Δαμιανός Σακάς: «Έξυπνα» κυκλώματα τερματίζουν τον χρόνιο πόνο στην οσφυοϊσχιαλγία και την ινιοαυχενική κεφαλαλγία

Με αφορμή την πρώτη στην Ελλάδα επιτυχή εφαρμογή στη θεραπεία της ημικρανικής ινιοαυχενικής κεφαλαλγίας παγκοσμίως, ο καθηγητής Δαμιανός Ε. Σακάς, καθηγητής Νευροχειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»), τ. πρόεδρος της European Society of Stereotactic and Functional Neurosurgery (Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λειτουργικής Νευροχειρουργικής), μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Νευροχειρουργικής (World Academy of Neurological Surgeons), παρουσίασε σε διαδικτυακή εκδήλωση την έξυπνη ηλεκτρονική μικροσυσκευή που περιέχει αισθητήρες θέσεως, κίνησης και ταχύτητας του σώματος και ολοκληρωμένα «ευφυή» κυκλώματα και τερματίζει τον χρόνιο αφόρητο πόνο.

Ειδικότερα ο κ. Σακάς παρουσίασε τρεις περιπτώσεις ασθενών που έπασχαν από χρόνιο έντονο πόνο, μη ελεγχόμενο με φάρμακα, που γινόταν αφόρητος κατά την κίνηση, και θεραπεύθηκαν πλήρως με εμφύτευση επί της κεφαλής ή επί του νωτιαίου μυελού της μικροσυσκευής ηλεκτρονικής τροποποίησης του νευρικού συστήματος, πολύ προηγμένης τεχνολογίας.

Η μικροσυσκευή αυτή αποτελεί ένα τεχνολογικό άλμα μετά από στασιμότητα εξέλιξης περίπου 20 ετών. Η κύρια καινοτομία που τη διαφοροποιεί από ήδη υπάρχουσες συσκευές είναι ότι διαθέτει αισθητήρες κίνησης και ταχύτητας και μετρητή επιτάχυνσης του σώματος, σε συνδυασμό με τεχνολογία ανάλογη με αυτή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και κινητών τηλεφώνων (Gaming και Smart Phones Technologies).

Με χρήση αυτών των αισθητήρων τεχνολογίας Restore Sensor, η συσκευή λαμβάνει και αναλύει πληροφορίες (καταγράφει σήματα) από το σώμα του ασθενούς, και αντιλαμβάνεται τις διάφορες θέσεις του, όταν είναι σε στατική κατάσταση και όταν κινείται. Στη συνέχεια, επεξεργάζεται τις πληροφορίες, με συστήματα «τεχνητής νοημοσύνης» (τεχνητά ολοκληρωμένα νευρωνικά κυκλώματα – artificial integrated neuronal networks), και προσαρμόζει την παρεχόμενη ηλεκτρική διέγερση και την επακόλουθη τροποποίηση του νευρικού συστήματος, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς, με χρήση της Adaptive Stimulation Τechnology που κάνει -από μόνη της- αυτοματικές ρυθμίσεις στην ένταση της διέγερσης, «παρακάμπτοντας τον εγκέφαλο» του ασθενούς.

Στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, η ηλεκτρική διέγερση είναι συνεχής και σταθερή χωρίς να διαφοροποιείται κατά την κίνηση. Έτσι επέρχεται συχνά εθισμός του ασθενούς και η αποτελεσματικότητα της διέγερσης μειώνεται, με την πάροδο του χρόνου, κάτω από το θεραπευτικό επίπεδο. Με τη νέα συσκευή μεταβαλλόμενης και προσαρμοζόμενης ηλεκτρικής διέγερσης επιτυγχάνεται πολύ καλύτερος έλεγχος του πόνου, ιδίως εκείνων των μορφών πόνου που επιδεινώνονται κατά την κίνηση του σώματος. Οι συσκευές χαρακτηρίζονται ως «έξυπνα προσαρμοζόμενα μικροσυστήματα» και έχουν

μόλις αρχίσει να τοποθετούνται, σε λίγους ασθενείς διεθνώς, σε χώρες που διαθέτουν επιστημονικές ομάδες με αναγνωρισμένη εμπειρία και υποδομή σε θεραπείες υψηλής τεχνογνωσίας.
Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο κ. Σακάς, «χάρη στην τεχνολογική πρόοδο και την επιστημονική κατάρτιση μπορούμε πλέον να ισχυριζόμαστε ότι η πλάστιγγα στον αιώνιο πόλεμο ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πόνο έχει γείρει υπέρ μας! Εξελίξεις σαν αυτές που σας παρουσιάζουμε δίνουν την ευκαιρία σε εκατομμύρια συνανθρώπους μας να έχουν λόγους να αισιοδοξούν για το μέλλον. Σε τελική ανάλυση και η δική μας δουλειά δεν στοχεύει σε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό: να απαλείψουμε, ει δυνατόν, τον πόνο από τη ζωή».

Η πρώτη ασθενής που περιέγραψε το πρόβλημα και τη θεραπεία της είναι η κ. Π.Π., 78 ετών. Έπασχε κατά τα τελευταία πέντε έτη από χρόνια ημικρανική ινιοαυχενική κεφαλαλγία, που γινόταν ιδιαίτερα επώδυνη κατά την προσπάθεια κίνησης, και καθιστούσε αφόρητη την κίνηση του αυχένα και της κεφαλής. Με βάση ό,τι έχει μέχρι στιγμής ανακοινωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία, η περίπτωση αυτή αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως θεραπεία αυχενογενούς ημικρανικού τύπου κεφαλαλγίας, η οποία επιδεινωνόταν από την κίνηση της ασθενούς και θεραπεύθηκε με ηλεκτρονική διέγερση του νευρικού συστήματος, που ρυθμίζεται από τεχνολογία αισθητήρων κίνησης του αυχένα και της κεφαλής.

Οι δύο άλλες ασθενείς που περιέγραψαν το πρόβλημα και τη θεραπεία τους είναι η κ. Α.Δ., 61 ετών, και η κ. Ε.Π., 74 ετών. Η πρώτη εξ αυτών των δύο έπασχε από πολύ έντονο πόνο, μη ελεγχόμενο με φάρμακα, στην οσφυϊκή χώρα και κυρίως στα κάτω άκρα, επί 16 έτη, και είχε υποβληθεί σε δύο αναποτελεσματικές επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας. Η δεύτερη εξ αυτών των δύο ασθενών έπασχε από χρόνιο φαρμακοανθεκτικό πόνο κυρίως στην οσφυϊκή χώρα και στα δύο κάτω άκρα, επί 10 έτη, και είχε επίσης υποβληθεί σε ανεπιτυχή σπονδυλοδεσία. Και στις δύο περιπτώσεις, ο πόνος γινόταν αφόρητος κατά την προσπάθεια των ασθενών να κινηθούν, γεγονός που πρακτικά είχε καταργήσει την κινητικότητά τους. Οι δύο αυτές περιπτώσεις χρόνιας φαρμακοανθεκτικής οσφυοισχιαλγίας είναι οι πρώτες ασθενείς που θεραπεύθηκαν στη χώρα μας με χρήση της παραπάνω τεχνολογίας.

«Η διαπίστωση ότι και στις τρεις παραπάνω περιπτώσεις ο συνεχής, έντονος πόνος κορυφωνόταν και γινόταν αφόρητος κατά την κίνηση μας οδήγησε στην επιλογή της χειρουργικής εμφύτευσης της εν λόγω συσκευής με τεχνολογία διέγερσης που προσαρμόζεται στην κίνηση (position-adaptive stimulation technology)», αναφέρει ο κ. Σακάς. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι δύο γυναίκες που έπασχαν από οσφυοϊσχιαλγία είχαν υποβληθεί σε πολλές αποτυχημένες χειρουργικές επεμβάσεις και πολυετείς αναποτελεσματικές θεραπείες με συνδυασμούς φαρμάκων, η μία από το 2004 και η άλλη από το 2010. Χάρη στην αξιοποίηση της παραπάνω τεχνογνωσίας, απαλλάχτηκαν από τον πόνο και ανέκτησαν την κινητικότητά τους και φυσιολογική καθημερινότητα και κοινωνική ζωή.

Τα προηγμένα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα της νέας τεχνολογίας είναι τα εξής:

1. Καταγράφει σε συνεχή, άμεσο χρόνο, δεδομένα (real-time data) από την καθημερινή δραστηριότητα του ασθενούς, τις θέσεις που λαμβάνει το σώμα του στη διάρκεια της ημέρας, το επίπεδο ηλεκτρικής διέγερσης που χορηγείται ανά πάσα στιγμή, και παράγει συνολική εικόνα των δεδομένων που είναι διαθέσιμη στον ιατρό όταν εξετάζει τον ασθενή σε μεταγενέστερο χρόνο (Snapshot™ Reporting Technology), κάτι που επιτρέπει καλύτερη κατανόηση της πορείας του ασθενούς και βελτιστοποίηση της θεραπείας.
2. Λόγω της πολύ στοχευμένης διέγερσης, η συσκευή απαιτεί μικρότερη κατανάλωση ρεύματος και έχει καλύτερη απόδοση της μπαταρίας με Battery Overdrive Technology, η οποία μπορεί να φορτισθεί πλήρως σε μία ώρα.
3. Επιτρέπει διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας οπουδήποτε στο σώμα, διότι διαθέτει αυξημένη μαγνητική θωράκιση, με χρήση SureScan MRI Τechnology.
4. Ο προγραμματισμός της συσκευής είναι εύκολος με χρήση ενός τάμπλετ Samsung του Samsung/Android® Clinician Programmer. Ο προγραμματιστής μπορεί να διαμορφώσει προγράμματα ελέγχου του πόνου, με κριτήρια τις αναφορές δραστηριότητας και πρόκλησης πόνου από τον ασθενή, σε συνδυασμό με τα δεδομένα που καταγράφει από τη μικροσυσκευή.
5.  Όλη η τεχνολογία έχει περικλεισθεί σε μια μικροσυσκευή με όγκο/βάρος μικρότερο κατά 55% σε σχέση με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα συστήματα. Είναι ο μικρότερος πλήρως εμφυτευόμενος διεγέρτης κεντρικού νευρικού συστήματος που έχει κατασκευασθεί, επίτευγμα που σημαίνει λιγότερη ταλαιπωρία για τον ασθενή.

Άλλες ενδείξεις εφαρμογής αυτής της νέας πρωτοποριακής τεχνολογίας περιλαμβάνουν τις παρακάτω: 1) σύνδρομο αποτυχημένης οσφυϊκής επέμβασης, 2) πόνος μετά πεταλεκτομή, 3) ιστορικό πολλαπλών επεμβάσεων στη σπονδυλική στήλη, 4) επισκληρίδιος ίνωση (πόνος μετεγχειρητικής ουλής), 5) περιφερική καυσαλγία, 6) αραχνοειδίτιδα και 7) σύνδρομο σύνθετου περιοχικού πόνου.

Η προνομιακή παραχώρηση αυτής της τεχνολογίας σε ένα ελληνικό τμήμα για να συμπεριλαμβάνεται στα πρώτα που χρησιμοποιούν τέτοια τεχνολογία παγκοσμίως είναι ενδεικτική του υψηλού κύρους και της αναγνώρισης που απολαμβάνει η ελληνική Νευροχειρουργική και ιδιαίτερα αυτός ο τομέας της διεθνώς.

Η επιτυχής πρώτη θεραπεία παγκοσμίως ασθενούς με ινιοαυχενική κεφαλαλγία ημικρανικού τύπου δημιουργεί ελπίδες και ανοίγει προοπτικές για εφαρμογή της μεθόδου και σε άλλες μορφές χρόνιων αφόρητων φαρμακοανθεκτικών πόνων της κεφαλής και του προσώπου.

Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι η επιστημονική ομάδα του καθηγητή Δαμιανού Ε. Σακά ερευνά συνεχώς νέες ενδείξεις εφαρμογής θεραπειών ηλεκτρικής νευροτροποποίησης με μικρο-συστήματα μέγιστης αποτελεσματικότητας και ελάχιστης παρέμβασης στον ασθενή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Δαμιανός Ε. Σακάς

ΠΑΡΟΥΣΑ ΘΕΣΗ

• Καθηγητής Νευροχειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
• Πρόεδρος (President) της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λειτουργικής Νευροχειρουργικής [European Society for Stereotactic and Functional Neurosurgery (ESSFN)] (2014 – 2018) και εν συνεχεία επίτιμος πρόεδρος [honorary president] της ίδιας εταιρείας από το 2019 μέχρι σήμερα.
• Πρόεδρος (Chairman) του Τομέα Λειτουργικής Νευροχειρουργικής [Section of Stereotactic and Functional Neurosurgery] της Πανευρωπαϊκής Oμοσπονδιακής Ένωσης Νευροχειρουργικών Εταιρειών [European Association of Neurosurgical Societies] (2018 -2020 ) και έχων διατελέσει προηγουμένως αντιπρόεδρος του ιδίου Οργανισμού την περίοδο 2015-2018.
• Μέλος, Παγκόσμια Ακαδημία Νευροχειρουργών [World Academy of Neurological Surgeons].

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

• Πρόεδρος (Chairman) της Επιτροπής Χειρουργικής Νευροτροποποίησης [Operative Neuromodulation Committee] της Παγκόσμιας Oμοσπονδιακής Ενωσης Νευροχειρουργικών Εταιρειών [Wold Federation of Neurosurgical Societies] (2005-2011).
• Διευθυντής νευροχειρουργός, Νευροχειρουργική Κλινική, University Hospital Coventry and Warwickshire, England, (1993-1999).
• Επίτιμος κλινικός λέκτορας (Honorary senior clinical lecturer), University of Warwick, England, (1995-1999).
• Διευθυντής nευροχειρουργός, Κέντρο Νευρολογίας και Νευροχειρoυργικής Κεντρικής Αγγλίας [Midland Centre for Neurology and Neurosurgery], Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ, Αγγλία [University of Birmingham, England], 1994.
• Μέλος, Επιτροπή Εκπαίδευσης [Training Committee] της Πανευρωπαϊκής Oμοσπονδιακής Ένωσης Νευροχειρουργικών Εταιρειών [European Association of Neurosurgical Societies] (2003 – 2008). 
   

Διαβάστε παρακάτω το άρθρο, όπως δημοσιεύθηκε στο ένθετο Health by Nextdeal, τεύχος 08, (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):