Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΛΒΑΝΟΣ, Χειρουργός οφθαλμίατρος, Χειρουργική Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς & Παιδοοφθαλμολογία
Οι εξελίξεις στον τομέα της Οφθαλμολογίας είναι ραγδαίες, σχεδόν εβδομαδιαίες, κατατάσσοντάς τον ίσως στον πιο ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα της Ιατρικής. Το 2023 ήταν μια χρονιά με σημαντικές αλλαγές στην αντιμετώπιση των οφθαλμικών παθήσεων. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής (FDA) έδωσε το πράσινο φως σε αρκετά νέα φάρμακα, αλλάζοντας την καθημερινή διαχείριση ασθενών με προβλήματα όρασης και σε κάποιες περιπτώσεις ανοίγοντας νέους δρόμους στην αντιμετώπιση παθήσεων για τις οποίες μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια ενδεδειγμένη θεραπεία.
Αμφιβληστροειδής
Πιθανότατα η μεγαλύτερη εξέλιξη μέσα στη χρονιά που πέρασε ήταν η έγκριση του ενέσιμου φαρμάκου pegcetacoplan (Syfovre, Apellis) για τη θεραπεία της γεωγραφικής ατροφίας, λόγω προχωρημένης ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η γεωγραφική ατροφία είναι το τελικό στάδιο της ξηράς ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, της κεντρικής δηλαδή περιοχής του αμφιβληστροειδούς στο πίσω τμήμα του οφθαλμού, δίπλα στο οπτικό νεύρο, η οποία είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και τη χρωματική αντίληψη. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε εγκεκριμένη θεραπεία για αυτήν την τόσο συχνή πάθηση της τρίτης ηλικίας. Το τοπίο άλλαξε ακόμα περισσότερο τον Αύγουστο του 2023, όταν δόθηκε η έγκριση για ένα άλλο ενέσιμο φάρμακο για την ίδια πάθηση, το (avacincaptadpegol, Izervay). Η χρονιά λοιπόν ξεκίνησε χωρίς να υπάρχει εγκεκριμένη θεραπεία για τη γεωγραφική ατροφία και έληξε με δύο καινούργιες ελπιδοφόρες θεραπείες.
Ένα ήδη γνωστό φάρμακο, που χρησιμοποιείται υπό μορφή ενδοϋαλοειδικών ενέσεων σε ενήλικες που πάσχουν από ηλικιακή εκφύλιση ωχράς, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαβητικό οίδημα ωχράς ή οίδημα ωχράς μετά από απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς, το aflibercept (Eylea, Regeneron), πήρε έγκριση για την αντιμετώπιση της αμφιβληστροειδοπάθειας της προωρότητας, ανοίγοντας επίσημα νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση αυτής της τόσο σοβαρής νόσου των πρόωρων νεογνών. Έως σήμερα, η μόνη επίσημη εγκεκριμένη θεραπεία ήταν η καταστροφή του περιφερικού αμφιβληστροειδούς με λέιζερ, με απώτερο στόχο τη διάσωση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς και τη διατήρηση χρήσιμης όρασης. Για την ίδια πάθηση, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO) δημιούργησε έναν τρισδιάστατο εξομοιωτή, δίνοντας δυνατότητα σε πλήθος οφθαλμιάτρων να καταλάβουν τις λεπτομέρειες αυτής της τόσο ιδιαίτερης νόσου, με απώτερο σκοπό τη δυνατότητα ορθότερης διάγνωσης, σταδιοποίησης και θεραπείας των πρόωρων νεογνών.
Το ίδιο ενέσιμο φάρμακο πήρε έγκριση για χρήση και σε μεγαλύτερη δόση (8mg) σε σύγκριση με την υπάρχουσα (2 mg), με σκοπό τη μείωση των ενδοφθάλμιων ενέσεων για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, το διαβητικό οίδημα ωχράς και τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Το faricimab-svoa (Vabysmo, Genentech) πήρε έγκριση για τη θεραπεία του οιδήματος ωχράς μετά από απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς, συμπληρώνοντας το πακέτο ενδείξεων θεραπείας με το συγκεκριμένο φάρμακο, μετά από βλάβες εξιδρωματικού τύπου εκφύλισης της ωχράς και διαβητικό οίδημα ωχράς.
Γλαύκωμα
Το FDA ενέκρινε ένθεμα αργής αποδέσμευσης τραβαπρόστης στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού (iDoseTR75 mcg, Glaukos). Αυτό το ήδη γνωστό φάρμακο οδηγεί σε μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η έγκρισή του υπό μορφή ενθέματος που τοποθετείται χειρουργικά στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού επιτρέπει τη μακροχρόνια μείωση της πίεσης (έως και 3 μήνες), χωρίς την ανάγκη καθημερινής ενστάλλαξης κολλυρίου, προσφέροντας πιο σταθερή ενδοφθάλμια πίεση, σε σύγκριση με την καθημερινή χρήση κολλυρίου πρωί και βράδυ, που είναι ένα σημαντικό όφελος σε ασθενείς με μειωμένη συμμόρφωση, καθώς και σε ασθενείς με δυσκολίες χρήσης των κολλυρίων ή προβλημάτων μνήμης.
