*Γράφει η ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, ειδική παθολόγος, επιστημονικά υπεύθυνη Affidea Αθηνών & Περιστερίου.
ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΕΣΗ που ασκείται στο τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών, καθώς το αίμα κυκλοφορεί μέσα σε αυτές. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
- τον όγκο του αίματος που διώχνει η καρδιά σε κάθε συστολή και
- την αντίσταση των αρτηριών κατά τη ροή του αίματος.
Η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο τιμές. Η πρώτη τιμή αντιπροσωπεύει τη συστολική (μεγάλη) πίεση και αφορά την πίεση που ασκεί ο όγκος αίματος στις αρτηρίες όταν εξέρχεται από την καρδιά (συστολή), ενώ η διαστολική (μικρή) πίεση είναι η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες με τη ροή του αίματος, όταν η καρδιά ξεκουράζεται (διαστολή).
Κάθε φορά που η καρδιά συστέλλεται, ποσότητα αίματος από την καρδιά εξέρχεται προς τις αρτηρίες και αυξάνει την πίεση στα τοιχώματά τους. Μεταξύ των δύο «χτύπων» η καρδιά ξεκουράζεται και γεμίζει εκ νέου με αίμα.
Ιδανική θεωρείται σε υγιείς η αρτηριακή πίεση που είναι μικρότερη από 120 mmHg για τη συστολική και μικρότερη από 80 mmHg για τη διαστολική. Κάθε τιμή πάνω από 140 mmHg για τη συστολική και 90mmHg για τη διαστολική αντιπροσωπεύει υπέρταση. Άτομα με τιμές αρτηριακής πίεσης 120-139 mmHg της συστολικής ή και 85-89 mmHg της διαστολικής θεωρούνται ότι έχουν οριακή υπέρταση (προ-υπέρταση).
Ο επιπολασμός της νόσου στην Ελλάδα είναι 25- 30%, δηλαδή πάνω από 3 εκατομμύρια Έλληνες νοσούν. Στην Αμερική το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 32-42%. Πρόκειται για μια συνηθισμένη πάθηση η οποία ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος», γιατί κατά κανόνα δεν έχει συμπτώματα, αλλά οδηγεί σε στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και νεφρική ανεπάρκεια. Γι’ αυτό η αρτηριακή υπέρταση θα πρέπει να διαγιγνώσκεται και να θεραπεύεται έγκαιρα.
Η υπέρταση σε ποσοστό 95% είναι ιδιοπαθής και τα αίτια είναι άγνωστα. Μπορεί να οφείλεται σε μείωση του αυλού των αρτηριών, αύξηση της ροής του αίμα- τος, αύξηση της δύναμης της συστολής της καρδιάς ή αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Σε ένα μικρό ποσοστό η υπέρταση οφείλεται σε άλλα αίτια, όπως παθήσεις νεφρών, καρδιάς ή ενδοκρινών αδένων, και τότε μιλάμε για δευτεροπαθή υπέρταση και αντιμετωπίζεται μόνο με τη θεραπεία της νόσου που την προκάλεσε.
Οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη υπέρτασης είναι:
- ηλικία
- οικογενειακό ιστορικό για υπέρταση
- παχυσαρκία
- καθιστική ζωή
- κάπνισμα
- υπερκατανάλωση άλατος
- υπερκατανάλωση αλκοόλ
- στρες
Η χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι σπάνια και καλοήθης, και συναντάται σε νέα κυρίως άτομα, με τιμές 90/70 mmHg ή και 80/60 mmHg, και νιώθουν καλά. Σε συγκεκριμένες καταστάσεις και κυρίως σε ηλικιωμένους, η πτώση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να επιφέρει ζάλη, πονοκέφαλο, αίσθημα κόπωσης και ατονία, ιδιαίτερα όταν σηκώνονται όρθιοι. Αυτό ονομάζεται ορθοστατική υπόταση.
ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
Η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει εποχική διακύμανση με τιμές χαμηλότερες το καλοκαίρι σε σχέση με το χειμώνα. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ιδιαίτερα τις περιόδους έντονης ζέστης, η αρτηριακή πίεση και κυρίως η συστολική μειώνεται κατά μέσο όρο 5-10 mmHg και αυτό οφείλεται σε παράγοντες περιβαλλοντικούς, αλλά και στον τρόπο ζωής.
