Για το ρόλο των γυναικών στη σύγχρονη κοινωνία, τα προβλήματα στον τομέα Υγείας και φαρμάκου που ανέδειξε η πανδημία, αλλά και τη μεγάλη δυναμική της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και τη σημαντική προσφορά της στη χώρα, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, μας μιλά η Φαίη Κοσμοπούλου, γενική διευθύντρια της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμα-κοβιομηχανίας (ΠΕΦ).
- Kυρία Κοσμοπούλου, παρά την αποσυμπίεση των τιμών ενέργειας, οι βιομηχανίες στην Ευρώπη έχουν επηρεαστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία, την αύξηση της τιμής πρώτων υλών και το ενεργειακό κόστος. Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία;
Δυστυχώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εγχώριες βιομηχανίες φαρμάκου δεν διαφέρουν από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκών και ελληνικών βιομηχανιών. Η αύξηση των λειτουργικών εξόδων είναι απόρροια του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ οι αρρυθμίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής φαρμάκων.
Η αύξηση του ενεργειακού κόστος από τον Μάρτιο του 2021 έως και σήμερα αγγίζει το 165% μόνο για το ηλεκτρικό ρεύμα. Στο φυσικό αέριο η αύξηση του κόστους είναι μεγάλη, παρά την αισθητή υποχώρηση των τιμών. Οι αυξήσεις αυτές έχουν τεράστια επίπτωση στη διαμόρφωση του κόστους, ιδιαίτερα των ενέσιμων νοσοκομειακών φαρμάκων, δεδομένου ότι η παραγωγή τους περιλαμβάνει πολύ ενεργοβόρες διαδικασίες.
Περνώντας στις πρώτες/βοηθητικές ύλες και στα υλικά συσκευασίας, η αύξηση του κόστους είναι επίσης πολύ μεγάλη. Τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα λόγω των περιορισμών που επέβαλε η πανδημία, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης, έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των τιμών των εισαγόμενων πρώτων και βοηθητικών φαρμακευτικών υλών, καθώς και των υλικών συσκευ- ασίας (από 50% έως 100%).
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η αύξηση του κόστους μεταφοράς. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η αύξηση του κόστους του ναυτιλιακού ναύλου υπερβαίνει το 500% σε σχέση με τα προ διετίας επίπεδα. Ταυτόχρονα, σημαντική αύξηση σημειώνεται και στο κόστος των χερσαίων μεταφορών ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στις τιμές των καυσίμων.
- Άπό το κλίμα που περιγράφετε παραπάνω απειλούνται οι επενδύσεις που υλοποιείτε;
Πιστεύουμε στην αναγκαιότητα αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου, ενίσχυσης της οικονομίας και θέλουμε να συμβάλουμε στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία επενδύει σταθερά στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, παρά τις κρίσεις που διανύουμε. Είμαστε από τους λίγους κλάδους της εγχώριας βιομηχανίας που επενδύουν συστηματικά και με ένταση στην ελληνική οικονομία. Σήμερα ήδη υλοποιείται επενδυτικό πλάνο ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Ο επενδυτικός σχεδιασμός περιλαμβάνει την κατασκευή 12 νέων εργοστασίων και 16 νέων ερευνητικών τμημάτων.
- Ποια είναι τα οφέλη που έχουν για την οικονομία και την κοινωνία αυτές οι επενδύσεις;
Οι επενδύσεις αυτές έχουν μοναδική πολλαπλασιαστική αξία στα δημόσια έσοδα, στο ΑΕΠ της χώρας και οδηγούν στη δημιουργία νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ (2021), η ανταποδοτικότητα της επένδυσης για τη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων αγγίζει το 86%, ενώ η αύξηση των εσόδων του Δημοσίου αντιστοιχεί στο 22,5% της επενδυτικής δαπάνης. Επίσης, σημαντική είναι η πολλαπλασιαστική επίδραση της λειτουργίας των νέων μονάδων, με τη συνολική συμβολή τους στο ΑΕΠ να αντιστοιχεί στο 129% της επενδυτικής δαπάνης. Οι επενδύσεις έχουν έντονο κοινωνικό πρόσημο, καθώς δημιουργούν νέες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και εξασφαλίζουν την επάρκεια φαρμάκων στους Έλληνες ασθενείς.
- Οι μνήμες από την έξαρση της πανδημίας είναι νωπές. Πώς αντιμετώπισε ο κλάδος σας την κατάσταση; Θυμόμαστε όλοι πως σε ευρωπαϊκό επίπεδο καταγράφηκαν μεγάλες ελλείψεις φαρμάκων.
Πράγματι, με την έξαρση της πανδημικής κρίσης, καταγράφηκαν μεγάλες ελλείψεις φαρμάκων πρώτης γραμμής σε ευρωπαϊκές χώρες, που μέχρι χθες αποτελούσαν παράδειγμα οργάνωσης και ευημερίας. Η χώρα μας αποτελεί φωτεινή εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη, καθώς διαθέτει ισχυρή παραγωγική βάση φαρμάκων.
