Μελέτη της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Παίδων «Η Αγία Σοφία»
Γράφει ο Γεράσιμος Α. Κολαΐτης, Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής,
Διευθυντής Παιδοψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, ΓΝΠ «Η Αγία Σοφία»,
Διευθυντής Σπουδών ΠΜΣ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ «Ψυχική Υγεία και Ψυχιατρική Παιδιών και Εφήβων»
Ένα χρόνο και πλέον μετά την έναρξή της, η πανδημία COVID-19 έχει προκαλέσει πρωτόγνωρες αλλαγές στη ζωή οικογενειών και 1,6 δισ. παιδιών και εφήβων. Οι πρώτες μη αντιπροσωπευτικές μελέτες από Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία και Γερμανία έχουν δείξει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των νέων και των οικογενειών τους, αν και υπάρχουν πολλές οικογένειες που τα καταφέρνουν καλά.
Σύμφωνα με αγγλική έρευνα, οι ψυχικές διαταραχές αυξήθηκαν από 10,8% το 2017 σε 16% τον Ιούλιο 2020 σε όλες τις ηλικίες, φύλα και εθνοτικές ομάδες (England’s Mental Health of Children and Young People Survey). Οι πιο επιβαρυμένοι μάλιστα οικονομικά είχαν χειρότερη ψυχική υγεία. Ωστόσο η επιδείνωση της ψυχικής υγείας δεν είναι ομοιόμορφη, αφού 25% των ερωτώμενων ανέφεραν πως το lockdown βελτίωσε τη ζωή τους. Δώδεκα μακροχρόνιες μελέτες εφήβων, μέσης ηλικίας 15,4 ετών, από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο 2020 έδειξαν μέτρια αύξηση της κατάθλιψης, ενώ πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση 80 μελετών, έδειξε αυξημένες πιθανότητες κατάθλιψης και κυρίως άγχους στους εφήβους, στη διάρκεια και μετά την απομόνωση.
Μελέτη σε εξέλιξη 482, μέχρι τώρα, οικογενειών από την Παιδοψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, στο ΓΝΠ «Η Αγία Σοφία» (συνερευνητές: Γ. Γιαννακόπουλος, επίκουρος καθηγητής Παιδοψυχιατρικής και Φ. Ζαραβίνος-Τσάκος, υποψήφιος διδάκτορας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ), δείχνει αυξημένα ποσοστά (18%) κλινικά σημαντικών προβλημάτων διαγωγής (συμπεριφοράς) και συναισθήματος στα τέκνα τους ηλικίας 7-17 ετών.
Η πανδημία φαίνεται να αποτελεί πρόκληση για τις οικογένειες: υψηλά ποσοστά (41%) οικογενειακής δυσλειτουργίας, χειρότερη σωματική υγεία των μητέρων από τους πατέρες και σημαντικά κάτω του κανονικού ψυχική υγεία των γονέων. Τα παιδιά οικογενειών με υγιή λειτουργικότητα, είχαν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης προβλημάτων συναισθήματος, διαγωγής αλλά και προκοινωνικών (θετικών) συμπεριφορών. Τα παιδιά είχαν λιγότερα προβλήματα με τους συνομηλίκους και μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης συναισθηματικών προβλημάτων συγκριτικά με τους εφήβους. Επιπλέον, σε ποσοστό σχεδόν 17% βρίσκουμε συμπτώματα μετατραυματικού στρες, τα οποία σχετίζονται με την (μεγαλύτερη) ηλικία του παιδιού, το (χαμηλότερο) οικογενειακό εισόδημα, τα (αυξημένα) επίπεδα στρες λόγω των περιορισμών και την (χειρότερη) ψυχική υγεία. Άλλη μελέτη μας (επιστημονικά υπεύθυνη: Κ. Παπανικολάου, καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής, συνερευνήτρια: Δρ Β. Ντρέ, ψυχιατρική νοσηλεύτρια) δείχνει πως οι οικογένειες των παιδιών με αυτισμό είναι επίσης επιβαρυμένες, αν και διαφορετικά από την οικονομική κρίση που προηγήθηκε. Έχουμε επίσης παρατηρήσει μεταξύ των νοσηλευόμενων στην Κλινική, αυξανόμενα ποσοστά εφήβων με σοβαρή αυτοκτονικότητα, γεγονός που φαίνεται να σχετίζεται και με την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα.
Συνεπώς, η πανδημία δεν αποτελεί πρόκληση μόνο για τους νέους και τις οικογένειές τους, αλλά και για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη μακροχρόνιας μελέτης των επιπτώσεων της πανδημίας, καθώς και του παρατεταμένου εγκλεισμού και των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Χρειάζεται, με την έμπρακτη υποστήριξη και ενίσχυση της πολιτείας, να βελτιώσουμε τις προσπάθειές μας για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες ψυχικής υγείας, και μάλιστα των πιο ευάλωτων παιδιών και οικογενειών, ώστε να διασφαλίσουμε ότι η γενιά αυτή δεν θα πληγεί δυσανάλογα από την πανδημία.
Στη φωτογραφία ο κ. Γεράσιμος Α. Κολαΐτης, Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής.