Η ζέστη προκαλεί αυξημένη εφίδρωση με αποβολή ηλεκτρολυτών, κυρίως νατρίου, και αγγειοδιαστολή (χαλάρωση των αγγείων), με αποτέλεσμα να μειώνεται η αρτηριακή πίεση στα άτομα που εκτίθενται στον ήλιο, κυρίως τις ώρες με τις μεγαλύτερες θερμοκρασίες. Επίσης, η έκθεση στον ήλιο παίζει ρόλο από μόνη της, καθώς οδηγεί στη σύνθεση βιταμίνης D και παραθορμόνης που επηρεάζουν τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.
Σχετικά με τον τρόπο ζωής, η βελτίωση της διατροφής (π.χ. για απώλεια βάρους ή για καλύτερη αντιμετώπιση της ζέστης), η αυξημένη καθημερινή δραστηριότητα, η μείωση του άγχους και η χαλάρωση λόγω διακοπών ευνοούν τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η πτώση της πίεσης το καλοκαίρι συνήθως είναι μικρή και ασκεί ευεργετική επίδραση στον οργανισμό. Υπάρχουν, όμως, πληθυσμιακές ομάδες που μπορεί να παρουσιάσουν μεγαλύτερη μείωση, με ενδεχόμενη εμφάνιση υποτασικών συμπτωμάτων. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για υπόταση ανήκουν οι ηλικιωμένοι, οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και οι υπερτασικοί με δυσκολία στη ρύθμιση της πίεσης.
Τα υποτασικά συμπτώματα περιλαμβάνουν ζάλη, εφίδρωση, αδυναμία, ανορεξία και ταχυκαρδία (αίσθημα παλμών). Αυτά είναι πιο συχνά στις μεγάλες θερμοκρασίες, γιατί οι προσαρμοστικοί μηχανισμοί των υπερτασικών δεν λειτουργούν σωστά. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και σε συνθήκες με αυξημένη θερμοκρασία σε συνδυασμό με αυξημένη υγρασία και ατμοσφαιρική ρύπανση.
ΑΛΛΑΖΕΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ;
Γενικά ο υπερτασικός δεν χρειάζεται να μειώσει ή να αλλάξει τα φάρμακά του, εφόσον ακολουθεί υγιεινό τρόπο ζωής. Αν όμως, για διάφορους λόγους, η έκθεση στον ήλιο είναι συστηματική και μεγάλης διάρκειας (π.χ. για επαγγελματικούς λόγους), τότε ο υπερτασικός μπορεί να παραλείψει την πρωινή δόση των αντιυπερτασικών φαρμάκων για λίγες ημέρες. Αν η διάρκεια έκθεσης στον ήλιο μεγαλώσει περαιτέρω ή επικρατούν συνθήκες καύσωνα, τότε θα πρέπει να συνεννοηθεί με τον γιατρό του για ειδικότερες συμβουλές και αντιμετώπιση.
Οι υπερτασικοί που παίρνουν διουρητικά ή πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, μόνο σε συνεργασία με τον γιατρό τους μπορούν να τροποποιούν τη φαρμακευτική αγωγή τους. Η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη, γιατί η πίεση μπορεί να παρουσιάζει πτώση κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά το βράδυ να ανεβαίνει, κυρίως από διαταραχές στον ύπνο, λόγω ζέστης. Αν, λοιπόν, ο υπερτασικός μειώσει ή δεν πάρει καθόλου για αρκετές ημέρες την αντιυπερτασική του αγωγή, χωρίς να έχει ενημερώσει τον γιατρό του, ενδέχεται να συμβεί μια κρίση υπέρτασης κάποιο βράδυ την οποία δεν θα γνωρίζει να διαχειριστεί.
Οι συμβουλές για το τι πρέπει να κάνετε το καλοκαίρι προκειμένου η πίεσή σας να μην έχει σημαντικές διακυμάνσεις είναι οι εξής:
- Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας. Το κολύμπι και οι περίπατοι να γίνονται τις πρωινές ή απογευματινές ώρες που το περιβάλλον είναι πιο δροσερό.
- Αποφύγετε τις βαριές υπαίθριες εργασίες ή τη βαριά σωματική άσκηση σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία.
- Αποφύγετε τις μετακινήσεις με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ιδιαίτερα τις μακρινές, σε ημέρες και ώρες με υψηλή θερμοκρασία.
- Η διατροφή σας θα πρέπει να περιέχει ψητά, φρούτα, λαχανικά, σαλάτες με λίγο ελαιόλαδο και να αποφεύγετε τα βαριά λιπαρά γεύματα.
- Προτιμήστε τα πολλά και μικρά γεύματα και απο- φύγετε ακραίες συμπεριφορές στη διατροφή (π.χ. να παραμένετε για πολλές ώρες νηστικοί και να τρώτε μία φορά το βράδυ).
- Να πίνετε άφθονο νερό και φυσικούς χυμούς, ενώ πρέπει να αποφεύγετε την κατάχρηση στο αλκοόλ. Ένα ποτό ή μια μπίρα την ημέρα δεν θα επιφέρει αλλαγές στην πίεσή σας. Αντίθετα, η χρήση μεγαλύτερης ποσότητας αλκοόλ σε καθημερινή βάση ή έστω η κατάχρηση μία φορά σε εβδομαδιαία βάση οδηγούν σε μεγάλες διακυμάνσεις στην πίεσή σας.
- Τα ρούχα που φοράτε το καλοκαίρι πρέπει να είναι ελαφρά, φαρδιά, βαμβακερά κατά κύριο λόγο και ανοιχτού χρώματος. Να χρησιμοποιείτε γυαλιά ηλίου, καπέλο και να προτιμάτε τη σκιά στις δραστηριότητές σας ή στο περπάτημά σας.
- Να κάνετε πολλά ντους στη διάρκεια της ημέρας.
- Αν είστε υπερτασικοί, πρέπει να μετράτε την πίεσή σας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα το πρωί, αν είναι ρυθμισμένη. Αν είναι αρρύθμιστη, τότε πρέπει να τη μετράτε πιο συχνά.
- Αν είστε υπερτασικοί, δεν πρέπει να αλλάζετε ή να διακόπτετε από μόνοι σας τη φαρμακευτική αγωγή για διάστημα μεγαλύτερο από δύο με τρεις ημέρες, είναι επικίνδυνο. Επικοινωνήστε και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. ■
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Σταυρούλα Μαγγανά είναι ειδική παθολόγος, επιστημονικά υπεύθυνη Affidea Αθηνών & Περιστερίου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΙΤΛΟΙ
2004-2005: Εκπαίδευση στον τομέα Σακχαρώδους Διαβήτη στο Διαβητολογικό Κέντρο της Α′ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του Λαϊκού Νοσοκομείου.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑ
2004-2005: Λαϊκό Νοσοκομείο. 2011 έως σήμερα: Επιστημονικά υπεύθυνη Παθολογικού – Διαβητολογικού Ιατρείου σε δύο Πολυϊατρεία του Ομίλου Affidea (Αθηνών & Περιστερίου).
Συμμετοχή σε 48 συνέδρια και σε προφορικές ανακοινώσεις σε 6 ελληνικά και 5 διεθνή συνέδρια, συμμετοχή σε 16 εκπαιδευτικά και μετεκπαιδευτικά σεμινάρια (κυρίως για Σακχαρώδη Διαβήτη), συμμετοχή σε 22 ελληνικά και διεθνή συμπόσια και ημερίδες.
Συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα ως εκπαιδεύτρια: εκπαίδευση των ειδικευομένων της κλινικής για όσο διάστημα υπηρετούσε στην Παθολογική Κλινική του 7ου Νοσοκομείου ΙΚΑ · διανοσοκομειακές επιστημονικές εκδηλώσεις με θέματα: οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση, αυτοάνοση ηπατίτιδα, σαρκοείδωση, ηπατιτική σχιστοσωμίαση, TBC τραχηλική λεμφαδενίτις · διακλινικές επιστημονικές εκδηλώσεις στο 7ο Νοσοκομείο
- παρουσίαση μαθημάτων στο τακτικό ετήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Παθολογικής κλινικής του 7ου Νοσοκομείου ΙΚΑ.
Μονογραφίες με θέμα «Ενδοκαρδίτις» 2004, «Πρόληψη του Σακχαρώδους Διαβήτη» 2005, «Ηπατική Σχιστοσωμίαση» 2005 και «Φλεβική θρόμβωση-πνευμονική εμβολή».
ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ
Βραβείο καλύτερης αναρτημένης ανακοίνωσης από τη Διαβητολογική Εταιρεία και την οργανωτική επιτροπή του 9ου Πανελλήνιου Διαβητολογικού Συνεδρίου 2005.
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