Δεν αντιμετωπίσαμε παρόμοιες ελλείψεις και αυτό οφείλεται στην ισχυρή παραγωγική βάση που διαθέτουμε ως χώρα, η οποία μας επέτρεψε να καλύψουμε τις ανάγκες πάνω από 3 εκατ. Ελλήνων ασθενών, αλλά και να εξαγάγουμε φάρμακα πρώτης γραμμής σε μεγάλες και ισχυρές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως γίνεται αντιληπτό, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία στήριξε και θα συνεχίζει να στηρίζει την ελληνική κοινωνία και οικονομία.
- Το Ταμείο Άνάκαμψης από τη μία πλευρά και η επενδυτική βαθμίδα που φαίνεται πως θα κατακτήσουμε ως χώρα από την άλλη διαμορφώνουν ένα πλαίσιο που φέρνει ανάπτυξη στην εγχώρια βιομηχανία φαρμάκου;
Σίγουρα οι προοπτικές είναι ευοίωνες, ωστόσο όλα θα εξαρτηθούν από τη διάθεση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Πάγια θέση μας είναι πως τα κονδύλια πρέπει να διατεθούν σε βιομηχανίες που έχουν έντονο αναπτυξιακό αποτύπωμα, επενδυτική δυναμική και εξαγωγικό προσανατολισμό. Επομένως η σωστή κατεύθυνση και απορρόφηση των κονδυλίων μπορούν να ενισχύσουν την επενδυτική δυναμική της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και η χώρα μας να μετατραπεί σε hub παραγωγής και έρευνας φαρμάκων.
Σε σχέση με την επενδυτική βαθμίδα, η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου. Αντιμετωπίζεται στο εξωτερικό ως ένα «growth story» και δεν υπάρχει η προκατάληψη που υπήρχε στο παρελθόν. Για να μπορέσουμε όμως να αλλάξουμε επίπεδο απαιτείται νέο παραγωγικό μοντέλο.
Αυτό θα πρέπει να είναι δίκαιο, να γίνουν μεταρρυθμίσεις και να διαμορφωθεί ένα φιλοεπενδυτικό πλαίσιο νομικό και φορολογικό. Για να μιλήσω για τον κλάδο μας, η άμεση και έμμεση φορολογία οδηγεί σε αφαίμαξη το 70% του κύκλου εργασιών μας! Το υπερβολικό και καταχρηστικό clawback είναι με διαφορά το υψηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα παλαιά φάρμακα.
Τα βήματα που έχουν ήδη γίνει προς μια βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική είναι σημαντικά και συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός πιο δίκαιου πλαισίου λειτουργίας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν, όπως είναι η αύξηση της χρηματοδότησης των δημόσιων προϋπολογισμών για το φάρμακο που βρίσκονται καθηλωμένοι σε χαμηλά επίπεδα και δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών, καθώς και η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μέτρων.
- Ποιες μεταρρυθμίσεις πιστεύετε πως πρέπει να γίνουν;
Το τελευταίο διάστημα έχουν υπάρξει βελτιώσεις στο πλαίσιο της φαρμακευτικής πολιτικής, με τον επιμερισμό του ενιαίου φαρμακευτικού προϋπολογισμού, την πρόοδο των διαπραγματεύσεων, αλλά και το πολύ επιτυχημένο μέτρο του επενδυτικού του clawback. Όμως η υποχρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης οδηγεί στην επιβάρυνση της φαρμακοβιομηχανίας με δυσβάστακτες υποχρεωτικές επιστροφές. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της χρηματοδότησης στο φάρμακο προκειμένου να εξασφαλιστούν η βιωσιμότητα του κλάδου, η επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς και η πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες.
Η κείμενη νομοθεσία ήδη προβλέπει την αύξηση των φαρμακευτικών προϋπολογισμών σύμφωνα με το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, ενώ και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα RRF για την Υγεία περιλαμβάνει για πρώτη φορά το μέτρο της συνυπευθυνότητας της Πολιτείας στη διαμόρφωση της δαπάνης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η περαιτέρω ενίσχυση του φαρμακευτικού προϋπολογισμού στην περίπτωση που ο στόχος της μείωσης των υποχρεωτικών επιστροφών δεν επιτευχθεί.
Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα για την επόμενη ημέρα αφορά στην υλοποίηση των δράσεων του RRF που αφορούν στην ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας και φαρμακευτικής φροντίδας, στην αναβάθμιση του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και την επέκτασή του στα νοσοκομεία, στη διασύνδεση των πρωτοκόλλων με τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων, στην ολοκλήρωση του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας. Θεωρούμε ότι τα παραπάνω, εφόσον υλοποιηθούν έγκαιρα και σωστά, θα βελτιώσουν σημαντικά τη δυνατότητα παρακολούθησης και ελέγχου της φαρμακευτικής κατανάλωσης με στόχο τον εξορθολογισμό της δαπάνης, αλλά και τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε κάθε απαραίτητο φάρμακο.
