Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας εκτιμάται ότι επηρεάζουν περισσότερους από 50 χιλιάδες ασθενείς στη χώρα μας, επιφέροντας βαρύτατη απώλεια όρασης, που σε αρκετές περιπτώσεις φτάνει τα επίπεδα νομικής τύφλωσης.
Οι κυριότερες από αυτές τις παθήσεις είναι η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας (ΗΕΩ) και το Διαβητικό Οίδημα της Ωχράς Κηλίδας (ΔΟΩ). Κοινός τόπος στην επιτυχημένη αντιμετώπιση τους είναι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση. H Σταματίνα Καμπανάρου, οφθαλμίατρος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς (Ε.Ε.Υ.Α), δήλωσε χαρακτηριστικά για τις παθήσεις αυτές: «Πρόκειται για Οφθαλμολογικές παθήσεις, οι οποίες αν μείνουν αδιάγνωστες και χωρίς θεραπεία οδηγούν σε τύφλωση, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπεία αυτών προστατεύουν την όραση των ασθενών μας. Για τον λόγο αυτό η Ελληνική Εταιρεία Υαλοειδούς Αμφιβληστροειδούς συστήνει, ειδικά στους ηλικιωμένους αλλά και σε όσους πάσχουν από διαβήτη, να επισκέπτονται τον Οφθαλμίατρό τους οπωσδήποτε μία φορά κάθε χρόνο».
Τι όμως ακριβώς είναι αυτές οι δύο παθήσεις, πως προκαλούνται και τί μπορεί να κάνει ο γενικός πληθυσμός για να τις αντιμετωπίσει;
Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας
Η Ηλικιακή Εκφύλιση ωχράς κηλίδας, αποτελεί μια χρόνια, εκφυλιστική νόσος του αμφιβληστροειδή, η οποία προκαλεί απώλεια της κεντρικής όρασης, αφήνοντας ανέπαφη την περιφερειακή ή πλευρική όραση. Προσβάλλει 20-25 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, με το 2,3% των ατόμων αυτών ηλικίας >65 ετών στην Ευρώπη. Γενικά υπάρχει μια σαφής σχέση μεταξύ ηλικίας και εμφάνισης ΗΕΩ, με αυτήν να αναπτύσσεται πολύ περισσότερο σε μεγαλύτερες ηλικίες, γι’ αυτό και ονομάζεται ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας. Ωστόσο, δεν αποτελεί μια φυσιολογική ή αναπόφευκτη συνέπεια της γήρανσης.
Παράγοντες κινδύνου
- Ηλικία: ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο των ετών: το ποσοστό εμφάνισης της νόσου αυξάνεται από λιγότερο από 10% για τα άτομα ηλικίας 43-45 ετών σε σχεδόν 40% για τα άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών.
- Οικογενειακό ιστορικό: έως τριπλάσιος κίνδυνος στα μέλη της οικογένειας (γονείς και αδέλφια).
- Φύλο: οι γυναίκες είναι περισσότερο ευπαθείς.
- Φυλή: τα άτομα καυκάσιας καταγωγής διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι καπνιστές μπορεί να εμφανίσουν τη νόσο πέντε έως δέκα χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Όσοι έχουν γενετική προδιάθεση και καπνίζουν διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν υγρή εκφύλιση ωχράς κηλίδας.
Τα συμπτώματα
Στα πρώιμα στάδια, τα συμπτώματα συνήθως δεν γίνονται αντιληπτά. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
- Δυσκολία στην ανάγνωση ή σε άλλη δραστηριότητα που απαιτεί οξεία όραση.
- Μεταμορφοψία, παραμόρφωση όπου οι ευθείες γραμμές μπορεί να μοιάζουν κυματιστές ή καμπύλες.
- Η αναγνώριση προσώπων γίνεται δυσχερής.
- Σκοτεινά ή κενά σημεία στο κέντρο της όρασης.
- Η ανάγκη για περισσότερο φωτισμό, η ευαισθησία στην αντηλιά, η μειωμένη νυχτερινή όραση και η περιορισμένη χρωματική ευαισθησία μπορεί επίσης να είναι ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά.
Σημείο κλειδί στην αντιμετώπιση της νόσου είναι η άμεση έναρξή της θεραπευτικής αγωγής, που αν εφαρμοστεί έγκαιρα όχι μόνο εμποδίζει την περεταίρω απώλεια όρασης, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αποκαθιστά μέρος της όρασης που έχει χαθεί. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η Μάνια Νισκοπούλου Ph.D., οφθαλμίατρος και ταμίας της Ε.Ε.Υ.Α. «οι σύγχρονες θεραπείες διασφαλίζουν καλή τελική όραση. Η έγκαιρη έναρξη της αγωγής επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα».
Διαβητικό Οίδημα Ωχράς Κηλίδας
O σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μια πολύ διαδεδομένη νόσος, οι συχνότερες επιπλοκές της οποίας είναι οι μικροαγγειακές επιπλοκές. Μια από τις μικροαγγειακές επιπλοκές αποτελεί και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ). Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας (ΔΟΩ) είναι απόρροια της ΔΑ και συχνότατη αιτία τύφλωσης ατόμων παραγωγικής ηλικίας.
Παράγοντες κινδύνου
- Διάρκεια διαβήτη.
- Κακός γλυκαιμικός έλεγχος.
- Υπέρταση.
- Υψηλή χοληστερόλη.
Τα συμπτώματα
Στα πρώιμα στάδια, τα συμπτώματα συνήθως δεν γίνονται αντιληπτά.
Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
- Θολή όραση.
- Κηλίδες στο οπτικό πεδίο.
- Μεταμορφοψία, παραμόρφωση εικόνας, όπου οι ευθείες γραμμές μπορεί να μοιάζουν κυματιστές ή καμπύλες.
- Σκοτεινά ή κενά σημεία στο κέντρο της όρασης.
Ο Ευστράτιος Παροικάκης, διευθυντής Οφθαλμολογίας στη Β΄ Οφθαλμολογική Κλινική του Οφθαλμιατρείου Αθηνών και ειδ. γραμματέας της Ε.Ε.Υ.Α. εξήγησε ότι «Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί το πρωταρχικό αίτιο πρωτοπαθούς τύφλωσης σε άτομα παραγωγικής ηλικίας στο δυτικό κόσμο και στην Ελλάδα. Η σύγχρονη αντιμετώπιση περιλαμβάνει ειδικούς αντιαγγειογενετικούς παράγοντες, εμφυτεύματα κορτικοειδών, φωτοπηξία με laser και χειρουργική αντιμετώπιση με υαλοειδεκτομή. Με τις εξελιγμένες μεθόδους εξέτασης και με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία η απώλεια της όρασης σήμερα μπορεί να αποτραπεί».
