Γράφει η Σταυρούλα Γιαβή, MD, PhD, αλλεργιολόγος, διευθύντρια Αλλεργιολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σταθερή αύξηση τόσο των αναπνευστικών όσο και των τροφικών αλλεργιών, οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Έφηβοι και νεαροί ενήλικες είναι το ηλικιακό γκρουπ που ταλαιπωρείται περισσότερο από τις αναπνευστικές αλλεργίες, κυρίως την άνοιξη.
Ειδικά τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την γυρεοφορία, επιμηκύνοντας την περίοδό της, αλλά και αυξάνοντας την έντασή της. Η άνοιξη και το φθινόπωρο είναι πιο ζεστές εποχές και η γυρεοφορία διαρκεί περισσότερο. H γύρη μπορεί να δημιουργήσει τις πιο έντονες αλλεργικές αντιδράσεις ακόμα και από μεγάλη απόσταση. Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που τους ανοιξιάτικους μήνες βρίσκονται σε έξαρση οι αλλεργίες του αναπνευστικού συστήματος.
Η γύρη των αλλεργιογόνων δένδρων και φυτών είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη κατά τους μήνες της μεγάλης ανθοφορίας τους (Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος). Οι καιρικές συνθήκες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, αφού ο καιρός επηρεάζει τη συγκέντρωση των γυρεοκόκκων στην ατμόσφαιρα. Έτσι ο ξηρός και ζεστός αέρας ευνοεί τη διασπορά της γύρης, ενώ αντίθετα η βροχή την περιορίζει, γιατί την παρασύρει προς τη γη.
Επίσης, οι ρύποι της ατμόσφαιρας αλληλεπιδρούν με τους γυρεόκοκκους, επαυξάνοντας την αλλεργιογόνο δράση τους, άρα και τις αναπνευστικές αλλεργίες, για τις οποίες ενοχοποιούνται όλα τα σιτηρά και τα αγριόχορτα, αλλά και τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού, οι τρίχες των κατοικιδίων και τα σπόρια των μυκήτων (μούχλα). Ρινίτιδα με αλλεπάλληλους πταρμούς, καταρροή, φαγούρα στη μύτη, τα μάτια και τα αυτιά και μπούκωμα είναι τα κύρια συμπτώματα, ενώ βήχας, συριγμός ή δύσπνοια είναι κύρια χαρακτηριστικά του αλλεργικού άσθματος.
Ο αλλεργιολογικός έλεγχος με τα δερματικά tests και την ανίχνευση των ειδικών IgE στο αίμα γρήγορα και ανώδυνα καταδεικνύει τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα. Έτσι, εκτός από την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με φαρμακευτική αγωγή, λαμβάνονται μέτρα αποφυγής των αλλεργιογόνων, αλλά κυρίως θεραπεύονται οι αναπνευστικές αλλεργίες, αφού αντιμετωπίζονται επιτυχώς με ειδική ανοσοθεραπεία – απευαισθητοποίηση.
Έχει φανεί ότι οι άνδρες είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό από τις γυναίκες, ευαισθητοποιημένοι στους μύκητες, στα ακάρεα της οικιακής σκόνης, στην αμβροσία και τα επιθήλια ζώων.
Εκτός όμως από την αναπνευστική αλλεργία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι παρακάτω όχι τόσο γνωστές αλλεργίες, οι οποίες όμως ταλαιπωρούν και προβληματίζουν ιδιαίτερα τα αλλεργικά άτομα, μιας και η διάγνωση πολύ συχνά καθυστερεί.
Αλλεργία σε υμενόπτερα (μέλισσες-σφήκες)
Καθώς οι άνδρες πιο συχνά από τις γυναίκες ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με τη μελισσοκομία, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν σοβαρή αλλεργία στο δηλητήριο των εντόμων αυτών, αλλεργία δυνητικά θανατηφόρα. Αυτό συμβαίνει γιατί όσο πιο συχνή επαφή υπάρχει με το αλλεργιογόνο τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος της ευαισθητοποίησης και τελικά της εκδήλωσης αλλεργίας.