- Κυρία Κοσμοπούλου, ως γυναίκα που εργάζεται σε έναν νευραλγικό τομέα της αγοράς και σε μια υψηλή θέση, ποια είναι η γνώμη σας για τις εργαζόμενες γυναίκες στη χώρα μας; Έχουν βρει τη «θέση» που τους αρμόζει, υπάρχουν ακόμα παγιωμένες απόψεις που δυσκολεύουν τη ζωή τους και την ανέλιξή τους;
O ρόλος των γυναικών στη σύγχρονη κοινωνία είναι πολυδιάστατος και απαιτητικός. Η καριέρα και η οικογένεια δεν συνδυάζονται εύκολα και σίγουρα απαιτείται περισσότερη προσπάθεια για να διαπρέψει μια γυναίκα και στους δύο τομείς. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι νέες γυναίκες στην ενσωμάτωσή τους στην αγορά εργασίας εμποδίζει την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που διαθέτουν. Αυτό δεν είναι μόνο άδικο, αλλά και απολύτως αντιπαραγωγικό, αφού οι νέες γυναίκες είναι το πιο εκπαιδευμένο τμήμα του πληθυσμού, καθώς αποτελούν το 60% των πρόσφατων αποφοίτων τόσο της μεταλυκειακής επαγγελματικής κατάρτισης όσο και της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
H πρόσφατη πανδημική κρίση αύξησε το χάσμα μεταξύ των γυναικών και αντρών στην αγορά εργασίας. Χαρακτηριστική είναι η έρευνα της PwC, σύμφωνα με την οποία κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρατηρήθηκαν αύξηση της γυναικείας ανεργίας και χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση κατά τη χειρότερη φάση της πανδημίας. Με βάση τον υπολογισμό του «χάσματος COVID-19», το οποίο συγκρίνει τις απώλειες θέσεων εργασίας με την προβλεπόμενη αύξηση της απασχόλησης πριν από την πανδημία, ο Δείκτης καταγράφει 5,1 εκατομμύρια περισσότερες άνεργες γυναίκες και 5,2 εκατομμύρια λιγότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας σε σχέση με τους αριθμούς που θα αναμέναμε, αν δεν εκδηλωνόταν η πανδημία.
Δυστυχώς, παρατηρούμε πως ισχύουν ακόμα κάποια στερεότυπα σχετικά με το δυναμισμό, την ευφυΐα και την επάρκεια γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις ευθύνης. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία ευτυχώς είναι ένας κλάδος ίσων ευκαιριών, στον οποίο είναι αρκετές οι γυναίκες που εργάζονται και όχι μόνο ξεχωρίζουν, αλλά και πρωταγωνιστούν, με τις προοπτικές να είναι ακόμα πιο ευοίωνες.
- Τι θα συμβουλεύατε τις νέες κοπέλες που βγαίνουν καθημερινά στην αγορά εργασίας και ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον;
Θα πρέπει να πιστεύουν στον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους. Να μην κάνουν εκπτώσεις στο αξιακό τους σύστημα και να μην επιτρέπουν σε κανέναν να τις ασκήσει οποιασδήποτε μορφής παρενόχληση ή κακοποίηση. Τέλος, πιστεύω ότι μπορούν με επιμονή και υπομονή να συνδυάσουν καριέρα και οικογένεια με μεγάλη επιτυχία.
Ποια είναι η Φαίη Κοσμοπούλου
Η Φαίη Κοσμοπούλου αποφοίτησε από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Άθηνών (ΕΚΠΆ), με πτυχίο Επιστημών Υγείας και Μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας από το ΕΚΠΆ και το Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ της Ολλανδίας. Μετά τις σπουδές ξεκίνησε την επαγγελματική της καριέρα ως προϊσταμένης του
«Άιμοδυναμικού Εργαστηρίου» του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν», ενώ παράλληλα διετέλεσε συνεργάτις του Τμήματος Διασφάλισης Ποιότητας του ίδιου νοσοκομείου. Το ίδιο διάστημα αποτέλεσε μέλος της ερευνητικής ομάδας της Πανεπιστημιακής Καρδιολογίας του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Άθήνας, συμμετέχοντας στην εκπόνηση ερευνητικών πρωτοκόλλων. Άμέσως μετά, ακολούθησαν υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις, ως αν. διοικήτρια στο Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων για περισσότερα από 6 χρόνια. Το 2010 ανέλαβε γενική διευθύντρια σε πολυεθνική εταιρεία με αντικείμενο την παροχή ολοκληρωμένων προγραμμάτων συμμόρφωσης ασθενών στην Άθήνα και το Λονδίνο.
Άπό το 2012 μέχρι σήμερα εργάζεται ως γενική διευθύντρια στην Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας, συμμετέχοντας στο σχεδιασμό και την εφαρμογή στρατηγικών και επικοινωνιακών σχεδίων για την προώθηση της επίτευξης των στόχων της φαρμακευτικής βιομηχανίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ από το 2019 αποτελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Medicines for Europe, του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου γενοσήμων, βιοομοειδών και φαρμάκων προστιθέμενης αξίας.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Health Νext Generation – Τεύχος 13:
