Ο Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος (ΙΑΣΩ) εξηγεί πως επηρεάζει ο νέος κορωνοϊός την ανδρική γονιμότητα

Καθώς ολοένα περισσότεροι άνδρες μολύνονται από το νέο κορωνοϊό, αρχίζουν να εγείρονται ανησυχίες για το αν η νόσος που προκαλεί μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά τους. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), περισσότερο από το 55% των κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού στη χώρα μας είναι άνδρες. Σχεδόν ο ένας στους τρεις (το 30,6%) έχουν ηλικία 18-39 ετών, ενώ το 66% έχουν ηλικία άνω των 40 ετών. 

Όπως εξηγεί ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, μέλος του Διοικητικού και Επιστημονικού Συμβουλίου του μαιευτηρίου ΙΑΣΩ, και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life,  οι ανησυχίες εγείρονται κυρίως επειδή οι όρχεις είναι γνωστό ότι παράγουν την πρωτεΐνη που πιστεύεται ότι χρησιμοποιεί ο νέος κορωνοϊός για να εισέλθει στα κύτταρα. «Η πρωτεΐνη αυτή είναι το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2) και βρίσκεται στην εξωτερική επιφάνεια του τοιχώματος (κυτταρική μεμβράνη) των επιθηλιακών κυττάρων», λέει. «Τα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων, της καρδιάς, του λεπτού εντέρου και άλλων οργάνων περιέχουν υψηλά επίπεδα ACE2 και γι’ αυτό πιστεύεται ότι πλήττονται περισσότερο από τον κορωνοϊό. Τα κύτταρα αυτά λειτουργούν ως “πύλη εισόδου” για τον ιό, επειδή αυτός ενώνεται με την ACE2 και κατορθώνει να εισβάλλει στο εσωτερικό τους όπου αρχίζει να αναπαράγεται».

Και συνεχίζει: «Οι όρχεις επίσης έχουν υψηλά επίπεδα ACE2, ιδιαίτερα στα κύτταρα Leydig που παράγουν την τεστοστερόνη και στα κύτταρα Sertoli που συμμετέχουν στην σπερματογένεση (παραγωγή σπερματοζωαρίων). Επομένως, θεωρητικά μπορεί να επηρεάζονται από τον κορωνοϊό και έτσι να μειώνουν τη γονιμότητα του άνδρα. Ωστόσο, οι έως τώρα μελέτες, παρότι είναι λίγες και μικρές, δεν δείχνουν πως είναι πιθανό να συμβαίνει κάτι τέτοιο». 

Όπως εξηγεί ο ειδικός, σε πρόσφατη μελέτη στην πόλη Wuhan της Κίνας επιστήμονες συνέκριναν τα επίπεδα των ορμονών της αναπαραγωγής σε 81 άνδρες που νόσησαν από COVID-19 και σε 100 υγιείς συνομηλίκους τους. Οι άνδρες είχαν ηλικία 20-54 ετών (διάμεση ηλικία: 38 έτη). Όσοι είχαν μολυνθεί από τον κορωνοϊό είχαν εκδηλώσει από ήπια έως σοβαρή νόσο. Οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τη μελέτη διαπίστωσαν ότι μεταξύ των δύο ομάδων υπήρξαν παροδικές διαφορές στα επίπεδα διαφόρων ορμονών, αν και οι διαφορές στην τεστοστερόνη δεν ήταν στατιστικά σημαντικές. Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λοίμωξη COVID-19 μπορεί να επηρεάζει κάπως τα κύτταρα Sertoli, αλλά λιγότερο τα κύτταρα Leydig. Επειδή, εξάλλου, ο κορωνοϊός προκαλεί γενικευμένη φλεγμονή, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο οι παρατηρούμενες ορμονικές αλλαγές να οφείλονται στη φλεγμονή και όχι σε απευθείας βλάβη στα κύτταρα των όρχεων.

Επιπρόσθετα, δύο άλλες μικρές μελέτες δεν εντόπισαν ίχνη του κορωνοϊού στο σπέρμα ανδρών που ανάρρωσαν από αυτόν. Η μία από αυτές δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Andrology και συμπεριέλαβε έξι άνδρες οι οποίοι είχαν εκδηλώσει ενοχλήματα στους όρχεις μετά από τη μόλυνσή τους από τον κορωνοϊό. Ένα μήνα μετά από τη νόσησή τους, οι επιστήμονες τους υπέβαλλαν σε αναλύσεις σπέρματος, οι οποίες δεν βρήκαν κανένα ίχνος του ιού.

Ο ρόλος του πυρετού

«Τα στοιχεία αυτά, παρότι είναι καθησυχαστικά, δεν πρέπει να θεωρούνται οριστικά γιατί όσο περνά ο καιρός μαθαίνουμε ολοένα περισσότερα για το νέο αυτό ιό», διευκρινίζει ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Επιπλέον οι άνδρες δεν πρέπει να εφησυχάζουν γιατί η λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό προκαλεί ένα σύμπτωμα το οποίο συσχετίζεται με την ανδρική υπογονιμότητα».

