Η ατοπική δερματίτιδα (γνωστή επίσης και ως ατοπικό έκζεμα) είναι ένα κληρονομικό νόσημα που προσβάλει 1 στους 6 ανθρώπους σε κάποιο στάδιο της ζωής τους.
Είναι μια χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό (φαγούρα), ξηρότητα του δέρματος και εκζεματικές βλάβες (εξάρσεις) που εμφανίζονται κατά περιόδους. Όσο πιο συχνά εμφανίζονται οι εξάρσεις και όσο μεγαλύτερη έκταση σώματος καταλαμβάνουν, τόσο περισσότερο επηρεάζουν την ποιότητα ζωή των ασθενών, μικρών και μεγάλων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η ατοπική δερματίτιδα κατατάσσεται 2η στη λίστα με τα επιβαρυντικά νοσήματα για την ποιότητα ζωής των παιδιών, κυρίως λόγω των εμφανών δερματικών βλαβών, του έντονου κνησμού και των προβλημάτων ύπνου που αυτός προκαλεί. Το 50% των παιδιών υποφέρει από ευερεθιστότητα και κακή διάθεση, ενώ στο 60% επηρεάζεται η σχολική τους απόδοση. Επιπλέον 4 στα 10 παιδιά υφίστανται σχολικό εκφοβισμό λόγω της νόσου.
Όμως η ατοπική δερματίτιδα δεν είναι αποκλειστικά παιδική νόσος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθ. Δερματολογίας ΑΠΘ Δημήτρης Ιωαννίδης «τα τελευταία χρόνια, έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως μια σημαντική αύξηση στην επίπτωση της νόσου, κυρίως σε άτομα 20-35 ετών, των οποίων η ζωή αλλάζει σημαντικά. Πολλοί αποφεύγουν πλέον να εκθέτουν το σώμα τους, αλλά και να αθλούνται». Στους ενήλικες, έχει υπολογιστεί ότι το 70% υποφέρει από ψυχολογική πίεση και στο 30% επηρεάζονται σημαντικά οι διαπροσωπικές σχέσεις και η ερωτική τους ζωή.
Ο κ. Ιωαννίδης επισημαίνει ότι σήμερα γνωρίζουμε πια ότι πρόκειται για μια «έξυπνη» και πολυπαραγοντική νόσο, που εμφανίζεται όταν συνυπάρχει δυσλειτουργία του δερματικού φραγμού ταυτόχρονα με δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, είναι σημαντικό ότι είναι μια χρόνια νόσος και οφείλουμε να την αντιμετωπίζουμε ανάλογα.
Στο πρόσφατο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Δερματολογίας αναδείχθηκε περισσότερο από ποτέ η σημασία θεραπειών που μπορούν και προστατεύουν, ή ακόμα και να αποκαθιστούν το δερματικό φραγμό (κεράτινη στιβάδα), ειδικότερα για τα άτομα με μέτρια και σοβαρή ατοπική δερματίτιδα. Η Αλεξάνδρα Κατσαρού-Κάτσαρη, καθηγήτρια Δερματολογίας και υπεύθυνη παιδο-δερματολογικού Τμήματος στο Νοσοκομείο Συγγρός τονίζει: «Μεταξύ των υπαρχόντων φαρμάκων με ένδειξη στην ατοπική δερματίτιδα, τα κορτικοστεροειδή αντιμετωπίζουν «πυροσβεστικά» την έξαρση μειώνοντας τη φλεγμονή, αλλά ταυτόχρονα έχουν αρνητική επίδραση στο δερματικό φραγμό δηλ. «αδυνατίζουν την κεράτινη στιβάδα», ευνοούν την αφυδάτωση της και τη δημιουργία νέας έξαρσης, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιούνται για μεγάλα διαστήματα. Παράλληλα δημιουργούν ατροφία της επιδερμίδας και μείωση του κολλαγόνου, παρόλα αυτά παρατηρείται σε διάφορες μελέτες ότι η πλειοψηφία των ασθενών τα χρησιμοποιεί διαρκώς για μήνες».
Η κ. Κατσαρού συνεχίζει: «Στόχος πλέον της αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας, είναι όχι μόνο η βραχυπρόθεσμη πυροσβεστική αντιμετώπιση των εξάρσεων, αλλά η απομάκρυνση του κύκλου εξάρσεων που ταλαιπωρούν παιδιά και ενήλικες. Πέραν των στεροειδών υπάρχει και άλλη, νεότερη κατηγορία φαρμάκων που κυκλοφορεί διεθνώς. Η αλοιφή τακρόλιμους, ως βασικός εκπρόσωπος αυτής της κατηγορίας, έχει βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους με μέτρια και σοβαρή ατοπική δερματίτιδα να ζήσουν με λιγότερες και μικρής έντασης εξάρσεις».
Σύμφωνα με την κ. Κατσαρού «η αλοιφή τακρόλιμους έχει τις αντιφλεγμονώδεις δράσεις ενός στεροειδούς μέτριας ισχύος, αλλά χωρίς τις ανεπιθύμητες ενέργειές του στο δέρμα. Αντίθετα με τα στεροειδή, η αλοιφή τακρόλιμους ενισχύει την κεράτινη στιβάδα στα άτομα με ατοπική δερματίτιδα, αυξάνοντας τα απαραίτητα λιπίδια, δεν επηρεάζει το δερματικό φραγμό και δεν προκαλεί ατροφία και μείωση του κολλαγόνου, απομακρύνοντας έτσι τον κίνδυνο νέων εξάρσεων. Ενδείκνυται για άτομα με μέτρια και σοβαρή ατοπική δερματίτιδα, που χρειάζονται γρήγορη ανακούφιση από τα συμπτώματα, όπως η φαγούρα, το αίσθημα καύσου και η ερυθρότητα, όταν πρέπει να διακοπεί η λήψη στεροειδών.
Η μείωση της φλεγμονής, επιτυγχάνεται στο μισό χρόνο σε σύγκριση με άλλο φάρμακο της ίδιας κατηγορίας, βοηθώντας τους ασθενείς να επιστρέψουν γρηγορότερα στην καθημερινότητά τους. Αυτό αποδεικνύεται από την σημαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωήςσε όλες τις ηλικίες (νήπια από 2 ετών, έφηβοι, ενήλικες). Ένα βασικό όφελος για τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα είναι ότι η τακρόλιμους πέραν της άμεσης δράσης της, έχει ένδειξη να λαμβάνεται και προληπτικά, για την αποφυγή νέων εξάρσεων, με τα πρώτα σημάδια εμφάνισης ερεθισμού στο ατοπικό δέρμα.
Σήμερα, η ατοπική δερματίτιδα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με κορτικοστεροειδή. Καλό είναι οι ασθενείς να συμβουλεύονται τον ιατρό τους πριν συνεχίσουν μια παλιά αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα ή πριν επιλέξουν να την αλλάξουν. Ο ιατρός γνωρίζει ποιο φάρμακο είναι κατάλληλο για τον καθένα, και πόσο θα χρειαστεί με στόχο την υποχώρηση των εξάρσεων και την αποφυγή νέων.
