Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΝΟΣ, καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, διευθυντής Χειρουργικής Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ολοένα και πιο δημοφιλής γίνεται η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της Ιατρικής. Ήδη διερευνάται κατά πόσον βρίσκει εφαρμογή σε διάφορους τομείς της, όπως στη Γαστρεντερολογία, στην Ακτινολογία, στην Ογκολογία, στην Καρδιολογία, στην Οφθαλμολογία και τη Χειρουργική, και οι ενδείξεις είναι πολλά υποσχόμενες. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για τη χρήση της στην ταξινόμηση και διάγνωση των όζων του θυρεοειδούς.
Απώτερος στόχος είναι να αναπτυχθεί σε βαθμό που να μπορεί να προσφέρει ακριβείς διαγνώσεις και να παρέχει βοήθεια σε ακτινολόγους, ενδοκρινολόγους και χειρουργούς σχετικά με την καλοήθειά τους, την ανάγκη αφαίρεσής τους, αλλά και το πόσο εκτεταμένη θα πρέπει να είναι η επέμβαση.
Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε για να αξιολογήσει τις πιο πρόσφατες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς, πέραν της χρησιμότητάς της στην υπερηχογραφία για τη διάγνωση και το χαρακτηρισμό της παθολογίας, εντόπισε, σύμφωνα με όσα δημοσιεύθηκαν στο Cancers, αρκετές άλλες νέες εφαρμογές που με την τελειοποίησή τους θα μπορούσε να περιοριστεί μελλοντικά η ανάγκη για διενέργεια πολλών εξειδικευμένων εξετάσεων για τη διευκρίνιση της φύσης της βλάβης.
Η ύπαρξη όζων στον θυρεοειδή αποτελεί ένα συχνό εύρημα, που δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Μπορούν να εντοπιστούν μέσω ψηλάφησης ή κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του αδένα. Τα σύγχρονα μηχανήματα είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, με αποτέλεσμα οι θετικές διαγνώσεις να έχουν εκτοξευθεί τελευταία. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, αρκεί να συγκρίνει κανείς το ποσοστό των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με όζους κατά τη φυσική εξέταση από τον ενδοκρινολόγο με εκείνους που βρίσκονται από το υπερηχογράφημα. Η αναλογία είναι 5-7% με ψηλάφηση και 20-76% με απεικόνιση!
Η αύξηση των περιστατικών λόγω του ευκολότερου εντοπισμού των όζων στον θυρεοειδή έχει συμπαρασύρει αντίστοιχα και την εύρεση κακοηθειών στον αδένα και συγκεκριμένα θηλώδους καρκινώματος του θυρεοειδούς. Η διαδικασία μετά τον εντοπισμό των όζων είναι η αξιολόγησή τους για το εάν είναι καλοήθεις ή όχι και να ακολουθηθούν τα αντίστοιχα θεραπευτικά πρωτόκολλα, αφού εκτιμηθεί η επικινδυνότητά τους. Τα μέσα που έχουμε είναι αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα και μια εξέταση κατά την οποία λαμβάνονται κύτταρα από τον όζο μέσω μιας καθοδηγούμενης από υπέρηχο λεπτής βελόνας (Fine-Needle Biopsy). Το υλικό της παρακέντησης ελέγχεται κυτταρολογικά. Μια άλλη απεικονιστική εξέταση που μπορεί να αποκαλύψει έναν καρκίνο στον θυρεοειδή ή να ανιχνεύει εστίες υποτροπής είναι το PET-Scan (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων).
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ένωσης Θυρεοειδούς, μόνο οι μεγαλύτεροι του 1 εκ. όζοι αξιολογούνται. Μεγαλύτερη διερεύνηση των μικρότερων όζων συστήνεται όταν συντρέχουν και άλλες ύποπτες για καρκίνο κλινικές ενδείξεις.
Η αυξανόμενη συχνότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς έχει οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης τρόπων για ακόμη πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να προσφέρει αποτελεσματικότερη διάγνωση και σταδιοποίηση, προκειμένου οι αποφάσεις για το θεραπευτικό πλάνο να είναι εγκυρότερες.
Στόχος της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Cancers ήταν να αξιολογηθούν οι τελευταίες εφαρμογές της στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς. Εστίασε κυρίως στις καινοτομίες στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της υπερηχογραφίας και της μικροσκοπικής διάγνωσης, αν και εξετάστηκαν και άλλες εφαρμογές. Συνολικά, αναλύθηκαν 930 εργασίες που δημοσιεύτηκαν από το 2018 έως το 2022, από τις οποίες επιλέχθηκαν οι 33.
Οι ερευνητές έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στη δυνατότητα χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης, μεταξύ άλλων, στους ακόλουθους τομείς: υπερηχογράφημα, κυτταροπαθολογία, και Πυρηνική Ιατρική. Μετά από επεξεργασία των στοιχείων διαπίστωσαν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βρει εφαρμογή σε όλους.
Ειδικότερα, φαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει τους ακτινολόγους να αξιολογήσουν με ακρίβεια τις εικόνες που βλέπουν. Και με πιο ακριβείς υπερηχογραφικές διαγνώσεις περιορίζεται η ανάγκη για διενέργεια FNA.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί, επίσης, να βρει εφαρμογή στη διάγνωση, χρησιμοποιώντας μεθόδους Πυρηνικής Ιατρικής. Ένας αριθμός δημοσιεύσεων έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της στην αξιολόγηση των σπινθηρογραμμάτων του θυρεοειδούς και των εικόνων SPECT [υπολογιστική τομογραφία εκπομπής απλού φωτονίου (Single-photon emission computed tomography)]. Με τη βοήθειά της, θα ήταν ταχύτερη και ευκολότερη η αξιολόγηση της κατάστασης των όζων και θα υπήρχε μικρότερος κίνδυνος ασάφειας.
Οι ερευνητές ισχυρίζονται επίσης ότι μελλοντικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση και ιστών τόσο προεγχειρητικά όσο και διεγχειρητικά. Έχουν αναπτυχθεί πολυάριθμα μοντέλα που μπορούν να διακρίνουν αποτελεσματικά εάν ένας όζος είναι κακοήθης ή καλοήθης με βάση τις εικόνες των διαφανειών. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές απαιτούν τελειοποίηση.
Τα προσεχή χρόνια θα μπορούσαν να παρέχουν βοήθεια για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χειρουργική θεραπεία, ιδίως για το πόσο ριζική πρέπει να είναι.
Όταν οι όζοι που βρίσκονται είναι καλοήθεις δεν απαιτείται καμία απολύτως θεραπευτική παρέμβαση, παρά μόνο η τακτική παρακολούθησή τους, προκειμένου να εντοπιστεί εγκαίρως οποιαδήποτε τυχόν αλλαγή. Εάν μεγαλώσουν αρκετά και προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα, δυσκολία στην κατάποση, πόνο, βρογχοκήλη ή υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, τότε αποφασίζεται είτε η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο για τη συρρίκνωσή τους είτε η χειρουργική αφαίρεση του αδένα.
Η χειρουργική επέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή για τους όζους που προκαλούν συμπτώματα, που δεν μπορούν να αξιολογηθούν ή που σίγουρα είναι κακοήθεις. Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεσή τους, όπως η MINET, τραυματίζουν ελάχιστα τους παρακείμενους ιστούς και εξασφαλίζουν γρήγορη ανάρρωση του ασθενούς.
Στους περισσότερους ασθενείς με τέτοιους όζους πραγματοποιείται ολική θυρεοειδεκτομή, ακόμα και όταν είναι καλοήθεις. Μόνο σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να γίνει μερική θυρεοειδεκτομή, όπως όταν οι όζοι που υπάρχουν βρίσκονται αποκλειστικά στον έναν λοβό του αδένα.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μελλοντικά φαίνεται ότι θα βοηθήσει στην ακριβέστερη διάγνωση και επιλογή θεραπευτικού πλάνου, χωρίς να υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Θα είναι απλώς αρωγός της προσπάθειας των γιατρών να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες, γρηγορότερα και πάντα με γνώμονα τη μικρότερη ταλαιπωρία του ασθενούς και την πλήρη ίασή του.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δημήτρης Λινός είναι ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών ΕΚΠΑ, διευθυντής Ακαδημαϊκών Υποθέσεων Ομίλου ΥΓΕΙΑ, διευθυντής Χειρουργικής Ομίλου ΥΓΕΙΑ, Governor, American College of Surgeons – Greek Chapter, Consultant in Surgery, Massachusetts General Hospital, ΗΠΑ, Lecturer of Surgery, Harvard University, Boston, ΗΠΑ.
– Ακαδημαϊκοί τίτλοι
- Καθηγητής Χειρουργικής & διευθυντής Ε΄ Χειρουργικής Κλινικής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, 2006-2018.
- Επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1984-2006.
- Assistant Professor Χειρουργικής, Case Western Reserve, Cleveland, Ohio, ΗΠΑ, 1981-1984.
- Υφηγητής Ιατρικής Σχολής, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1983.
- Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, 1978.
– Εκπαίδευση
- Διπλωματούχος American Boards of Surgery (certified, 1981).
- Resident & Chief Resident Associate in Surgery, Mayo Clinic, Rochester, Minnesota, ΗΠΑ, 1976-1981.
- Clinical & Research Fellow in Surgery, M.G.H./ Harvard University, Boston, ΗΠΑ, 1975-1976.
- Πτυχίο της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών (Άριστα), 1975.
– Διακρίσεις
- Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων (International Association of Endocrine Surgeons).
- Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργικής (International Society of Surgery).
- Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων (European Society of Endocrine Surgeons).
- Faculty Post-Graduate Courses, International Association of Endocrine Surgeons.
- Μέλος του Μόνιμου Συμβουλίου της Global Alliance for Surgical, Obstetric, Trauma & Anesthesia care.
- Μέλος της Διεθνούς Συντακτικής Επιτροπής των περιοδικών «JAMA Surgery» & «SURGERY».
- Μέλος και σύμβουλος Συντακτικής Επιτροπής στα περιοδικά «World Journal of Endocrine Surgery», «World Journal of Surgery», «Surgery, Surgical Endoscopy».
- Πρόεδρος, American College of Surgeons – Greek Chapter.
- Πρόεδρος, Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία Χειρουργών Ενδοκρινικών Αδένων.
- Πρόεδρος Επιτροπής Scholar Selection Subcommittee American College of American Surgeon.
- Oliver Cope προσκεκλημένος καθηγητής στο Massachusetts General Hospital του Πανεπιστημίου του Harvard.
– Κλινικό ενδιαφέρον
Ενδοκρινική Χειρουργική (Θυρεοειδής, Παραθυρεοειδής, Επινεφρίδια), Γενική Χειρουργική, Χειρουργική Ογκολογία, Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Χειρουργική του Μαστού.
– Βιβλία
- Linos DA, Chung WY (Eds). Minimally Invasive Thyroidectomy. Springer-Verlag Editions, Germany, 2012.
2.Linos DA, van Heerden JA (Eds). Adrenal Glands: Diagnostic Aspects and Surgical Therapy. Springer-Verlag Editions, Germany, 2005.
3. Λαπαροσκοπική Γενική Χειρουργική Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα, 1992.
4. Ενδοκρινολογική Χειρουργική, εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα, 1984.
Κλινικό έργο
Το κύριο κλινικό έργο του καθηγητή κ. Λινού έγκειται κυρίως στη συμβολή του στην εξέλιξη των δύο υποειδικοτήτων της Γενικής Χειρουργικής που είναι η Ενδοκρινολογική Χειρουργική και η Λαπαροσκοπική Χειρουργική.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή του στην ανάπτυξη της Ενδοκρινολογικής Χειρουργικής, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, επιδεικνύοντας πρωτοποριακό έργο στις εγχειρήσεις των παθήσεων του θυρεοειδούς, των παραθυρεοειδών αδένων, του παγκρέατος και των επινεφριδίων.
Το έργο του ξεκινάει από την εισαγωγή και ευρεία εφαρμογή της διά λεπτής βελόνης κυτταρολογικής βιοψίας (FNA) των όζων του θυρεοειδούς. Η συστηματική και ερευνητική συνεργασία με το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο του Αρεταίειου Νοσοκομείου οδήγησε σε ουσιαστικές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια που διαμόρφωσαν τα κλασικά πλέον κυτταρολογικά κριτήρια για την προεγχειρητική διάγνωση του θηλώδους καρκίνου του θυρεοειδούς.
Το 2009, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, πραγματοποίησε τις πρώτες ρομποτικές θυρεοειδεκτομές με προσπέλαση του θυρεοειδούς από σημείο απομακρυσμένο από το λαιμό, ξεκινώντας ουσιαστικά τη νέα εποχή στη Χειρουργική του θυρεοειδούς.
Επιπλέον, έχει συμβάλει σημαντικά στη Χειρουργική των Επινεφριδίων με την πρωτοποριακή ανακάλυψη της «The Linos Formula», όπως ονόμασαν άλλοι συγγραφείς και ερευνητές. Πρόκειται για τη μαθηματική φόρμουλα που χρησιμοποιείται για τον σωστό υπολογισμό του όγκου των επινεφριδίων στην αξονική τομογραφία.
Σημαντική είναι επίσης η κλινική συμβολή του κ. Λινού στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική, με την πραγματοποίηση των περισσότερων «πρώτων» λαπαροσκοπικών επεμβάσεων στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρεται η εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών, όπως η Ενδοσκοπική Χειρουργική μέσω Φυσικών Οπών (Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery) και η Ενδοσκοπική Χειρουργική από Μία Οπή (Single Incision Laparoscopic Surgery).
Αξίζει να γίνει αναφορά σε σημαντικές μελέτες που αφορούν γενικότερα το κλινικό έργο του. Για παράδειγμα, η μελέτη του για το ρόλο της χολολιθιάσεως και της χολοκυστεκτομής στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου οδήγησε σε αντίστοιχες δημοσιεύσεις στα έγκριτα διεθνή περιοδικά Lancet και Cancer. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι πειραματικές του προσπάθειες αναφορικά με την προστασία του χειρουργού από την ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της Διεγχειρητικής Χολαγγειογραφίας.
Στη Γαστρεντερολογική Χειρουργική, όπως και στη Χειρουργική Ογκολογία σημειώνεται σημαντικό κλινικό έργο, ιδιαίτερα στον καρκίνο του μαστού, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος και των χοληφόρων, με ανάλογες δημοσιεύσεις σε περιοδικά όπως το Lancet και το Cancer. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμμετοχή του στη συγγραφή των «Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τους Ευρωπαίους Χειρουργούς για την Αντιμετώπιση του Μαστογραφικά Ανιχνεύσιμου Καρκίνου του Μαστού» το 1998, όπως και η συμμετοχή του στην αναθεώρηση και επανέκδοση αυτού του τόμου (εκδ. European Commission).
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