Το σύμπτωμα αυτό είναι ο υψηλός πυρετός, τον οποίο εκδηλώνουν τουλάχιστον οι μισοί από τους ασθενείς με ήπια νόσο και περισσότεροι από οκτώ στους δέκα απ’ όσους εισάγονται στα νοσοκομεία με πιο σοβαρή νόσο. Ο πυρετός είναι μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, στην προσπάθειά του να εξολοθρεύσει το παθογόνο που τον απειλεί. Ωστόσο επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό, προκαλώντας υπερθέρμανση στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των όρχεων.

«Παλαιότερες μελέτες με άλλες ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη, έχουν δείξει ότι μπορεί να υπάρξει εποχιακή μείωση της γονιμότητας όταν ένας άνδρας εκδηλώνει υψηλό πυρετό. Η μείωση αυτή εξαρτάται από τη διάρκεια του πυρετού και το πόσο υψηλός είναι», εξηγεί ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Σε μία από τις μελέτες, ασθενείς που ανάρρωναν από γρίπη είχαν παθολογικά ευρήματα στην ανάλυση σπέρματος επί 45 ημέρες μετά την ανάπτυξη του πυρετού. Σε μία άλλη, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων και η κινητικότητά τους ήταν μειωμένα για μήνες μετά την υποχώρηση ενός πυρετού που έφτασε τους 39,9 βαθμούς Κελσίου. Επίσης ήταν αυξημένα τα σπερματοζωάρια με κατακερματισμένο DNA (ο κατακερματισμός του DNA είναι ένδειξη γενετικής βλάβης). Στη μελέτη αυτή οι παράμετροι του σπέρματος επέστρεψαν στο φυσιολογικό 79 ημέρες μετά τον πυρετό».

Οι επιπτώσεις αυτές οφείλονται στο ότι οι όρχεις είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στη θερμοκρασία. Γι’ αυτό το λόγο βρίσκονται στο εξωτερικό του σώματος (στο όσχεο), όπου η θερμοκρασία είναι 2-4 βαθμοί Κελσίου χαμηλότερη απ’ όση στο εσωτερικό του σώματος. Για τον ίδιο λόγο αντιδρούν και στην περιβαλλοντική θερμοκρασία. Για παράδειγμα έρχονται πιο κοντά στο σώμα όταν έλθουν σε επαφή με πολύ κρύο νερό και χαλαρώνουν όταν εκτίθενται στο ζεστό νερό. Ο μηχανισμός αυτός χρησιμοποιείται αυτόματα από τον οργανισμό για να σταθεροποιεί την θερμοκρασία μέσα στο όσχεο, σε επίπεδα που θα είναι βιώσιμα για τα σπερματοζωάρια.

«Επειδή ένα από τα κύρια συμπτώματα της λοίμωξης από το νέο κορωνοϊό είναι ο υψηλός πυρετός (πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου σύμφωνα με πολλές μελέτες), ο οποίος μάλιστα διαρκεί επί ημέρες, είναι πολύ πιθανό να επηρεάζει την ανδρική γονιμότητα. Μάλιστα επειδή η παραγωγή των σπερματοζωαρίων είναι μία πολύπλοκη διαδικασία που διαρκεί 90 ημέρες, μπορεί οι άνδρες να παρουσιάζουν υπογονιμότητα για μερικούς μήνες μετά την ανάρρωσή τους από το νέο ιό», τονίζει ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Με βάση, όμως, τα στοιχεία που έχουμε ως τώρα στα χέρια μας, η όποια συνέπεια στην ανδρική υπογονιμότητα λόγω του πυρετού είναι προσωρινή και αναστρέψιμη».  

Επειδή, πάντως, ο νέος κορωνοϊός μάς έχει επιφυλάξει πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις ως τώρα, «η καλύτερη θεραπεία για τις όποιες συνέπειές του στην ανδρική γονιμότητα είναι να τον αποφύγουν οι άνδρες, ειδικά αν προγραμματίζουν να αποκτήσουν στο εγγύς μέλλον παιδιά με φυσικό τρόπο ή με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», τονίζει ο ειδικός. «Ας φροντίσουν λοιπόν να τηρούν όλα τα μέτρα προστασίας που συνιστά ο ΕΟΔΥ για να διαφυλάξουν την υγεία και τη γονιμότητά τους».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος είναι μαιευτήρας – χειρουργός – γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στη Λαπαροενδοσκοπική Χειρουργική του Πανεπιστημίου Rene Descartes στο Παρίσι.

Από τον Ιούλιο του 2018 αποτελεί ένα από τα νεότερα μέλη του Διοικητικού και Επιστημονικού Συμβουλίου του μαιευτηρίου ΙΑΣΩ.

Αποφοίτησε από την Ελληνογαλλική Λεόντειο Σχολή και απέκτησε το πτυχίο Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1998. Έπειτα από την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου, εργάστηκε κατά τη διάρκεια ενός έτους, ως ειδικευόμενος ιατρός, στην Α΄ Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών.

