«Take Care»: Ηλεκτρονική πλατφόρμα βοηθά στη διαχείριση της Φαρμακοθεραπείας από τον φαρμακοποιό και τη συμμόρφωση του ασθενή με τη Φαρμακευτική Αγωγή

Η μη ακριβής συμμόρφωση των ασθενών με τη φαρμακευτική τους αγωγή αναγνωρίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον τομέα της υγείας σήμερα.

Σύμφωνα με έρευνες, παγκοσμίως, ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των ασθενών δεν λαμβάνουν τα φάρμακά τους σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες ή δεν παραμένουν συμμορφωμένοι με τη φαρμακευτική τους αγωγή. Το γεγονός αυτό αυξάνει τα περιστατικά που χρήζουν επείγουσας περίθαλψης και νοσηλείας και, κατ΄ επέκταση, τη δαπάνη της υγειονομικής περίθαλψης. 

Σε πολλές δυτικές χώρες έχει εφαρμοστεί ως τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού η διαδικασία της διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας μέσω των φαρμακείων. Η υπηρεσία αυτή περιλαμβάνει πρωτόκολλα διαχείρισης και διαδικασίες ενημέρωσης, συμβουλής και παρακολούθησης της φαρμακοθεραπείας των ασθενών από τους φαρμακοποιούς. Στην πιο προωθημένη τους μορφή, οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν ηλεκτρονικές εφαρμογές, οι οποίες μάλιστα έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας και ειδοποιήσεων με τους χρήστες των φαρμάκων. 

Το καινοτόμο σύστημα Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας και της Συμμόρφωσης των ασθενών με αυτή Take Care, από τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και από την εταιρεία Noufio Communication Services, μετά από 2 χρόνια δοκιμών και εξέλιξης, αναβαθμίζεται, εμπλουτίζεται με νέες λειτουργίες και γίνεται πιο χρήσιμο και «εύκολο» για το κοινό και τον φαρμακοποιό.

Κατά τη διάρκεια της εισήγησής του για το ρόλο των φαρμακείων στη συμμόρφωση των ασθενών με τη φαρμακευτική αγωγή, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) Απόστολος Βαλτάς επισήμανε ότι «ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος θεωρεί ότι η συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία τους αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, τόσο για την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής, όσο και για την εξοικονόμηση πόρων του συστήματος. Το Τake Care με τις αναβαθμισμένες δυνατότητές του αποτελεί μια προσφορά των φαρμακοποιών τόσο προς τους ασθενείς όσο και γενικότερα στο Σύστημα Υγείας, αποδεικνύοντας ότι ο φαρμακοποιός ως επιστημονική οντότητα όσο και το φαρμακείο ως φυσικός χώρος δεν υποκαθίστανται και δεν αναπληρώνονται», και συμπλήρωσε: «Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις που θεσμοθετούν τη συμμετοχή των Φαρμακείων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, αλλά και την πιστοποίηση των Φαρμακοποιών για τους εμβολιασμούς, καθιστούν τα φαρμακεία και τον Φαρμακοποιό πρωταγωνιστές σε ένα σύγχρονο Σύστημα Υγείας». 

^{Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) Απόστολος Βαλτάς}

Παίρνοντας τον λόγο η γενική διευθύντρια της εταιρείας NOUFIO Σοφία Κούνουπα παρουσίασε την πλατφόρμα του TAKE CARE, τόσο για τους φαρμακοποιούς όσο και για τους πολίτες, αναφερόμενη στα οφέλη από την εφαρμογή της.

^{Η γενική διευθύντρια της εταιρείας NOUFIO Σοφία Κούνουπα}

Στην παρουσίαση της εφαρμογής απηύθυναν χαιρετισμό ο πρόεδρος του ΙΔΕΕΑΦ και αντιπρόεδρος του ΠΦΣ  Σεραφείμ Ζήκας, η καθηγήτρια Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ Ελένη Σκαλτσά, ο καθηγητής Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών Κωνσταντίνος Πουλάς, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Hellas Ζαχαρίας Ραγκούσης και ο senior director, Τραπεζική Μικρών Επιχειρήσεων & Επαγγελματιών της ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Κωνσταντίνος Χριστοδούλου.

Το πρόγραμμα του Take Care υλοποιείται με την ευγενική υποστήριξη της ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ & της PFIZER HELLAS.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ TAKE CARE

Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Διαχείρισης Φαρμακοθεραπείας και Εφαρμογή Συμμόρφωσης των ασθενών με τη Φαρμακευτική Αγωγή

1. Εισαγωγή – Περιγραφή Προβλήματος

Η μη ακριβής συμμόρφωση των ασθενών με τη φαρμακευτική τους αγωγή αναγνωρίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον τομέα της υγείας σήμερα. Σύμφωνα με έρευνες, παγκοσμίως, ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των ασθενών δεν λαμβάνουν τα φάρμακά τους σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες ή δεν παραμένουν συμμορφωμένοι με τη φαρμακευτική τους αγωγή (σε διάστημα ενός έτους). Το γεγονός αυτό αυξάνει τα περιστατικά που χρήζουν επείγουσας περίθαλψης και νοσηλείας και, κατ΄ επέκταση, τη δαπάνη της υγειονομικής περίθαλψης. 

Χαρακτηριστικά, στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι η οικονομική επίπτωση της μη συμμόρφωσης με τη φαρμακευτική αγωγή ανέρχεται στο αστρονομικό ποσόν των 177 δισ. $ κατ’ έτος, που αντιστοιχεί σε 1,5 εκατομμύριο περιστατικά νοσηλείας, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί (AphA (2013), MTM in Pharmacy Practice, Core Elements of an MTM Service Model)

Σε πολλές δυτικές χώρες έχει εφαρμοστεί ως τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού η διαδικασία της Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας μέσω των φαρμακείων (π.χ. υπηρεσία MU στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπηρεσία MTM στις Ηνωμένες Πολιτείες). 

Η υπηρεσία αυτή περιλαμβάνει πρωτόκολλα διαχείρισης και διαδικασίες ενημέρωσης, συμβουλής και παρακολούθησης της φαρμακοθεραπείας των ασθενών από τους φαρμακοποιούς. Στην πιο προωθημένη τους μορφή, οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν ηλεκτρονικές εφαρμογές, οι οποίες μάλιστα έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας και ειδοποιήσεων με τους χρήστες των φαρμάκων. Σύμφωνα με τη μελέτη “Medication Therapy Management: 10 years of experience in a large integrated Health Care System”, εξοικονομήθηκαν σημαντικοί πόροι από την εφαρμογή της διαδικασίας στα φαρμακεία που έλαβαν μέρος στη μελέτη (Journal of Managed Care Pharmacy, Vol. 16, No 3, April 2010). 

Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με έρευνα του 2015 που συμμετείχαν τα περισσότερα φαρμακεία στην Πορτογαλία:

• Οι παρεμβάσεις του Φαρμακοποιού ωφέλησαν το κράτος κατά €879.6 εκατ. 
  Το 54% προέκυψε από την υπηρεσία Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας.
• Παρεμβάσεις φαρμακοποιού για συμμόρφωση: €237.6 εκατ.
• Παρεμβάσεις φαρμακοποιού σε χρόνιες ασθένειες €236.9 εκατ. 

Το καινοτόμο σύστημα Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας και της Συμμόρφωσης των ασθενών με αυτή Take Care, από την εταιρεία Noufio Communication Services και τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο, μετά από 2 χρόνια δοκιμών και εξέλιξης, αναβαθμίζεται, εμπλουτίζεται με νέες λειτουργίες και γίνεται πιο χρήσιμο και «εύκολο» για το κοινό και τον φαρμακοποιό.

2. Take Care: Περιγραφή 

Tο Take Care είναι μια web και mobile based εφαρμογή, που περιλαμβάνει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, προσβάσιμη από κάθε φαρμακείο μέσω δωρεάν εγγραφής, η οποία επικοινωνεί με το αντίστοιχο mobile application για τον ασθενή-χρήστη, το οποίο είναι επίσης δωρεάν.

Έτσι, το Take Care αποτελείται από 2 επιμέρους εφαρμογές:

• εφαρμογή διαδικτύου προσβάσιμη μέσω Browser (Web-based), που αφορά τον φαρμακοποιό και 
• εφαρμογή κινητών τηλεφώνων και Tablets (Mobile, iOS & Android), αλλά και web access που αφορά τον ασθενή. 

Ο φαρμακοποιός καταγράφει σε καρτέλα του ασθενούς τη φαρμακοθεραπεία του, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού, καταχωρεί τα φάρμακα και τη δοσολογία. Ο ασθενής λαμβάνει στο κινητό του τηλέφωνο τη φαρμακοθεραπεία του και υπενθυμίσεις για τις δόσεις του, με προτροπή για καταγραφή ότι το πήρε (στην ώρα του ή καθόλου).

Επομένως, τα στοιχεία που αποθηκεύονται αφορούν την πάθηση, τη φαρμακοθεραπεία και την καταγραφή της δοσολογίας συσχετισμένα με το φάρμακο, τον ασθενή και τον φαρμακοποιό.

Τα δεδομένα αποθηκεύονται σε μία βάση δεδομένων MySQL Server και είναι δομημένα ώστε να μπορέσουν να παρέχουν κάθε πιθανή ανάλυση με βάση τα παραπάνω.

Πλατφόρμα Φαρμακοποιού

Ο φαρμακοποιός εγγράφεται δωρεάν στην πλατφόρμα Take Care δηλώνοντας την επωνυμία του φαρμακείου του και έναν μοναδικό κωδικό ανά φαρμακείο.

Η υπηρεσία της διαχείρισης της φαρμακοθεραπείας προσφέρεται μέσα στο φαρμακείο, μόνο από τον φαρμακοποιό και απαιτεί την συναίνεση του ασθενούς. Η διαδικασία ξεκινάει με την καταγραφή του συνόλου της φαρμακοθεραπείας του ασθενούς από τον φαρμακοποιό στην πλατφόρμα του Take Care μέσω συζήτησης με τον ασθενή.

Ο φαρμακοποιός καταγράφει τις απαντήσεις σχετικά με την αγωγή του ασθενούς και εντοπίζει δυνητικά προβλήματα με την αγωγή. Τα προβλήματα που ενδεχομένως να εντοπιστούν διακρίνονται στα εξής:

• Ο ασθενής δεν είναι συμμορφωμένος με την αγωγή
• Πρόβλημα με τη λειτουργία φαρμάκου ή σκευάσματος 
• Ο ασθενής δεν είναι επαρκώς πληροφορημένος για την αγωγή/πάθηση του.
• Αναφορά παρενεργειών

H πλατφόρμα του Take Care επιτρέπει την άμεση σύνταξη «Κίτρινης Κάρτας» στον ΕΟΦ, στα πλαίσια της φαρμακοεπαγρύπνησης (pharmacovigilance), μέσω συνδέσμου (link) και ανακατεύθυνσης (redirection) στην ηλεκτρονική εφαρμογή του ΕΟΦ. 

Η διαδικασία στο φαρμακείο ολοκληρώνεται με την τελική ρύθμιση της φαρμακοθεραπείας, καθώς ο φαρμακοποιός καταχωρεί στην πλατφόρμα τα σκευάσματα που λαμβάνονται (είτε με σκανάρισμα του barcode ή με autocomplete πληκτρολογώντας τα πρώτα γράμματα του σκευάσματος ή της δραστικής) τη χρονική περίοδο που πρέπει να λαμβάνεται κάθε σκεύασμα και τις σωστές ώρες χορήγησης κάθε σκευάσματος. Στην υφιστάμενη beta πλατφόρμα, υπάρχει ένα ανοικτό πεδίο ώστε ο φαρμακοποιός να σημειώσει αντίστοιχες συμβουλές και πληροφορίες προφύλαξης προς τον ασθενή. Η πλατφόρμα δίνει δυνατότητα δημιουργίας PDF ώστε σε όσους δεν έχουν πρόσβαση σε smartphone να παίρνουν την πληροφορία εκτυπωμένη.

Εφαρμογή (Application) Ασθενή

Η εφαρμογή για τον ασθενή είναι διαθέσιμη σε iOS και Android περιβάλλον, αλλά και μέσω Η/Υ. Ο ασθενής αφού κατεβάσει την εφαρμογή ή μπει στο περιβάλλον της από τον H/Y, μπορεί είτε να εγγραφεί από τον φαρμακοποιό του στην πλατφόρμα Take Care ή να εγγραφεί μόνος του μέσω της εφαρμογής, δηλώνοντας ως στοιχείο μοναδικής του ταυτοποίησης το ΑΜΚΑ του. Μέσω της εφαρμογής ο ασθενής προσθέτει το φαρμακείο της επιλογής του και με αυτόν τον τρόπο δίνει πρόσβαση στον φαρμακοποιό να διαχειριστεί την φαρμακοθεραπεία του. Ο ασθενής ανά πάσα στιγμή μπορεί να αφαιρέσει ή να προσθέσει φαρμακείο της επιλογής του.

Εφόσον έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της Διαχείρισης Φαρμακοθεραπείας, όπως περιγράφεται παραπάνω, από τον φαρμακοποιό, η εφαρμογή Take Care για τον ασθενή:

• Περιλαμβάνει το χρονοδιάγραμμα των σκευασμάτων που λαμβάνει και τις συμβουλές του φαρμακοποιού, ώστε να είναι πάντα διαθέσιμα.
• Στέλνει ειδοποιήσεις (push notifications) στο κινητό τηλέφωνο (smart phone) του ασθενούς για υπενθύμιση λήψης της αγωγής του, για κάθε διαφορετικό φάρμακο, την ώρα που πρέπει να ληφθεί.
• Παρακολουθεί τη συμμόρφωση με ένα «κλικ». Σε περίπτωση ορθής λήψης,  επιβεβαιώνεται πιέζοντας ένα πράσινο πλήκτρο, σε περίπτωση μη χορήγησης το κόκκινο.
• Δημιουργεί γράφημα συμμόρφωσης για κάθε σκεύασμα, το οποίο μπορεί να επιδειχτεί στο φαρμακοποιό η τον γιατρό σε επόμενη επίσκεψη.
• Επί πλέον ο ασθενής μπορεί ανά πάσα στιγμή να προσθέσει ή να αφαιρέσει κάποιο φαρμακείο. 

Η πλατφόρμα  περιέχει και ανανεώνεται τακτικά για όλες τις μορφές φαρμάκων που είναι εγκεκριμένες στην Ελλάδα (συνταγογραφούμενων, ΜΗΣΥΦΑ και συμπληρώματα διατροφής).

3. Συμπληρωματικές βελτιώσεις

• Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού

Ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα μέσω της εφαρμογής, να παρακολουθεί τα εμβόλια που πρέπει να κάνει ο ίδιος ή κάποιο πρόσωπο της οικογένειάς του που δεν έχει πρόσβαση στην τεχνολογία (π.χ. βρέφος, παιδί ή ηλικιωμένος).

Θα υπάρχει το χρονοδιάγραμμα του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού, ούτως ώστε να στέλνονται εποχιακές ειδοποιήσεις (push notifications) που θα ειδοποιούν το χρήστη ότι είναι η εποχή να γίνει κάποιο εμβόλιο. 

Ακόμα θα δίνεται η δυνατότητα προσθήκης ημερομηνίας γέννησης επιπλέον ατόμου, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί τη διαδικασία και για πρόσωπα της οικογένειας του που δεν έχουν πρόσβαση στη τεχνολογία (βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένοι) και να λαμβάνει τις αντίστοιχες ειδοποιήσεις.

• Βελτίωση προβολής στατιστικών

Τόσο ο ιατρός και ο φαρμακοποιός όσο και ο ασθενής θα έχουν στατιστική εικόνα για τη συμμόρφωση του ανά σκεύασμα και όχι μόνο για το σύνολο της φαρμακοθεραπείας.

• Ιατρικό access

Σε επόμενο update, θα υπάρξει η δυνατότητα πρόσβασης σε ιατρούς και οδοντίατρους (την οποία θα εγκρίνουν οι ασθενείς) με ειδικό μενού, ώστε να έχουν εικόνα του ιστορικού της φαρμακοθεραπείας του ασθενούς τους αλλά και των στατιστικών του σε σχέση με τη συμμόρφωσή του.

4. Προστασία Προσωπικών Δεδομένων

Η εφαρμογή Take Care έχει ελεγχθεί και έχει πιστοποιηθεί από ειδικευμένο νομικό γραφείο σε ό,τι αφορά τη συμμόρφωση των διαδικασιών της με τον κανονισμό GDPR. Επιπλέον, έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα προστασίας από κακόβουλους χρήστες και έχουν ολοκληρωθεί τα secure tests.

Όσον αφορά τη στατιστική αξιοποίηση των δεδομένων συμμόρφωσης με τη φαρμακοθεραπεία, που θα προκύπτουν από την εφαρμογή, θα μπορεί να γίνεται από εξουσιοδοτημένους φορείς έπειτα από συνεννόηση με τον ΠΦΣ και την NOUFIO.

5. Αξιοποίηση εφαρμογής & ωφέλειες

Πρόθεση του ΠΦΣ είναι η εφαρμογή Take Care σταδιακά να χρησιμοποιείται από τα περισσότερα φαρμακεία της χώρας, στο πλαίσιο της Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας, και να την προτείνουν στο σύνολο των ασθενών πελατών τους. Με βάση στοιχεία άλλων χωρών για αντίστοιχες υπηρεσίες μέσα από τα φαρμακεία, υπολογίζεται ότι σε πλήρη εφαρμογή το πρόγραμμα θα εξοικονομεί δεκάδες εκατομμύρια € κατ’ έτος.

Παράλληλα με τη χρήση της εφαρμογής τα φαρμακεία ήδη εκπαιδεύονται για την παροχή υπηρεσιών  πρωτοβάθμιας φροντίδας, μέσω φαρμακευτικών συνεδρίων, εκπαιδευτικών workshops, αλλά και των διαδικτυακών σεμιναρίων του Ινστιτούτου Διά Βίου Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Ανάπτυξης Φαρμακοποιών (ΙΔΕΕΑΦ). 

Είναι προφανείς οι ωφέλειες που θα προκύψουν από την υλοποίηση του προγράμματος:

• Για τους χρήστες: ασθενείς και ειδικά χρόνια πάσχοντες, βελτίωση  της συμμόρφωσής τους με την αγωγή τους και των αποτελεσμάτων της περίθαλψής τους.
• Για τη δημόσια περίθαλψη: καλύτερα αποτελέσματα δημόσιας υγείας με παράλληλη περιστολή της δαπάνης και αποσυμφόρηση των νοσηλευτικών ιδρυμάτων από πολλά περιστατικά. Αξιοποίηση των data (συμμόρφωσης με αγωγή), σε συνεργασία με τον ΠΦΣ και τη NOUFIO  για προγραμματισμό και μελέτες.
• Για τους φαρμακοποιούς: αναβάθμιση των υπηρεσιών φαρμακευτικής φροντίδας και του επιστημονικού τους ρόλου, αναγνώριση του ρόλου τους ως συμβούλων ΠΦΥ στους πολίτες, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων καναλιών.
• Για γιατρούς και άλλους παρόχους υγείας: πρόσθετο εργαλείο διευκόλυνσης του έργου τους, και παρακολούθησης της κλινικής εικόνας του ασθενούς με πρόσθετη την πληροφορία της συμμόρφωσης του με τη φαρμακευτική αγωγή.