Δρ. Σμαρούλα Παντελή, ψυχολόγος – συγγραφέας*
Όλοι γεννιόμαστε γνωρίζοντας την τέχνη της ευτυχίας. Γεννηθήκαμε μέσα σε ένα σώμα που μας πρόσφερε το ιδανικό καταφύγιο για να αναπτυχθούμε και να γεννηθούμε ως ανθρώπινα όντα με την πρώτη μας αναπνοή.
Ο ερχομός μας στον κόσμο έξω από το σώμα της μητέρας μας ήταν επώδυνος. Κάποιοι είχαμε μπερδευτεί στον ομφάλιο λώρο και αγωνιστήκαμε πολύ για να πάρουμε την πρώτη μας ανάσα. Κάποιοι άλλοι είχαμε κολλήσει με τις ώρες και δε λέγαμε να βγούμε – πιεστήκαμε – ζοριστήκαμε και τελικά τα καταφέραμε!
Η πρώτη εμπειρία του νεογέννητου έξω από τη φωλιά του αμνιακού σάκκου δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Η πρώτη αναπνοή καίει τα πνευμόνια όταν το οξυγόνο τα επισκέπτεται και γι’ αυτό το μωρό κλαίει. Αν λοιπόν τα πράγματα είναι τόσο δύσκολα στο «καλημέρα» της ζωής, τότε τι γίνεται με την ικανότητά μας να παραμένουμε γαλήνιοι; Η πρώτη ζεστή αγκαλιά και η πρώτη φορά που κάποιος θα μας ανακουφίσει από την περιπέτεια της γέννας, σηματοδοτούν την ψυχολογική μας γέννηση κατά τον ψυχίατρο Eric Berne και μας βεβαιώνουν πως δεν χάθηκαν όλα! Μπορούμε λοιπόν να παραμένουμε ασφαλείς και χαρούμενοι γιατί υπάρχει μια καινούργια φωλιά. Γι’ αυτό και φωνάζουμε όλοι οι ειδικοί της ψυχικής υγείας «πάρτε τα μωρά σας αγκαλιά και μην τα αφήνετε να κλαίνε αβοήθητα»!
Η πρώτη δεξιότητα με την οποία γεννιόμαστε είναι να μπορούμε να αισθανθούμε γαλήνιοι και ευτυχισμένοι όταν νιώθουμε ασφαλείς.
Στη δική μας σύγχρονη δυτική κοινωνία έχουμε λανθασμένα ταυτίσει την αίσθηση της ασφάλειας με το χρήμα. Είναι προφανές πως με τον τρόπο που λειτουργεί η κοινωνία μας σήμερα, χρειαζόμαστε χρήματα σχεδόν για το οτιδήποτε. Αυτό έχει μπερδέψει πολλούς ανθρώπους και τους έχει οδηγήσει στο να αναζητούν την ασφάλεια αποκλειστικά μέσα από την δημιουργία περιουσίας μεταφέροντας την ευτυχία για το μέλλον.
Συχνά ακούμε εκφράσεις όπως:
- Όταν θα έχω χτίσει το δικό μου σπίτι, θα είμαι καλά!
- Όταν θα έχω εξασφαλίσει οικονομικά τα παιδιά μου, θα κοιμάμαι ήσυχα!
- Όταν θα μπορώ να έχω εισοδήματα χωρίς να εργάζομαι, θα νιώθω ευτυχισμένος!
Μεταθέτοντας τη χαρά, την ευτυχία, τη ξεκούραση, την απόλαυση για το μέλλον, χρησιμοποιώντας εκφράσεις που ξεκινούν με το «όταν θα», βάζουμε τον εαυτό μας στην παγίδα ενός ατέρμονου και χαμένου εξ αρχής αγώνα. Γιατί το «όταν θα» μοιάζει με τις πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις στην προσπάθεια να παραμείνουμε νέοι. Από τη στιγμή που τις ξεκινάς, δεν μπορείς να τις σταματήσεις.
Είναι προφανές πως ο καθένας από μας χρειάζεται διαφορετικά πράγματα στη ζωή του. Κάποιος επιθυμεί να έχει ιδιόκτητο σπίτι. Κάποιος άλλος επιθυμεί να έχει θαλάσσιο σκάφος. Ένας άλλος θέλει να οδηγεί ένα ακριβό αυτοκίνητο. Ορισμένοι αισθάνονται καλά κυκλοφορώντας με τα ΜΜΜ. Είμαστε διαφορετικοί. Το να εξαρτούμε όμως την ευτυχία μας από τα χρήματα, ρευστά ή ακίνητα, δεν είναι καθόλου καλή ιδέα.
Το ζητούμενο είναι να μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι ενώ βρισκόμαστε στη διαδικασία να αποκτήσουμε αυτά που επιθυμούμε. Αυτός που αποφασίζει να φτάσει σε μια ψηλή κορυφή δεν αρκεί να περπατάει. Χρειάζεται να αναπνέει σωστά, να τρέφεται σωστά και να χαίρεται τη διαδρομή. Διαφορετικά αν φτάσει ποτέ στην κορυφή, θα έχει εξουθενωθεί και η κορυφή δεν θα έχει πια το νόημα που είχε αρχικά. Πιθανόν να αισθανθεί προδομένος από το όνειρό του, ή να ξεκινήσει για μια νέα ανάβαση που του φαίνεται πιο σημαντική ή απαραίτητη. Είναι πολλοί οι άνθρωποι που περνάνε τη ζωή τους κηνυγώντας κορυφές χωρίς ποτέ να σταθούν να δουν τη θέα, να χαρούν, να γιορτάσουν για αυτό που κατάφεραν και να αναρωτηθούν βαθιά μέσα τους για το νόημα της διαδρομής. Αυτοί οι άνθρωποι, όσα χρήματα και να βγάλουν, δεν θα είναι ποτέ ευτυχισμένοι.
Οι άνθρωποι που κηνυγούν τη μία επιτυχία πίσω από την άλλη και μεταθέτουν την ευτυχία για το μέλλον, δεν θα μπορέσουν ποτέ να γαληνέψουν και να προλάβουν να αισθανθούν ευτυχείς σ’ αυτή τη ζωή.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή αυτού του άρθρου, η ευτυχία συνδέεται με το αίσθημα της ασφάλειας και της γαλήνης. Κάποιος εδώ μπορεί να σκεφτεί, μα πώς, όταν είμαστε ερωτευμένοι νιώθουμε ευτυχείς και ας γνωρίζουμε πως ο έρωτας δεν κρατάει για πάντα! Ακριβώς! Η ευτυχία δεν είναι κάτι που κρατάει για πάντα. Όταν ερωτευόμαστε επιτυχώς, φυσικά και νιώθουμε ευτυχείς και πιστεύουμε πως μπορεί να κρατήσει για πάντα! Κάθε φορά που νιώθουμε ευτυχείς νομίζουμε πως θα κρατήσει για πάντα. Τη στιγμή που είμαστε ευτυχείς πλέουμε στα νερά της ασφάλειας που μας προκαλεί η σκέψη πως αυτό θα κρατήσει για πάντα. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Το αίσθημα της ευτυχίας του οποίου η ρίζα βρίσκεται στη χαρά, λειτουργεί ως καύσιμο για να συνεχίσουμε τον αγώνα.
Ο ορειβάτης που θα σταθεί να δει τη θέα και θα πάρει μια βαθιά αναπνοή απολαμβάνοντας τον καθαρό αέρα, είναι αυτός που θα έχει περισσότερη αντοχή για να φτάσει στην κορυφή. Αντίθετα, εκείνος που θα ανεβεί αγκομαχώντας, μεταθέτοντας την απόλαυση για το τέλος της διαδρομής, θα φτάσει (αν φτάσει) εξουθενωμένος και πιθανότατα δεν θα ενδιαφερθεί καθόλου για τη θέα γιατί θα ασχοληθεί με το να ανακουφίσει τον εαυτό του από την κόπωση χωρίς να μπορεί να απολαύσει!
Για να φτάσουμε τους στόχους μας χρειαζόμαστε αποθέματα ενέργειας που θα μας βοηθήσουν να αντέξουμε στις δυσκολίες της διαδρομής. Αν δεν υπάρχουν αυτά τα αποθέματα, θα κουραστούμε γρήγορα, θα αρχίσουμε να αναβάλλουμε, θα αρρωστήσουμε ενδεχομένως και πιθανά να εγκαταλείψουμε με μια δικαιολογία του τύπου «ας είχα εγώ … και θα ‘βλεπες τι θα κατάφερνα»!
Οι άνθρωποι που ξοδεύουν τις ζωές τους με το «όταν θα … τότε θα …», έχουν στο τσεπάκι και την δικαιολογία «ας είχα … και θα είχα …». Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα προλάβουν να ευτυχήσουν ποτέ όσα χρήματα και να βγάζουν! Θα βρίσκονται διαρκώς σε μια ατέρμονη αναζήτηση μιας ευτυχίας που δεν θα τους επισκεφθεί ποτέ!
Η αναβολή της ευτυχίας για το μέλλον όταν όλα θα είναι τέλεια, αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη παγίδα του σύγχρονου ανθρώπου.
