Αναγνωρίστε τα συμπτώματα της αγκυλοποιητικής σπονδυλαρθρίτιδας για να την αντιμετωπίσετε έγκαιρα!

Περίπου 3 εκατ. Έλληνες πάσχουν σήμερα από ρευματικές παθήσεις.

Σύμφωνα με έρευνες το 87% των Ελλήνων δεν γνωρίζουν τι είναι οι παθήσεις αυτές, γι’ αυτό καθυστερούν να απευθυνθούν σε ρευματολόγο, όταν τις παρουσιάσουν. Αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης είναι η μη έγκαιρη διάγνωση και η μη εφαρμογή σωστής θεραπείας και στη συνέχεια η πρόκληση μη αναστρέψιμων βλαβών και παραμορφώσεων, ακόμη και αναπηρίας. Το τραγικό είναι ότι αν οι πάσχοντες είχαν λάβει εγκαίρως θεραπεία, οι βλάβες αυτές θα μπορούσαν να αποφευχθούν.

Στην Ελλάδα οι ρευματικές παθήσεις αποτελούν την πρώτη κατά σειρά αιτία (μεταξύ όλων των νοσημάτων) χρόνιου προβλήματος υγείας (38,7%), μακροχρόνιας και βραχυχρόνιας σωματικής ανικανότητας (47,2% και 26,2% αντίστοιχα) και ιατρικών επισκέψεων (20,5%), ενώ κατατάσσονται στη δεύτερη θέση ως αιτία κατανάλωσης συνταγογραφούμενων και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (24,0 και 17,7% αντίστοιχα). 

Μια από τις κατηγορίες των ρευματικών παθήσεων είναι η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα. Η ειδική ρευματολόγος Εύα Τριανταφυλλίδου* σε συνέντευξη της στο nextdeal.gr εξηγεί όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για την αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα και ιδιαίτερα μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα της, ώστε να απευθυνθούμε έγκαιρα στο γιατρό. 

•    Κυρία Τριανταφυλλίδου τι είναι η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα;

Η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ) είναι μια φλεγμονώδης σπονδυλαρθρίτιδα, σταδιακά επιδεινούμενη, με κύριο σύμπτωμα τη φλεγμονώδη οσφυαλγία, δηλ. τον πόνο στην πλάτη στην ηρεμία (συνήθως κατά την κατάκλιση τις νυχτερινές ώρες). 

Η ΑΣ εμφανίζεται στο 1% περίπου του γενικού πληθυσμού και συνήθως προσβάλλει νεαρούς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 25 ετών ή άνω, ενώ οι πάσχοντες άνδρες είναι δύο έως τρεις φορές περισσότεροι από τις γυναίκες.

Η ΑΣ ανήκει σε μια ομάδα μακροχρόνιων φλεγμονωδών νόσων που ονομάζονται σπονδυλοαρθροπάθειες, στις οποίες ανήκει και η ψωριασική αρθρίτιδα (ΨΑ).

Οι αιτίες της ΑΣ δεν είναι ξεκάθαρα κατανοητές, αλλά φαίνεται ότι εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες. Το γονίδιο HLA-B27 σχετίζεται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ΑΣ και τα μέλη των οικογενειών όσων πάσχουν από ΑΣ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.

•    Η ΑΣ μπορεί να προκαλέσει αναπηρία;

Η ΑΣ έχει συνήθως σοβαρή επίπτωση στην κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης, κάτι που επηρεάζει τη σωματική λειτουργία ενός ατόμου και έχει αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του. Έως και το 70% των ασθενών που αναπτύσσουν σοβαρή ΑΣ θα υποστούν αγκύλωση της σπονδυλικής στήλης (σε διάστημα 10 έως 15 ετών), κάτι που μειώνει σημαντικά την κινητικότητα. Η χρόνια κόπωση και η αϋπνία είναι επίσης χαρακτηριστικά της ΑΣ.

Ως εκ τούτου οι ασθενείς εμφανίζουν ευερεθιστότητα, μείωση ικανότητας συγκέντρωσης και απόδοσης στην εργασία τους, διαταραχές στην προσωπική τους ζωή και φυσικά κατάθλιψη.  

Η ΑΣ σχετίζεται επίσης με επιπλοκές όπως:

• Φλεγμονή του ματιού, που ονομάζεται ραγοειδίτιδα: εμφανίζεται στο 40% περίπου των πασχόντων από σπονδυλαρθρίτιδα και τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν ερυθρότητα και πόνο.
• Φλεγμονή της αορτικής βαλβίδας, η οποία μπορεί να εμφανιστεί με την πάροδο του χρόνου.
• Ψωρίαση, μια συνήθης, μη μεταδοτική, φλεγμονώδης δερματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από φολιδωτό δέρμα.
• Φλεγμονή του εντέρου, η οποία μπορεί να είναι τόσο σοβαρή που να απαιτεί θεραπεία.
• Οστεοπόρωση, η οποία εμφανίζεται σε έως και τους μισούς πάσχοντες από ΑΣ, ειδικά σε αυτούς με σύντηξη της σπονδυλικής στήλης, και αυξάνει τον κίνδυνο κατάγματος της σπονδυλικής στήλης.