Αμέσως μετά την συμπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας στο Πολεμικό Ναυτικό ως κελευστής ιατρός, μετέβη στην Ελβετία, όπου και εκπαιδεύθηκε κατά το διάστημα 2003-2008, στην ειδικότητα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, ως μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος που θέσπισε η Ελβετική Εταιρεία Γυναικολογίας και Μαιευτικής.

Ο ιατρός εργάστηκε στις μαιευτικές-γυναικολογικές κλινικές των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της Λωζάννης (CHUV,Καθ. Pierre De Grandi), της Γενεύης (HUG, Καθ. J.B. Dubuisson ) και των Etablissements Hospitaliers Nord Vaudois.(EHNV, Dr.med J-F. Bauen). Κατά τη διάρκεια της πολυετούς του παραμονής στην Ελβετία απέκτησε τον τίτλο του Chef de Clinique και συμμετείχε ενεργά στη κλινική εκπαίδευση φοιτητών και ειδικευόμενων ιατρών.

Μετά το πέρας της ειδικότητας του στη Μαιευτική-Γυναικολογία συνέχισε την εξειδίκευσή του στη Γαλλία, όπου και μετεκπαιδεύτηκε στη γυναικολογική ενδοκρινολογία και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Cochin-St Vincent de Paul στο Παρίσι, όπου και εργάστηκε μέχρι το 2009 κατέχοντας θέση Praticien Attaché (Επιμελητής Α).

Η μονάδα γυναικολογικής ενδοκρινολογίας και εξωσωματικής γονιμοποίησης του νοσοκομείου Cochin-St.Vincent de Paul αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης της Ευρώπης, με παράδοση στην κλινική και εργαστηριακή έρευνα της ανθρώπινης αναπαραγωγής.

Κατά το διάστημα αυτό συνεργάστηκε στενά με τους διεθνούς φήμης καθηγητές Dominique de Ziegler και Charles Chapron, αποκτώντας μεγάλη εμπειρία στη διερεύνηση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση του υπογόνιμου ζευγαριού. Ασχολήθηκε ειδικότερα με την ενδομητρίωση, την πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και συμμετείχε ενεργά στη δημιουργία πρωτοκόλλων αντιμετώπισης υπογόνιμων ασθενών με ογκολογικό ιστορικό (Oncofertility).

Ο ιατρός Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος παρουσιάζει αξιόλογο επιστημονικό έργο με τη συγγραφή πολυάριθμων ιατρικών εργασιών σε ξενόγλωσσα κυρίως περιοδικά αναγνωρισμένης εγκυρότητας. Είναι μέλος πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών εταιρειών, όπως της Ένωσης Μαιευτήρων-Γυναικολόγων της Ελβετίας και των Παρισίων, της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, κ.λπ.

Τον Απρίλιο του 2009 μετακομίζει μόνιμα πλέον στην Αθήνα ως Επιστημονικός Συνεργάτης του Μαιευτηρίου ΙΑΣΩ και το 2015 ιδρύει μαζί με εκλεκτούς συναδέλφους ιατρούς αναπαραγωγής το πρότυπο κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης Institute of Life, που εδρεύει στον χώρο του ΙΑΣΩ.

Ταυτόχρονα εξακολουθεί να είναι συνεργάτης του Νοσοκομείου Cochin-St.Vincent de Paul στο Παρίσι, όπου τακτικά δίνει ομιλίες στο μεταπτυχιακό μάθημα του πανεπιστήμιου Paris V «Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και Αναπαραγωγή».

Είναι έγγαμος με την ιατρό-επεμβατική παιδοακτινολόγο Σάνη Χλαπουτάκη και έχουν αποκτήσει μια κόρη.

Ιδρυτικό στέλεχος του πιο προηγμένου κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης της Ελλάδας

Τον Σεπτέμβριο του 2015, ξεκίνησε να λειτουργεί στο ισόγειο του ΙΑΣΩ, το Κέντρο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life (IOLIFE), του οποίου ο Δρ. Βασιλόπουλος υπήρξε συν-εμπνευστής και συν-ιδρυτής.

Ήδη από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του, το IOLIFE έχει καθιερωθεί ως το μεγαλύτερο και πιο προηγμένο κέντρο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στην Ελλάδα καθώς και ένα από τα πιο σύγχρονα και πρωτοποριακής τεχνολογίας Κέντρα Υποβοηθούμενης Παραγωγής στην Ευρώπη.

Σκοπός του κέντρου είναι να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, τηρώντας πάντοτε τους πιο αυστηρούς κανόνες ποιότητας και ασφάλειας, προκειμένου υπογόνιμα ζευγάρια να μπορέσουν να αποκτήσουν παιδί.

Ο τεράστιος χώρος, οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του, η πιο πρωτοποριακή τεχνολογία που εφαρμόζει, καθώς και το σύστημα RI Witness (σύστημα διαχείρισης το οποίο διασφαλίζει την αξιοπιστία ολόκληρης της διαδικασίας κατά τη διαδικασία Εξωσωματικής Γονιμοποίησης), είναι οι λόγοι εκείνοι για τους οποίους το Institute of Life στο ΙΑΣΩ έχει ήδη χαρακτηριστεί ως μονάδα πρότυπο.