Αν και τα συχνά τσιμπήματα από τις μέλισσες δρουν προστατευτικά στους περισσότερους μελισσοκόμους, σε κάποιες περιπτώσεις που συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες (συμπαράγοντες όπως π.χ. λήψη ασπιρίνης ή μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους την ημέρα της ενασχόλησης με τα μελίσσια), μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση ακόμα και με θανατηφόρο κατάληξη. Το γραπτό πλάνο αντιμετώπισης αναφυλακτικής αντίδρασης, το οποίο περιλαμβάνει τη χορήγηση της αυτοενιέμενης αδρεναλίνης, και η εκπαίδευση από τον ειδικό αλλεργιολόγο για τη σωστή και έγκαιρη χορήγησή της μπορεί να αποδειχθούν σωτήρια σε κάποιες περιπτώσεις.
Επαγγελματική αλλεργία
Οι επαγγελματικές αλλεργίες εκδηλώνονται είτε στο επαγγελματικό περιβάλλον είτε κάποιες ώρες μετά. Τα κυριότερα νοσήματα είναι η επαγγελματική ρινίτιδα, το επαγγελματικό άσθμα και η αλλεργική κυψελιδίτιδα (ή αλλεργική πνευμονίτιδα εξ υπερευαισθησίας).
Το σημαντικότερο στοιχείο ώστε να τεθεί η υποψία επαγγελματικής αλλεργίας είναι η υποχώρηση των συμπτωμάτων όταν το άτομο είναι μακριά από το επαγγελματικό περιβάλλον ή σε διακοπές και η εμφάνιση της αλλεργίας μετά από κάποιο διάστημα στη συγκεκριμένη εργασία. Το latex, τα αποθηκευτικά ακάρεα στα άλευρα, τα ισοκυανιούχα (που βρίσκονται σε χρώματα, μονωτικά υλικά κ.λπ.) και η σκόνη του ξύλου είναι χαρακτηριστικά επαγγελματικά αλλεργιογόνα, αλλά και τα συνήθη αλλεργιογόνα όπως τα γρασίδια μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα σε συγκεκριμένα επαγγέλματα (κηπουροί κ.ά.)
Το άτομο εμφανίζει συμπτώματα από το ανώτερο (καταρροή, πταρμοί, συμφόρηση) ή/και το κατώτερο αναπνευστικό (βήχας, δύσπνοια, συριγμός). Τυπικά, μεσολαβεί κάποιο διάστημα (6 μήνες έως 2 έτη) από την έναρξη της εργασίας μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό, στην αντικειμενική εξέταση, στη σπειρομέτρηση και τα δερματικά τεστ. Η απομόνωση των υπεύθυνων αλλεργιογόνων και τα στοχευμένα μέτρα αποφυγής ή η απευαισθητοποίηση οδηγούν στη λύση του προβλήματος.
Αλλεργία στις βαφές μαλλιών
Η αλλεργία στις βαφές μαλλιών είναι μία συχνή αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής που συχνότερα εμφανίζεται στις γυναίκες λόγω συχνότερης χρήσης, αλλά και σε επαγγελματίες κομμωτές. Το υπεύθυνο αλλεργιογόνο είναι συνήθως η παραφαινυλενοδιαμίνη (PPD – Phenylenediamine) η οποία περιέχεται σε πολλές βαφές μαλλιών, αλλά και σε τατουάζ μαύρης χένας. Η αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και μετά από χρόνια εφαρμογής της βαφής. Η διερεύνηση της αλλεργίας και η απομόνωση του υπεύθυνου συστατικού επιτυγχάνονται με τις επιδερμικές δοκιμασίες (Patch Test).
Αλλεργία στο latex και τα προφυλακτικά
Η αλλεργία στα προφυλακτικά οφείλεται σε ευαισθητοποίηση στις πρωτεΐνες που περιέχει το latex (λάστιχο), το οποίο προέρχεται από επεξεργασία του δέντρου hevea brasiliensis (καουτσούκ).
Συμπτώματα όπως κνησμός, εξάνθημα (κνίδωση ή έκζεμα), μπούκωμα, καταρροή ή βήχας, συριγμός, δύσπνοια σε μικρό διάστημα από την εφαρμογή του προφυλακτικού ή κνησμός και εξάνθημα στα χέρια, όταν κάποιος πιάνει μπάλα μπάσκετ, ή φαγούρα στο στόμα όταν φουσκώνει μπαλόνι θέτουν την υποψία για αλλεργία στο latex και καλό είναι να αναζητήσει αλλεργιολογική εκτίμηση, ώστε να επιβεβαιωθεί η αλλεργία του στο latex. Αυτό γίνεται με δερματικά τεστ και με ειδικές εξετάσεις αίματος.