Ξηροφθαλμία, οφθαλμική επιφάνεια και πρεσβυωπία
Μετά την ηλικία των 40-45 ετών ένα σημαντικότατο τμήμα του πληθυσμού αντιμετωπίζει προβλήματα με την κοντινή όραση. Τα συμπτώματα αυτά εκδηλώνονται κατά κανόνα ως δυσκολία στο διάβασμα, πρόβλημα με τα μικρά γράμματα του κινητού τηλεφώνου ή προβλήματα κατά τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αυτό το μείζον πρόβλημα της πρεσβυωπίας ήρθε να αντιμετωπίσει το FDA με τη χρήση κολλυρίου πιλοκαρπίνης 0,4% (Qlosi, Orasispharmaceuticals), με συγκέντρωση μικρότερη του ήδη υπάρχοντος σκευάσματος (Vuity, Abbvie – πιλοκαρπίνη 1,25%). Η φαρμακευτική αυτή ουσία προκαλεί μύση, μικραίνει δηλαδή τη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το βάθος του πεδίου στην κοντινή όραση. Η έναρξη δράσης της είναι περίπου 20 λεπτά μετά την ενστάλλαξη και διαρκεί έως και 8 ώρες (συνήθως όμως με ανάγκη χρήσης και δεύτερης σταγόνας 2-3 ώρες μετά την πρώτη), χωρίς να επηρεάζει τη μακρινή όραση ή τη νυχτερινή οδήγηση.
Συμπτώματα σημαντικής ξηροφθαλμίας μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν με τη χρήση κολλυρίου perfluorohexyloctane (MIEBO, BnL) ή κολλυρίου κυκλοσπορίνης 0,1% (Vevye, Novaliq), προσφέροντας ανακούφιση από ερεθισμό, θολή όραση και πόνο που αντιμετωπίζουν τόσοι πολλοί ασθενείς με προβλήματα στην οφθαλμική επιφάνεια. Γνωρίζουμε πλέον σήμερα ότι η παρουσία του παρασίτου Demodex είναι μία από τις συχνότερες αιτίες φλεγμονής των βλεφάρων, της βλεφαρίτιδας. Το FDA ενέκρινε ένα καινούργιο φάρμακο το (Xdemvy 0,25%, Tarsus Pharmaceuticals), το οποίο έρχεται να συμπληρώσει τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες αντιμετώπισης αυτής της τόσο συχνής αιτίας ερεθισμού των ματιών.
Επίλογος
Η προσπάθεια επίλυσης των οφθαλμολογικών παθήσεων απαιτεί συνεχείς προσπάθειες και έρευνες με αυστηρή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους, πριν την τελική εφαρμογή. Η παράλληλη ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας συμβάλλει επίσης πάρα πολύ στον τομέα αυτόν.
Η έγκαιρη ενημέρωση των ιατρών και η ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους στις νέες εξελίξεις της Οφθαλμολογίας θα πρέπει να είναι συνεχείς και αδιάλειπτες. Μόνον τότε θα μπορούμε να παρέχουμε Ιατρική υψηλού επιπέδου στους ασθενείς μας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Παναγιώτης Σαλβάνος είναι χειρουργός οφθαλμίατρος εξειδικευμένος στη Χειρουργική Υαλώδους-Αμφιβληστροειδούς και στην Παιδοοφθαλμολογία. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στην Οφθαλμολογία στη Νορβηγία. Είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Όσλο με αντικείμενο έρευνας την απεικόνιση αμφιβληστροειδούς σε ασθενείς με αποκόλληση και ενδοφθάλμιο όγκο. Διακρίθηκε μεταξύ των τριών πρώτων οφθαλμίατρων στο Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Οφθαλμολογίας. Διετέλεσε επί σειρά πέντε ετών πρόεδρος του Οφθαλμολογικού Συλλόγου του Όσλο.
Ο Δρ Σαλβάνος έχει πραγματοποιήσει πλήθος ομιλιών και παρουσιάσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει εργασίες σε έγκριτα διεθνή περιοδικά. Διδάσκει τακτικά στο Πανεπιστήμιο της Νοτιοανατολικής Νορβηγίας. Ιδιωτεύει στην Αθήνα (www.drsalvanos.com) και είναι συνεργάτης των νοσοκομείων Υγεία, Μητέρα, Ιατρικό Αθηνών, Metropolitan και Mediterraneo, καθώς και άλλων οφθαλμολογικών κλινικών.
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
