυός) πιο συχνά στις γαστροκνημίες
• Σκληρή διόγκωση του πάσχοντος μυός που είναι ορατή κάτω από το δέρμα
• Διαρκούν από λίγα δευτερόλεπτα έως και 15 λεπτά.
• Μπορεί να επανέλθουν αρκετές φορές μετά το πρώτο επεισόδιο.

Γιατί συμβαίνουν οι μυϊκές κράμπες:

• Κύρια αίτια των μυϊκών κραμπών στους αθλητές είναι η υπερκαταπόνηση και υπέρχρηση των μυϊκών ομάδων, το stress, η αφυδάτωση λόγω άθλησης σε θερμό περιβάλλον, ηλεκτρολυτικές διαταραχές (απώλεια καλίου) αλλά και η στάση του αθλητή σε συγκεκριμένη θέση για μακρό χρονικό διάστημα. 
• Κράμπες στον αντίχειρα και στα δύο πρώτα δάκτυλα του χεριού αναπτύσσουν επίσης οι συγγραφείς μετά από μακρά και έντονη συγγραφή κειμένων.
• Κράμπες στο χέρι και στο αντιβράχιο αναπτύσσονται μετά από συγκεκριμένες οικιακές εργασίες όπως κηπουρική και βαφή με ρολό ή πινέλο. Μερικές φορές οι μυϊκές κράμπες οφείλονται σε κυκλοφορικές και νευρολογικές διαταραχές. 

Τα κυριότερα αίτια είναι:

• Υπέρχρηση – υπερκαταπόνηση των μυών (π.χ. αθλητές μαραθωνίου, τριάθλου κλπ) λόγω συγκέντρωσης καματογόνων ουσιών (π.χ. γαλακτικού οξέος).
• Αφυδάτωση (άθληση ή εργασία σε θερμό περιβάλλον).
• Τραυματισμός των μυών.
• Παρατεταμένη διατήρηση συγκεκριμένης στάσης του σώματος.
• Χρήση αλκοόλ και καφέ από αθλητές. Παρουσιάζεται περισσότερο σε άτομα που διακατέχονται από άγχος και έντονη ψυχολογική πίεση.
• Κακή αιμάτωση λόγω στένωσης των αρτηριών (αθηρωμάτωση). Συνήθως αυτές οι κράμπες εξαφανίζονται ένα με δύο λεπτά μετά την διακοπή της άθλησης.
• Πίεση νευρικών ριζών (σπονδυλική στένωση). Πρόκειται για άλγος που εμφανίζεται στις γαστροκνημίες κατά τη διάρκεια της βάδισης. Η διακοπή της βάδισης ή η βάδιση με ελαφρώς λυγισμένα γόνατα συνήθως σταματά το έντονο άλγος.
• Ηλεκτρολυτικές διαταραχές (απώλεια καλίου). Συμβαίνει συνήθως σε ασθενείς που λαμβάνουν διουριτικά φάρμακα για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και τα οποία προκαλούν απώλεια καλίου δια των ούρων. Το κάλιο αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τη λειτουργία των νεύρων και των μυών.
• Οι μυϊκές κράμπες αποτελούν συνοδό σύμπτωμα πολλών παθήσεων όπως νευρικών διαταραχών, ενδοκρινικών διαταραχών, θυρεοειδοπάθειας, σακχαρώδους διαβήτη, υπογλυκαιμίας, υποασβεστιαμίας, υπομαγνησιαιμίας και αναιμίας.
• Στους ενήλικες άνω των 45 ετών, η αποχή από έντονες αθλητικές και σωματικές δραστηριότητες προκαλεί ατροφία των μυών. Οι μύες χάνουν την ισχύ και την ελαστικότητά τους ενώ το σώμα χάνει την ικανότητα να αντιδρά στις αλλαγές της θερμοκρασίας και στις συνθήκες αφυδάτωσης.

Πότε απαιτείται η ιατρική συμβουλή;

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κατά καιρούς την εμπειρία μυϊκών κραμπών. Αυτές συνήθως παύουν χωρίς να απαιτούν ιατρική φροντίδα. Παρόλα αυτά, αν κάποιος υποφέρει από συχνές εκδηλώσεις εντόνων μυϊκών κραμπών πρέπει να συμβουλεύεται τον ιατρό. 

Αντιμετώπιση

Ο ιατρός θα συστήσει στον ασθενή συγκεκριμένα και εύκολα να εκτελεστούν στο σπίτι θεραπευτικά μέτρα που περιλαμβάνουν:

Διατάσεις των μυών

• Την καλή ενυδάτωση πριν την άθληση
• Τη χορήγηση διαζεπάμης (Valium, Stedon) πριν την νυκτερινή κατάκλιση σε περιπτώσεις ασθενών που εμφανίζουν μυϊκές κράμπες κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Τη διόρθωση πιθανών ηλεκτρολυτικών διαταραχών (καλίου, ασβεστίου, μαγνησίου, κλπ)
• Την αντιμετώπιση πιθανών παθήσεων που σχετίζονται με την εμφάνιση μυϊκών κραμπών (θυρεοειδοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, κλπ)

Κράμπα στη θάλασσα – πως την αντιμετωπίζουμε;

Αν πάθετε την κράμπα ενώ κολυμπάτε στα βαθιά, μην πανικοβληθείτε, γυρίστε ανάσκελα και προσπαθήστε με τα δάχτυλα του άλλου ποδιού σας να τεντώσετε το πόδι που έχει πάθει την κράμπα, πιέζοντάς το στην περιοχή των δαχτύλων. Αν δεν τα καταφέρετε, κολυμπήστε αργά προς την ακτή, σε ύπτια θέση και όλα θα πάνε καλά.

Αν υπάρχουν γύρω σας λουόμενοι ζητήστε βοήθεια για να σας τραβήξουν στην ακτή. Όταν τελικά βγείτε στην παραλία, κάντε διατάσεις στο σημείο που έχει πάθει κράμπα ή κάντε ελαφρύ μασάζ. Τέλος πιείτε πολύ νερό για να ενυδατωθείτε. Αργότερα μια ζεστή πετσέτα ή ένα ζεστό μπάνιο, μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο.

Πως προλαμβάνονται οι μυϊκές κράμπες;

Αποφυγή αφυδάτωσης
Τα υγρά βοηθούν τους μύες να συσπώνται και να χαλαρώνουν και διατηρούν τα μυϊκά κύτταρα ενυδατωμένα και λιγότερο ευερέθιστα. Η κατανάλωση υγρών πριν και κατά τη διάρκεια της άθλησης ή της έντονης σωματικής εργασίας αποτελούν ικανό μέτρο πρόληψης.

Διατροφικές συνήθειες
Μπανάνα ή κάτι αλμυρό: Αν οι κράμπες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, φάτε λίγο πριν κοιμηθείτε μία μπανάνα ή κάτι αλμυρό και πιείτε νερό. Μια μεσαίου μεγέθους μπανάνα περιέχει 450 mg κάλιο που καταπολεμά τις κράμπες. Το αλάτι επίσης βοηθά στην αποκατάσταση του νατρίου στο σώμα.
Χυμός καρότου: Ο χυμός δύο καρότων το πρωί θα σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από το πρόβλημα. Το καρότο περιέχει 20 φορές περισσότερα α και β-καροτένια από τα άλλα φρούτα και λαχανικά, αλλά διαθέτει άφθονα και μεταλλικά άλατα (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο) που χρειάζεται ο οργανισμός για να καταπολεμήσει τις κράμπες.
Εμπλουτίστε τη διατροφή σας σε ασβέστιο και μαγνήσιο. Και τα δύο έχουν την ιδιότητα να ρυθμίζουν τη δραστηριότητα των μυών. Το ασβέστιο βοηθά στη συστολή και το μαγνήσιο στη διαστολή τους, οπότε η διαταραχή της ισορροπίας των δύο συστατικών μπορεί να διαταράξει και τη λειτουργία των μυών. Τροφές που μπορούν να σας βοηθήσουν είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα πράσινα λαχανικά, τα καρύδια και τα όσπρια.
Πρόσληψη τροφών που περιέχουν κάλιο. Γι’ αυτό προτιμήστε τα φρέσκα λαχανικά, όπως το λάχανο, τον αρακά, το καλαμπόκι, τις πιπεριές και τις πατάτες αλλά και τα φρέσκα φρούτα, όπως τις μπανάνες, τα μήλα, τα πορτοκάλια και τα βερίκοκα που περιέχουν σημαντικές ποσότητες καλίου.

Μυϊκές διατάσεις
Οι μυϊκές διατάσεις πριν και μετά το τέλος της άθλησης προλαμβάνουν τις κράμπες. Επίσης, οι διατάσεις πριν τη νυκτερινή κατάκλιση βοηθούν στη αποφυγή των μυϊκών κραμπών κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Πως αντιμετωπίζονται οι μυϊκές κράμπες όταν εμφανιστούν;

Σε περίπτωση που εμφανιστούν μυϊκές κράμπες πρέπει άμεσα να κάνουμε τα εξής:

• Διατάσεις των πασχόντων μυών και μαλάξεις με ήπιο τρίψιμο του πάσχοντος μυός.
• Τοποθέτηση κρύου επιθέματος για την χαλάρωση του συσπασμένου μυός. Στη συνέχεια εφαρμόζουμε θερμά επιθέματα (π.χ. μια ζεστή πετσέτα) ή κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο αν μετά τη λύση της κράμπας παραμείνει μυϊκός πόνος ή ευαισθησία.

Τρόπος διατάσεως των μυών των κάτω άκρων

• Τετρακέφαλος μηριαίος: Με το γόνατο λυγισμένο πιάνουμε το πόδι και το τραβάμε προς τα πίσω μέχρι να ακουμπήσει τον γλουτό
• Οπίσθιοι μηριαίοι: Με το γόνατο σε έκταση κάνουμε βαθιά επίκυψη μέχρι να πιάσουμε τα δάκτυλα των ποδιών μας
• Γαστροκνήμιοι: Με το γόνατο σε έκταση γέρνουμε προς τα εμπρός κάνοντας μεγάλη κάμψη στην ποδοκνημική
• Υποκνημίδιος: Με το γόνατο σε κάμψη επαναλαμβάνουμε την ανωτέρω άσκηση

Προσοχή! Μπορεί οι μυϊκές κράμπες να υποκρύπτουν σοβαρότερο πρόβλημα;

Αν σας εκδηλώνονται κράμπες καθώς περπατάτε, υπάρχει το ενδεχόμενο αυτές να οφείλονται σε μειωμένη αιματική ροή στο άκρο στο οποίο σας παρουσιάζεται η κράμπα. Η μείωση της ροής του αίματος μπορεί με τη σειρά της να οφείλεται σε προβλήματα στις αρτηρίες των άκρων όπως είναι, για παράδειγμα, οι αθηροσκλήρωση δηλαδή οι εναποθέσεις αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες των ποδιών.

Οι κράμπες είναι από τα συμπτώματα που παρουσιάζουν συχνά όσοι έχουν αναιμία ή χαμηλές τιμές καλίου και νατρίου. Γενικά εκδηλώνονται πιο συχνά σε όσους έχουν χαμηλό αιματοκρίτη καθώς δεν φθάνουν επαρκείς ποσότητες οξυγόνου στους μυς. Επίσης διαταραχές στο ασβέστιο και το μαγνήσιο μπορεί να σχετίζονται με τις μυϊκές κράμπες.

Εκδηλώνονται ακόμη σε άτομα με χρόνιες νευρολογικές παθήσεις και σε όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα με θυρεοειδή (π.χ. υποθυρεοειδισμό). Οι νεφροπαθείς εκδηλώνουν συχνά κράμπες λόγω διαταραχής ηλεκτρολυτών που προκαλούν οι αιμοκαθάρσεις. Ακόμη διαταραχή των ηλεκτρολυτών μπορεί να επέλθει και από τη λήψη διουρητικών π.χ. για την καταπολέμηση της υπέρτασης.

Γράφει ο κ. Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλόπουλος
MD, MSci, DrSci, FEBOT, Επίκουρος Καθηγητής Ορθοπαιδικής
Επιστημονικός Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ 
Πηγή: hygia.gr