Οδηγίες αποφυγής του latex σε άλλες καταστάσεις όπως χειρουργείο, οδοντιατρικές εργασίες κ.λπ. είναι απαραίτητο να δοθούν για την ασφάλεια του ατόμου. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει ο ιατρός να χρησιμοποιεί ειδικά non–latex γάντια, κυρίως βινυλίου. Επιπλέον, η αλλεργία στο latex συχνά συνοδεύεται από ενδεχόμενη ευαισθητοποίηση σε ορισμένα τρόφιμα που περιέχουν πρωτεΐνες αντίστοιχες με αυτές που βρίσκονται στο latex, όπως τα κάστανα, οι μπανάνες, τα αβοκάντο, τα ακτινίδια κ.λπ.
Αναφορικά με τα προφυλακτικά, στην αγορά (ελληνική και διεθνή) κυκλοφορούν τέσσερις τύποι non–latex προφυλακτικών: πολυισοπρενίου, πολυουρεθάνης, δέρματος αρνιού και νιτριλίου.
Αλλεργία στο σπέρμα
Πρόκειται για αντίδραση υπερευαισθησίας στο ανθρώπινο σπερματικό πλάσμα. Συνήθως εκδηλώνεται σε γυναίκες 20-30 ετών, με τα συμπτώματα να ξεκινούν περίπου 20 λεπτά μετά την επαφή με το σπέρμα (έντονος κνησμός και εξάνθημα στη περιγεννητική περιοχή, πόνος κατά την ούρηση, έκζεμα κ.ά.).
Αντίστοιχα και οι άνδρες, πιο σπάνια, μπορεί να εμφανίσουν αλλεργία στο σπέρμα τους, γνωστό ως «μετα-οργασμικό σύνδρομο», με συμπτώματα τύπου γρίπης, έντονη κόπωση, ρινική συμφόρηση και καταρροή, πυρετό, εξάνθημα. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από μερικές ώρες έως αρκετές ημέρες. Η κατάσταση επηρεάζει δυσμενώς την ποιότητα της ζωής του ζευγαριού, καθώς δεν αναγνωρίζεται για πολύ καιρό ως αλλεργία, ενώ ο ειδικός αλλεργιολογικός έλεγχος με αντίστοιχα tests μπορεί να διαγνώσει την αλλεργία, ώστε να δοθεί κατάλληλη ιατρική συμβουλή για την αποφυγή των συμπτωμάτων.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Σταυρούλα Γιαβή, MD, PhD, διευθύντρια Αλλεργιολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών και εκπαιδεύτηκε στην Παιδιατρική, στην Παιδιατρική Κλινική του Θριασίου Νοσοκομείου. Ειδικεύτηκε στην Αλλεργιολογία στην Αλλεργιολογική Μονάδα της Β’ Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
Μετά την απόκτηση του τίτλου της ειδικότητας Αλλεργιολογίας εργάστηκε στο ίδιο Τμήμα ως επιμελήτρια και συνεχίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες της ως πανεπιστημιακός υπότροφος στο Τμήμα της Τροφικής Αλλεργίας. Το ειδικό ερευνητικό ενδιαφέρον της εστιάζεται στην Τροφική Αλλεργία των παιδιών, κυρίως στο γάλα, στο αυγό, στα δημητριακά, στο ψάρι και τους ξηρούς καρπούς. Είναι κύρια ερευνήτρια στο Κλινικό Θεραπευτικό Πρωτόκολλο Επαγωγής Ανοχής στο γάλα (SOTI) στα παιδιά με σοβαρή αλλεργία στο γάλα, καθώς επίσης και κύρια ερευνήτρια στο Ερευνητικό Πρωτόκολλο της Nestlé (10.53-NRC) για την επαγωγή ανοχής του αυγού μέσω της κατανάλωσης θερμικά επεξεργασμένης πρωτεΐνης αυγού σε παιδιά με αλλεργία στο αυγό. Η χρήση της μοριακής διάγνωσης στην τροφική αλλεργία και η εφαρμογή της για την πρόγνωση αλλά και στη θεραπεία των αλλεργικών νοσημάτων είναι βασικά σημεία της κλινικής της έρευνας.
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
