Εμβολιασμός κατά του ιού HPV και Προσυμπτωματικός Έλεγχος με HPV DNA testing oι αναγκαίες πρωτοβουλίες για να εξαλειφθεί η νόσος που πλήττει νέες γυναίκες
Η λοίμωξη από τον ιό HPV είναι ο αιτιολογικός παράγοντας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο συγκεκριμένος καρκίνος αποτέλεσε την αιτία θανάτου για εκατομμύρια γυναίκες όχι μόνο των αναπτυσσόμενων, αλλά και των ανεπτυγμένων χωρών για αρκετά χρόνια.
Η ανακάλυψη του ιού HPV από τον Zur Hausen στα μέσα της δεκαετίας του ᾽80 και η απόδειξη ότι προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας οδήγησαν σε μία κούρσα για την παρασκευή ενός εμβολίου κατά του ιού, το οποίο έγινε πραγματικότητα το 2006. Από τότε, εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου έχουν γίνει σε όλο τον κόσμο. Οι ευεργετικές προστατευτικές ικανότητες του εμβολίου απέναντι στα οξυτενή κονδυλώματα και τις δυσπλασίες (δηλαδή τις προκαρκινικές αλλοιώσεις) του τραχήλου της μήτρας έχουν ήδη καταγραφεί και δημοσιευθεί σε πολλές επιστημονικές μελέτες, ενώ έχουν ξεκινήσει και οι πρώτες δημοσιεύσεις οι οποίες αφορούν στη μείωση της συχνότητας του διηθητικού καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε χώρες όπου τα εμβολιαστικά προγράμματα ξεκίνησαν νωρίς και υπήρχε λεπτομερής καταγραφή. Αυτό το οποίο μένει τώρα είναι να αυξηθεί το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης, καθώς και η σταδιακή ένταξη των αγοριών στα εμβολιαστικά προγράμματα. Και σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στα επόμενα χρόνια ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ ο στόχος θα πρέπει να είναι η πλήρης εξάλειψή του τις επόμενες δεκαετίες.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης & πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας HPV Θεόδωρος Αγοραστός (φωτογραφία), στην Ευρώπη η επίπτωση του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας (ΚΤΜ) ανέρχεται σε 11,2/100.000 γυν./έτος. με θνησιμότητα 3,8/100.000 γυν./έτος, ενώ διαγιγνώσκονται ετησίως 413.977 περιπτώσεις προκαρκινικών αλλοιώσεων (CIN2+). Στην Ελλάδα η επίπτωση ΚΤΜ ανήλθε το 2018 στις 8,1/100.000 γυν. και η θνησιμότητα στις 2,1/100.000 γυναίκες. Ο ΚΤΜ αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο καρκίνο σε νέες γυναίκες 15-44 ετών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς γονιμότητας, οικογενειακής και κοινωνικής ζωής, ψυχολογικών και οικονομικών επιπτώσεων.
Σε χώρες με υψηλή (>75%) πληθυσμιακή κάλυψη με το εμβόλιο κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) -υπεύθυνου για την ανάπτυξη του ΚΤΜ και ορισμένων άλλων καρκίνων, π.χ. πρωκτού, στοματοφάρυγγα, αιδοίου, πέους κ.ά.- έχει ήδη σημειωθεί σημαντικότατη ελάττωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων, αλλά και του διηθητικού ΚΤΜ (Φινλανδία, Σουηδία, Μεγ. Βρετανία). Στην Ελλάδα ο HPV-εμβολιασμός των κοριτσιών συμπεριλαμβάνεται μεν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, αλλά η εμβολιαστική κάλυψη μέχρι σήμερα είναι χαμηλή (<44%).
Τον Ιούλιο 2021 ο ΠΟΥ εξέδωσε νέες αναλυτικές κατευθυντήριες οδηγίες Προσυμπτωματικού Ελέγχου για ΚΤΜ, σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται με HPV DNA test, από την ηλικία των 30 ετών και κάθε 5-10 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας 5ετίας, πολλές προηγμένες χώρες (Αυστραλία, USA, UK, EU) άλλαξαν τα υπάρχοντα Προγράμματα Προσυμπτωματικού Ελέγχου, αντικαθιστώντας το τεστ Παπανικολάου με το πολύ πιο αποτελεσματικό HPV DNA test. Η ηλικία έναρξης του ελέγχου είναι τα 25 ή 30 έτη, τα μεσοδιαστήματα ελέγχου τα 5-10 έτη και σε ορισμένες χώρες προτείνεται επισήμως και η αυτολήψη κολποτραχηλικού δείγματος (self-sampling) για τη διενέργεια HPV DNA test.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει οργανωμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για ΚΤΜ. Ο έλεγχος διενεργείται με τεστ Παπανικολάου, ευκαιριακά και με πλημμελή συμμετοχή των γυναικών. Έτσι, η θνησιμότητα του ΚΤΜ στην Ελλάδα δεν ελαττώθηκε κατά τη διάρκεια της τελευταίας 40ετίας -σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες-, παραμένοντας σχετικά σταθερή, με πολύ μικρές μεταβολές και τελευταία αυξητικές τάσεις.
Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Το 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αναγνωρίζοντας το μείζον αυτό ζήτημα δημόσιας υγείας, ανακοίνωσε μια Παγκόσμια Στρατηγική για την Εξάλειψη του Καρκίνου Τραχήλου της Μήτρας, θέτοντας στρατηγικούς στόχους μέχρι το 2030, και το 2021 η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), μέσω του «Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου» , στηρίζει την αντιμετώπιση καρκίνων που μπορούν να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού, συμβάλλοντας έτσι στην εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας και άλλων HPV-σχετιζόμενων καρκίνων. Όπως αναφέρει ο ΠΟΥ, «έχουμε τις γνώσεις και τα εργαλεία για να σταματήσουμε το να υποφέρουν και να πεθαίνουν γυναίκες από ΚΤΜ, μια νόσο που μπορεί να προληφθεί. Η εξάλειψη του ΚΤΜ είναι δυνατή σε όλες τις χώρες, έτσι ώστε τα κορίτσια που γεννιούνται σήμερα να ζήσουν σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από αυτή την ασθένεια».
Το Ελληνικό Σχέδιο
Στις 4 Μαρτίου εορτάστηκε η Διεθνής Ημέρα κατά του Ιού των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV), η οποία αποτελεί βασική πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της Διεθνούς Εταιρείας για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (International Papillomavirus Society). Στο πλαίσιο της παγκόσμιας αυτής ημέρας, το υπουργείο Υγείας επεσήμανε πριν λίγες ημέρες, ότι αναγνωρίζει την ανάγκη εξάλειψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας και των HPV – σχετιζόμενων καρκίνων ως σημαντική κοινωνική προτεραιότητα δημόσιας υγείας.
Σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Υγείας προχωρούν στις απαραίτητες ενέργειες για την υλοποίηση ενός Σχεδίου Δράσης για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέχρι το 2030. Μετά την εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών ανανεώνει το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων, συστήνοντας τον εμβολιασμό κατά του HPV τόσο στα κορίτσια όσο και στα αγόρια για τις ηλικίες 9-18 ετών. Παράλληλα, εφαρμόζει την καινοτομία του ψηφιακού βιβλιαρίου εμβολιασμού, διευκολύνοντας γονείς και επαγγελματίες υγείας, ώστε να εμβολιαστούν έγκαιρα κορίτσια και αγόρια, ενώ για πρώτη φορά θα μπορούμε να έχουμε αξιόπιστα στοιχεία για την εμβολιαστική κάλυψη του ελληνικού πληθυσμού.
Ελληνική Συμμαχία για τον HPV
H Ελληνική Συμμαχία κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι η σύμπραξη τριών Συλλόγων Ασθενών, του Ομίλου Εθελοντών Κατά του Καρκίνου «ΑγκαλιάΖΩ», της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας για τον Καρκίνο της Παιδικής Hλικίας «ΚΑΡΚΙΝΑΚΙ» και του Συλλόγου Καρκινοπαθών – Εθελοντών – Φίλων – Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» Αθηνών. Ο σκοπός της είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων, γυναικών και αντρών, γονέων και μη, καθώς και των φορέων υγείας σχετικά με τον HPV, τις παθήσεις που αυτός προκαλεί, τη σημασία της πρωτογενούς (μέσω εμβολιασμού) και δευτερογενούς πρόληψης (μέσω τακτικού προληπτικού ελέγχου), τον τρόπο έγκαιρης διάγνωσης, αλλά και τη σωστή και ενδεδειγμένη θεραπεία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Θεόδωρος Αγοραστός σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και έλαβε ειδίκευση στη Μαιευτική-Γυναικολογία (Μ-Γ) και διδακτορικό στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ααχεν Γερμανίας (1975-1980). Μετεκπαιδεύτηκε επί 21 μήνες σε θέματα Γυναικολογικής Ογκολογίας σε κλινικές και εργαστήρια της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Σουηδίας με υποτροφίες της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), του Ιδρύματος Alexander von Humboldt/Γερμανίας και του ελληνικού ΥΠΕΠΘ.
Η ακαδημαϊκή του πορεία ξεκίνησε ως μέλος ΔΕΠ της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, εκλέχθηκε 2004 ως καθηγητής Μ-Γ και το 2009 ως διευθυντής της Δ’ Μ-Γ Κλινικής του ΑΠΘ. Αφυπηρέτηση τον Σεπτέμβριο 2019. Εξέδωσε 8 επιστημονικά βιβλία, συνέγραψε 3 επιστημονικές μονογραφίες (1 ξενόγλωσση) και 31 κεφάλαια σε ελληνικά και ξενόγλωσσα επιστημονικά βιβλία και εκπόνησε ~300 επιστημονικές εργασίες με 112 δημοσιευμένες σε ξενόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά. Έλαβε μέρος σε 18 ελληνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα, οργάνωσε ή συμμετείχε στην οργάνωση άνω των 100 επιστημονικών συνεδρίων, ημερίδων και σεμιναρίων και έλαβε τιμητικές διακρίσεις, δωρεές και χορηγίες για ερευνητικούς σκοπούς.
Είναι πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, τ. πρόεδρος της Γερμανο-ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. εκπρόσωπος της Ελλάδας στη European Cervical Cancer Association, μέλος άλλων ελληνικών και διεθνών επιστημονικών εταιρειών και σωμάτων. Στα γνωστικά πεδία ερευνητικού ενδιαφέροντός του είναι η Γυναικολογική Ογκολογία, ο HPV-σχετιζόμενες παθήσεις και η πρόληψη του γυναικολογικού καρκίνου.
Διαβάστε παρακάτω το άρθρο, όπως δημοσιεύθηκε στο ένθετο Health by Nextdeal, τεύχος 07, (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):