•    Ποια είναι η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης;

Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική για την πορεία της νόσου. Ο αριθμός των μόνιμων αλλοιώσεων μεταξύ των σπονδύλων που επηρεάζει τελικά την κινητικότητά τους (συνδεσμόφυτα) ορίζει την εξέλιξή της. Όσο λιγότερες αλλοιώσεις κατά τη διάγνωση τόσο καλύτερα. Όταν ξεκινήσει η διεργασία του σχηματισμού των μόνιμων αλλοιώσεων η πορεία είναι μη αναστρέψιμη και εξελικτική σε διαφορετικό βαθμό φυσικά στον κάθε ασθενή.

•    Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα που θα στείλουν τον ασθενή στο ρευματολόγο είναι:

1. Πόνος χαμηλά  στη σπονδυλική στήλη που δε βελτιώνεται με την κατάκλιση αλλά επιδεινώνεται, ειδικά τις νυχτερινές ώρες. Συχνά αποδίδεται σε δισκοκήλη και έτσι καθυστερεί η διάγνωση.

2. Υποτροπιάζουσες φλεγμονές σε διάφορα σημεία του σώματος, στο σημείο που οι σύνδεσμοι και οι τένοντες συνδέονται με το οστό, που δε σχετίζονται με κόπωση ή κάκωση (ενθεσίτιδες).

3. Οίδημα και πόνος στην άρθρωση του γόνατος, αστραγάλου ή των ισχίων που δεν οφείλονται σε κάκωση και δεν υποχωρεί με την ξεκούραση.

4. Υποτροπιάζουσες φλεγμονές του ματιού (ιριδοκυκλίτιδα, ραγοειδίτιδα).

5. Γενικά συμπτώματα όπως  πυρετός, κόπωση αδιαθεσία σε συνδυασμό με συμπτώματα από το μυοσκελετικό.

Στην αρχή ο περιορισμός της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης μπορεί να μην είναι άμεσα ορατός, αλλά καθώς η νόσος προχωρά η γεφύρωση που προκαλείται μεταξύ των οστών από το νέο οστό που παράγεται, περιορίζει σημαντικά την κίνηση με αποτέλεσμα οι ασθενείς να εμφανίζουν χαρακτηριστικό βάδισμα και στάση. 

•    Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται από τον ειδικό ρευματολόγο με βάση το ιστορικό, τα συμπτώματα του ασθενή και των ειδικών αιματολογικών εξετάσεων. Σημαντικό επίσης ρόλο στη διάγνωση παίζουν οι ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις (ακτινογραφίες ή μαγνητική τομογραφία), καθώς κάποιες φορές οι αιματολογικές εξετάσεις δεν βοηθούν.

•    Ποιοι είναι οι τρόποι θεραπείας;

Την τελευταία δεκαετία αναπτύχθηκαν πολύ αποτελεσματικές θεραπείες για τη διακοπή της φλεγμονής που προκαλεί την αγκύλωση και επομένως το σταμάτημα ή την καθυστέρηση της νόσου. Τα φάρμακα αυτά που ονομάζονται βιολογικοί παράγοντες είναι ενέσιμες θεραπείες πολύ υψηλής τεχνολογίας.

Για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), οι αντι-TNF παράγοντες (παράγοντας νέκρωσης όγκων) ήταν αρχικά  οι τρέχουσες θεραπείες εκλογής, αλλά δυστυχώς για κάποιους δεν ήταν αποτελεσματικές.

Περίπου 20-40% των ασθενών δεν καταφέρνουν να επιτύχουν επαρκή κλινική βελτίωση με την αντι-TNF θεραπεία. Πρόσφατες, καινοτόμες θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένα τις κυτταροκίνες (ουσίες που πυροδοτούν τη φλεγμονή), όπως η IL-17A, διακόπτουν τον κύκλο της φλεγμονής στην ΑΣ. Οι θεραπείες αυτές έχουν παρουσιάσει θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση και τη διαχείριση της ΑΣ και καλύπτουν τις ανεκπλήρωτες των ασθενών.

•    Ποιοι άλλοι τρόποι θεραπείας υπάρχουν εκτός από τα φάρμακα;

Πολύ σημαντική θέση για την εξέλιξη και την πορεία της νόσου έχει η γυμναστική. Η άσκηση αποτελεί  το 50% της θεραπείας καθώς βοηθά στη διατήρηση της ευλυγισίας και της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης. 

Η κολύμβηση, η ορθοσωμική γυμναστική, το pilates, καθώς και οι διατάσεις και εκτάσεις πρέπει να μπουν καθημερινά (αν είναι εφικτό) στο πρόγραμμα του ασθενή.

Η διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους και δυνατού μυικού συστήματος βοηθούν το τελικό αποτέλεσμα. Πολύ βοηθητικά μέσα είναι επίσης η φυσικοθεραπεία και  η λουτροθεραπεία.

•    Ποιοι είναι οι θεραπευτικοί στόχοι στην ΑΣ;

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ΑΣ συνδέονται με την απώλεια σωματικής λειτουργίας η οποία είναι μόνιμη. Ως εκ τούτου, ο θεραπευτικός στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής, αφενός  με τη μείωση του επιπέδου του πόνου των ασθενών, αφετέρου με τη βελτίωση της σωματικής λειτουργίας που σχετίζεται με τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, την εργασιακή απόδοση, την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης και τελικά την αποτροπή της αναπηρίας.

 * Η Εύα Τριανταφυλλίδου είναι απόφοιτη της Ιατρικής σχολής του Α.Π.Θ. το έτος 1994. Έχει ειδικευθεί στη ρευματολογία στη Ρευματολογική κλινική του Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ, ενώ έχει μετεκπαιδευθεί στο Λονδίνο ως Research Fellow Royal Free London NHS Foundation Trust.