Τα πράγματα ποτέ δεν θα είναι τέλεια. Αυτό, μας έχουν πει πως θα συμβεί στον παράδεισο! Είναι όμως απαραίτητο να είναι όλα τέλεια για να αισθανθούμε πως είμαστε στον παράδεισο; Μήπως τα λόγια του γνωστού τραγουδιού «εδώ είναι ο παράδεισος, κι η κόλαση εδώ» μπορούν να μας βοηθήσουν να γίνουμε λίγο σοφότεροι και να αποσυνδέσουμε την ευτυχία από το χρήμα;
Είπαμε πως το χρήμα στη σημερινή μας κοινωνία είναι απαραίτητο. Δεν είναι όμως ικανό για να μας κάνει ευτυχισμένους. Τι μπορεί τότε να μας κάνει ευτυχισμένους;
Πρώτα απ’ όλα είναι η αίσθηση της ασφάλειας την οποία δεν μπορούμε να έχουμε όταν την περιμένουμε από εξωγενείς παράγοντες. Γιατί, όταν περιμένουμε να αισθανθούμε ασφαλείς επειδή δεν θα έχουμε πόλεμο, ή θα έχει λυθεί το συνταξιοδοτικό, ή θα έχουν διαπρέψει τα παιδιά μας, τότε όλος ο έλεγχος είναι έξω από μας. Πώς μπορούμε να νιώσουμε ασφαλείς όταν δεν έχουμε κανέναν έλεγχο πάνω στις συνθήκες που μπορούν να μας δώσουν ασφάλεια;
Χωρίς την ασφάλεια, ευτυχία δεν υπάρχει!
Άρα, ας στραφούμε μέσα μας, στις δυνάμεις μας, στα κίνητρά μας, στις αξίες μας, και ας καταλάβουμε πως μόνο αυτά τα οποία ελέγχουμε εμείς, μπορούν να μας κάνουν να αισθανθούμε ασφαλείς. Που σημαίνει, ας φροντίσουμε το σώμα μας και το πνεύμα μας ώστε να παραμένουν υγιή για να μπορούν να μας οδηγήσουν σε νέες επιλογές αν ο δρόμος που διαλέξαμε είναι κλειστός.
Ας αδράξουμε κάθε μικρή ευκαιρία για να αισθανθούμε χαρά, γαλήνη και ευγνωμοσύνη. Αυτά τα μικρά καθημερινά θαύματα θα γεμίσουν το ρεζερβουάρ μας με αποθέματα ενέργειας για να αντέξουμε στο μακρύ δρόμο προς τους στόχους που έχουμε θέσει.
Που σημαίνει:
- Γιορτάστε κάθε μικρή σας επιτυχία. Μην περιμένετε να γιορτάσετε στο τέλος της διαδρομής.
- Αφιερώστε χρόνο με τους συνεργάτες σας για να γιορτάσετε οτιδήποτε έχετε καταφέρει που σας φέρνει πιο κοντά στον τελικό στόχο. Μην περιμένετε να γιορτάσετε αφού έχει επιτευχθεί ο τελικός στόχος.
Γιορτάστε την κάθε μικρή επιτυχία των παιδιών σας χωρίς να περιμένετε να γίνουν τέλεια σε κάτι. Δεν θα γίνουν ποτέ τέλεια και θα μείνουν με το παράπονο πως δεν σας έκαναν ποτέ ευτυχισμένους γονείς!
Για ένα υγιές σώμα, χρειάζονται μικρά και πολλά γεύματα.
Για μια καλή φυσική κατάσταση, χρειάζεται η σωστή άσκηση σε συχνές μικρές δόσεις. Ο πρωταθλητισμός αποτελεί ένα άλλο κεφάλαιο.
Για μια υγιή ψυχή, χρειάζονται πολλές μικρές δόσεις ευτυχίας!
*Ποια είναι η Σαρούλα Παντελή
Η Δρ Σμαρούλα Παντελή είναι ψυχολόγος, συγγραφέας και ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου Playback. Εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια με ενήλικες που αντιμετωπίζουν φοβίες, κρίσεις πανικού και δυσκολίες στις σχέσεις τους. Έχει διδάξει για 8 έτη στο Παν/μιο Πειραιώς «Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ηγεσία» και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος και εκπαιδεύτρια ανθρώπινου δυναμικού σε θέματα ψυχολογίας και επικοινωνίας με τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες και με μεγάλους οργανισμούς και φορείς, καθώς και με το ΕΙΑΣ. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Τα μυστικά της ομαδικής επιτυχίας: από τη θεωρία στην πράξη», εκδ. Κριτική. Έχει θητεύσει για μία τετραετία στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και έχει συγγράψει με τον συνάδελφό της Λευτέρη Μόρρου το βιβλίο «Τα παιδιά γεννιούνται στην καρδιά», εκδ. Πατάκη, ένα βιβλίο για όσους χρειάζονται ιατρική υποβοήθηση για να γίνουν γονείς. Αρθρογραφεί στο «ΝΑΙ» από τα πρώτα τεύχη, αρχές του 1990.
Για μεγέθυση πατήστε εδώ:
