Δημήτριος Τσιφτσής, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής και συντονιστής διευθυντής στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας
Συνέντευξη στον Άρη Μπερζοβίτη
Το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) είναι ένα από τα πιο νευραλγικά τμήματα των δημόσιων νοσοκομείων, αποτελώντας τη «βιτρίνα», αφού είναι το πρώτο σημείο με το οποίο έρχονται σε επαφή οι ασθενείς σε επείγοντα περιστατικά. Η «υπερφόρτωση» των ΤΕΠ σε περίπτωση εφημερίας οδηγεί αφενός σε πολύωρες αναμονές των ασθενών, και κατ’ επέκταση σε ταλαιπωρία τους, αφετέρου σε εργασιακή εξουθένωση των γιατρών που καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες να αντιμετωπίσουν το συντομότερο όλα τα περιστατικά. Συχνό φαινόμενο οι γκρίνιες και οι διαπληκτισμοί ασθενών και συγγενών με το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Οι ασθενείς, λοιπόν, καθημερινά αναστενάζουν στα ΤΕΠ, οι γιατροί υπερβάλλουν εαυτόν, τα συνδικαλιστικά σωματεία διαμαρτύρονται και καταγγέλλουν ότι χρειάζεται και άλλο προσωπικό και οι εκάστοτε επικεφαλής του υπουργείου Υγείας –οποιασδήποτε ιδεολογικής τοποθέτησης– χρόνια τώρα προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα, χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Ήδη ένα νέο σχέδιο για το εφημεριακό καθεστώς των νοσοκομείων και τη διαχείριση των ασθενών στα ΤΕΠ βρίσκεται σε φάση μελέτης και αναμένεται να εφαρμοσθεί σύντομα. Ταυτόχρονα, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ανακατασκευής των ΤΕΠ σε όλη την Ελλάδα.
«Το πρόβλημα της πολύωρης αναμονής στο ΤΕΠ είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα», μας επισημαίνει ο Δημήτριος Τσιφτσής, γενικός χειρουργός με εξειδίκευση στην Επείγουσα Ιατρική, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής και συντονιστής διευθυντής στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας, και μας καταθέτει τις απόψεις του και τις προτάσεις του στη συνέντευξη που ακολουθεί. Παράλληλα, ο κ. Τσιφτσής μάς περιγράφει τι περιλαμβάνει το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψε το Νοσοκομείο της Νίκαιας με το Τμήμα Επείγουσας Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Υale και τι προσδοκάται από τη συνεργασία αυτή.
· Κύριε Τσιφτσή, ποιος είναι ο ρόλος ενός Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών;
Το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) είναι συνήθως ο χώρος της πρώτης επαφής του πολίτη με το ΕΣΥ, ο χώρος του υγειονομικού σχηματισμού, όπου παρέχεται επείγουσα φροντίδα υγείας. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία (ΦΕΚ 874/β/12), πρόκειται για ένα «αυτοτελές Τμήμα με ειδική διατομεακή στελέχωση και εξοπλισμό για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επειγόντων περιστατικών». Στα σύγχρονα συστήματα υγείας στελεχώνεται από ιατρούς και νοσηλευτές με ειδικότητα στην Επείγουσα Ιατρική και Επείγουσα Νοσηλευτική αντίστοιχα.
· Είναι αναγνωρισμένη η ειδικότητα του ιατρού Επείγουσας Ιατρικής;
Η Επείγουσα Ιατρική διεθνώς είναι μια αναγνωρισμένη ιατρική ειδικότητα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση τον τελευταίο χάρτη της EUMS (European Union of Medical Specialists – Section of Emergency Medicine) αποτελεί ξεχωριστή ιατρική ειδικότητα σε 23 από τις 30 χώρες της Ευρώπης (+2 τον περασμένο μήνα), εξειδίκευση σε 2 χώρες και δεν υπάρχει ως ξεχωριστό αντικείμενο μόνο σε 2 χώρες (https://www.uemsemergencymedicine.eu/em-status-in-europe). Στην Ελλάδα από το 2019 (ΒΕΚ 1404/β/2019) αναγνωρίζεται ως ιατρική εξειδίκευση διάρκειας 2 ετών, με στόχο «στο τέλος του εκπαιδευτικού τους προγράμματος να έχουν αποκτήσει επίπεδα γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, τα οποία να τους επιτρέπουν την ανεξάρτητη και ασφαλή άσκηση της Επείγουσας Ιατρικής τόσο σε προνοσοκομειακό όσο και σε ενδονοσοκομειακό επίπεδο».
Το γνωστικό αντικείμενο της Επείγουσας Ιατρικής περιλαμβάνει την προ-νοσοκομειακή και ενδονοσοκομειακή διαλογή, την αναζωογόνηση, την αρχική εκτίμηση και διαχείριση αδιαφοροποίητων εκτάκτων και επειγόντων περιστατικών μέχρι την έξοδό τους από το νοσοκομείο ή την ανάληψη της φροντίδας τους από άλλους ιατρούς ή επαγγελματίες υγείας.
Η Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Ιατρικής (ΕΕΕΙ) συνεργάζεται με το ΥΥΚΑ προκειμένου να εξελιχθεί και στην Ελλάδα σε ξεχωριστή ιατρική ειδικότητα.
· Υπάρχουν συχνά καταγγελίες για πολύωρες αναμονές ασθενών μέχρι να έρθει η ώρα για ιατρική φροντίδα και στη συνέχεια για την προώθησή τους σε θάλαμο. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών υπουργών που έχουν περάσει από τον τομέα της Υγείας, το πρόβλημα παραμένει. Ποια θεωρείτε ως αίτια του προβλήματος;
Το πρόβλημα της πολύωρης αναμονής στο ΤΕΠ είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Δυστυχώς είναι ένα εξαιρετικά πολυπαραγoντικό πρόβλημα, του οποίου η λύση δεν είναι εύκολη. Χωρίς να θέλω να κουράσω και μόνο επιγραμματικά για τους αναγνώστες σας να αναφέρω ότι τα αίτια χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:
Εισροή ασθενών: Αυξημένη προσέλευση στο ΤΕΠ υπάρχει όταν είτε λόγω δομής του συστήματος υγείας (ανεπαρκείς δομές ΠΦΥ, ανεπαρκείς δομές τακτικών ιατρείων) είτε λόγω κοινωνικοοικονομικών συνθηκών (ασθενείς στο κοινωνικό περιθώριο, ανασφάλιστοι κ.ο.κ.) δεν έχουν άλλη πρόσβαση σε υπηρεσίας υγείας πάρα μόνο μέσω των ΤΕΠ.
Διαχείριση ασθενών στο ΤΕΠ: Η δυσαναλογία των αναγκών προς τους διαθέσιμους πόρους (η χώρα μας είναι στην τελευταία θέση της Ε.Ε. στην αναλογία νοσηλευτών προς τον γενικό πληθυσμό). Η απουσία κουλτούρας Επείγουσας Ιατρικής, η απουσία κλινικών πρωτοκόλλων στα ΤΕΠ, η δυσλειτουργία άλλων επιμέρους μονάδων των νοσοκομείων (π.χ. απεικονιστικό εργαστήριο, αιματολογικά εργαστήρια) δρουν αθροιστικά επιτείνοντας το πρόβλημα. Ακόμα και οι απλούστερες δυσλειτουργίες σε ένα νοσοκομείο (δυσλειτουργικοί χώροι στα ΤΕΠ, διάδρομοι που χωράει μόνο ένα φορείο, έλλειψη σε προσωπικό καθαριότητας) έχουν αθροιστική επίδραση στην ταχύτητα διακίνησης των ασθενών και άρα την αναμονή.
Εκροή ασθενών: Ασθενείς, οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει τη διαδρομή τους στο ΤΕΠ και πρέπει να μεταφερθούν προς τμήματα του νοσοκομείου (εισαγωγή) είτε εκτός (εξιτήρια), μπορεί να περιμένουν στο ΤΕΠ πολλές ώρες. Η ανεπάρκεια κλινών στα νοσηλευτικά τμήματα, η ανεπάρκεια δομών φιλοξενίας για ευάλωτους πληθυσμούς, η αδυναμία του ΕΚΑΒ να μεταφέρει ασθενείς στο σπίτι άμεσα οδηγούν στην κατάληψη χώρων και πόρων του ΤΕΠ, οι οποίοι δεν προσφέρονται στον επόμενο ασθενή, που είναι σε αναμονή.
· Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Διαλογής για τα Επείγοντα;
Ως οργανωμένες κοινωνίες έχουμε κάνει συμβάσεις και ατομικούς συμβιβασμούς προς όφελος του συνόλου. Μία από αυτές είναι ότι θα πρέπει ο ασθενής που έχει έρθει στο ΤΕΠ για ένα έλασσον πρόβλημα υγείας να παραχωρεί την προτεραιότητά του στη σειρά αναμονής για εξέταση σε αυτούς τους ασθενείς με απειλητικές για τη ζωή ή τη σωματική τους ακεραιότητα καταστάσεις. Αυτό είναι το έργο της διαλογής στο ΤΕΠ. Με βάση διεθνείς κλίμακες και αλγορίθμους το υγειονομικό προσωπικό της διαλογής αποφασίζει ποιοι είναι εκείνοι οι ασθενείς οι οποίοι θα πρέπει, με υγειονομικά κριτήρια, να αντιμετωπισθούν πρώτοι και ποιοι μπορούν με ασφάλεια να περιμένουν. Σίγουρα δεν θα ωφεληθεί σε τίποτα ο ασθενής με τη γρίπη ή το διάστρεμμα στο πόδι με την πολύωρη αναμονή του, αλλά παραχωρώντας τη σειρά σε κάποιον άλλον ασθενή του αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης.
Αυτούς τους κανόνες και αλγορίθμους η ΕΕΕΙ τους συνδύασε και τους προσάρμοσε στην ελληνική πραγματικότητα, στην προσπάθεια να δημιουργήσει ένα επιστημονικό εργαλείο κοινό για όλα τα ΤΕΠ της χώρας. Το επιστημονικό αυτό κείμενο διαδικασιών έχει κατατεθεί τόσο στο ΚΕΣΥ όσο και στο ΥΥΚΑ. Είναι ήδη σε φάση πειραματικής χρήσης από όσα ΤΕΠ επιλέξουν να το χρησιμοποιήσουν (https://drive.google.com/file/d/1EIBb8vSYFyKFblZBk2mwvYVP1YgXlhnO/view). Στην επόμενη και τελική έκδοση θα ενσωματωθούν οι παρατηρήσεις από τα κέντρα που το χρησιμοποιούν πειραματικά. Η τελική του έκδοση θα μπορεί να υιοθετηθεί από όλα τα ΤΕΠ της χώρας. Ταυτόχρονα η ΕΕΕΙ, σε συνεργασία με άλλους φορείς, έχει αρχίσει εκπαιδευτικά προγράμματα σε υγειονομικούς για τη χρήση αυτή του εργαλείου. Ταυτόχρονα και ανεξάρτητα είναι σε φάση ανάπτυξης πληροφοριακά συστήματα από διάφορους κατασκευαστές- ερευνητές, με σκοπό η διαδικασία αυτή να γίνεται αντικειμενική και επαναλήψιμη με τη χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων. Ιδιαίτερη αναφορά οφείλει να γίνει στον κ. Παρασκευά Παπαδόπουλο, μηχανικό Η/Υ συστημάτων, ο οποίος ο ίδιος με δική του πρωτοβουλία ανέπτυξε και αφιλοκερδώς παραχώρησε προς αξιολόγηση και χρήση στην ΕΕΕΙ ηλεκτρονικό σύστημα διαλογής, στηριζόμενο στο σχέδιο του Εθνικού Σχεδίου Διαλογής.
· Τι πιστεύετε ότι θα έπρεπε να γίνει, ώστε οι ασθενείς να έχουν πιο άμεση φροντίδα και να μην ταλαιπωρούνται, αλλά και να είναι φανερές οι προσπάθειες που κάνει το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό της πρώτης γραμμής για να σώσει περισσότερες ζωές – και βέβαια για να μην κατηγορούνται για αδιαφορία και δυσφήμηση ότι έτσι έμμεσα θέλουν «φακελάκι»;
Μακάρι να ήμουν τόσο σοφός ώστε να είχα έτοιμη μια ολοκληρωμένη πρόταση για την επίλυση των προβλημάτων των εφημεριών στο ΕΣΥ. Το πρώτο και πιθανά το σημαντικότερο βήμα έχει ήδη γίνει. Έχει αναγνωριστεί το πρόβλημα και διερευνώνται πιθανές λύσεις. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην επίλυση αυτού του προβλήματος είναι η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων από τα νοσοκομεία. Η μηχανοργάνωση των νοσοκομείων στην Ελλάδα είναι σε ένα απογοητευτικό συνολικά επίπεδο. Είμαστε πλέον στο 2025 και ακόμα συζητάμε για ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς, όταν η Ευρώπη αναζητεί λύσεις πανευρωπαϊκού διαμοιρασμού των ηλεκτρονικών φακέλων. Χωρίς αξιόπιστα δεδομένα οποιαδήποτε παρέμβαση είναι επισφαλής.
Η ορθολογική και επιστημονική ανάπτυξη των ΤΕΠ σίγουρα θα αμβλύνει τα υπάρχοντα προβλήματα. Η εκπαίδευση στην ειδικότητα της Επείγουσας Ιατρικής και Νοσηλευτικής, η αυτοτελής λειτουργία των ΤΕΠ με πλήρη στελέχωση, η καθιέρωση διαγνωστικών και θεραπευτικών αλγορίθμων είναι απαραίτητα πρώτα βήματα. Εξίσου σημαντικά όμως για την αλλαγή της καθημερινότητας του πολίτη είναι η ανάπτυξη της ΠΦΥ, η διασύνδεση με το ΕΚΑΒ, ένα ορθολογικό εφημεριακό σύστημα για την Αττική και τη Θεσσαλονίκη και, τέλος, η ενημέρωση των πολιτών για το ρόλο της κάθε δομής και η σωστή κατεύθυνσή τους ανάλογα με το πρόβλημα που έχουν.
Το ΤΕΠ είναι μια δυσάρεστη εμπειρία για όλους. Ο ασθενής για να φτάσει να αναζητήσει βοήθεια στο ΤΕΠ, έστω και υποκειμενικά, έχει κάποιο πρόβλημα που τον απασχολεί έντονα. Η κάθε δυσλειτουργία του συστήματος υγείας μεγεθύνεται υπό το πρίσμα της προσωπικής του αγωνίας και ξεσπάει σε εμάς που βλέπει εκεί. Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να προστατεύσει το προσωπικό της από ακραίες εκδηλώσεις, δικαιολογημένης ή όχι, αγανάκτησης.
Τελευταίο στη σειρά, αλλά όχι σε σημαντικότητα, πρέπει το ΕΣΥ να γίνει εκ νέου ελκυστικό για να προσελκύσει και να κρατήσει το δυναμικότερο μέρος των Ελλήνων υγειονομικών που σήμερα επιλέγουν καριέρα στο εξωτερικό. Η αναμόρφωση του μισθολογικού, η επιδότηση της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης (τεράστιο κόστος για να το αναλάβει ατομικά κάποιος), η αξιοκρατία και η εργασιακή ασφάλεια (πρέπει να σταματήσουν οι μετακινήσεις ιατρών από νομό σε νομό), η τήρηση του ωραρίου εργασίας, ασφαλής χρόνος για εκπαίδευση και έρευνα δεν είναι απλά αντιπολιτευτικές συνδικαλιστικές κορόνες, αλλά δομικό μέρος των προβλημάτων που οδηγούν στην ταλαιπωρία των ασθενών. Είναι τα στοιχεία που έχουν καθιερώσει συστήματα υγείας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τα καθιστούν ελκυστικά στους Έλληνες ιατρούς που αποδημούν.
· Ποια είναι η άποψή σας για τις αλλαγές που έχει προωθήσει το υπουργείο Υγείας στο καθεστώς των εφημεριών των νοσοκομείων; Πιστεύετε ότι θα βοηθήσουν ή θα επιτείνουν τα προβλήματα, όπως υποστηρίζουν τα συνδικαλιστικά σωματεία;
Προφανώς αναφέρεστε στο εφημεριακό καθεστώς της Αττικής. Το ΥΥΚΑ έμπρακτα δίνει βάρος στην επείγουσα φροντίδα υγείας τα τελευταία χρόνια. Η εξειδίκευση της Επείγουσας Ιατρικής, η ειδικότητα της Επείγουσας και Εντατικής Νοσηλευτικής, η ανακατασκευή των ΤΕΠ, η δημιουργία Κέντρων Εγκεφαλικών και Κέντρων Τραύματος είναι μόνο μερικές από τις ρυθμίσεις της Πολιτείας που το αποδεικνύουν. Σε κάθε προκήρυξη ιατρών κλάδου ΕΣΥ ένα σεβαστό ποσοστό είναι για θέσεις ΤΕΠ. Σε επίπεδο δομής πιστεύω ότι έχουν γίνει άλματα τα τελευταία χρόνια. Δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχει τεράστια λανθάνουσα περίοδος από τη νομοθέτηση στην εφαρμογή. Η αξιολόγηση των παρεμβάσεων και η αναπροσαρμογή όπου εντοπίζονται δυσρρυθμίες θα έπρεπε να είναι αστραπιαίες. Όλη η τελευταία πρόταση έχει λέξεις αδιανόητες για το σύστημά μας. Είναι θετικό ότι τα προβλήματα αναγνωρίζονται και διερευνώνται λύσεις, και όποιος κάνει παρεμβάσεις θα κάνει και λάθη. Σημασία έχει να είναι κοινός και κατανοητός ο τελικός στόχος.
Η πρόταση της ΕΕΕΙ για το εφημεριακό στηρίζεται στη δημιουργία στην Αττική νοσοκομείων συνεχούς καθημερινής εφημέρευσης (24/7). Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις χωροταξίας, στελέχωσης και λειτουργίας των νοσοκομείων, στελέχωσης και λειτουργίας των ΤΕΠ και διασύνδεσης με το ΕΚΑΒ. Αν και το σύστημα αυτό είναι το πλέον διαδομένο στον κόσμο, αποτελεί μια καινοτομία για την Αττική. Το σημερινό σύστημα εφημεριών της Αττικής με το κυκλικό σύστημα εφημέρευσης των νοσοκομείων ίσως ήταν η καλύτερη λύση την εποχή που προτάθηκε. Η αυτοτελής λειτουργία των ΤΕΠ με προσωπικό με εκπαίδευση στην Επείγουσα Ιατρική και Νοσηλευτική θα πρέπει να συνδυαστεί με ένα εφημεριακό σύστημα στο οποίο να μπορούν να αποδώσουν τα μέγιστα. Οι αλλαγές έχουν πάντα αντιστάσεις και οι μεγάλες αλλαγές μεγάλες αντιστάσεις. Θα πρέπει ο σχεδιασμός να είναι ενδελεχής και να ληφθούν υπόψη και να αξιολογηθούν προτάσεις και ενστάσεις από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων και των συλλογικών μας οργάνων.
· Ποιες είναι οι ενέργειες της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής προς την κατεύθυνση της καλύτερης λειτουργίας των ΤΕΠ σε όλη τη χώρα;
Πρωτοπόροι ιατροί με πολύ ευρύτερο πεδίο θέασης από αυτό των στενών ορίων της ειδικότητάς τους, όπως οι κ.κ. Ε. Ασκητοπούλου, Π. Αγγουριδάκης, Δ. Πύρρος, Δ. Μπιλάλης, υποστήριξαν, με τη γένεσή της στην Ευρώπη, την ανάπτυξη της Επείγουσας Ιατρικής στην Ελλάδα. Παρακολουθώντας την ανάπτυξη της Επείγουσας Ιατρικής αναγνώρισαν την κομβική σημασία της και αγωνίστηκαν για την αναγνώριση και την καθιέρωσή της στην Ελλάδα. Η ΕΕΕΙ ιδρύθηκε το 2007 για τη στέγαση των προσπαθειών τους, με σκοπό «να προωθήσει την ανάπτυξη της Επείγουσας Ιατρικής στην Ελλάδα». Ως συνεχιστές τους, σε ένα πολύ ευνοϊκότερο και φιλικότερο περιβάλλον, η ΕΕΕΙ συνεχίζει να στοχεύει στη δημιουργία της ειδικότητας της Επείγουσας Ιατρικής στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, έχουμε δημιουργήσει εκπαιδευτικά προγράμματα, τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, για τους ιατρούς και νοσηλευτές των ΤΕΠ. Η ΕΕΕΙ έχει δημοσιεύσει επιστημονικά κείμενα για την ανάπτυξη των ΤΕΠ με στόχευση στην εκπαίδευση, στη στελέχωση και το καθηκοντολόγιο. Έχει συνεργαστεί με το ΥΥΚΑ για την επικαιροποίηση του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των ΤΕΠ και με άλλους θεσμικούς φορείς για τη δημιουργία δεικτών ποιότητας στο ΤΕΠ. Σε συνεργασία με άλλες επιστημονικές εταιρείες, αναπτύσσουμε διαγνωστικούς και θεραπευτικούς αλγορίθμους για τα πλέον συνήθη νοσήματα των ασθενών στα ΤΕΠ. Τέλος, είμαστε στη διαδικασία μετάφρασης ενός εγχειριδίου Επείγουσας Ιατρικής. Αν και η έρευνα στην Επείγουσα Ιατρική είναι περιορισμένη σε σχέση με άλλες ειδικότητες, συνεργαζόμαστε με άλλες επιστημονικές εταιρείες για την ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων.
Η ΕΕΕΙ καταθέτει τεκμηριωμένες προτάσεις για τη βέλτιστη λειτουργία των ΤΕΠ προς τα θεσμικά όργανα στα οποία συμμετέχει. Παρεμβαίνει με στοχευμένες προτάσεις σε ιδιαίτερα προβλήματα που αναγνωρίζονται σε κάθε ΤΕΠ της χώρας ξεχωριστά και υποστηρίζει τους ιατρούς των ΤΕΠ σε επιστημονικά και θεσμικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά περιόδους στην άσκηση του έργου τους. Αν και υπερβαίνει τους σκοπούς μιας επιστημονικής εταιρείας, η ΕΕΕΙ έχει παρέμβει στην αποκατάσταση της βαθμολογικής εξέλιξης των ιατρών του ΤΕΠ.
· Ως διευθυντής του ΤΕΠ στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο της Νίκαιας, τι προσπάθειες έχετε κάνει για να υπάρχει μια ομαλότητα στην εξυπηρέτηση των ασθενών; Τι περιλαμβάνει το Μνημόνιο Συνεργασίας με το Τμήμα Επείγουσας Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Υale και τι προσδοκάτε από τη συνεργασία αυτή;
Είμαι πολύ τυχερός που έχω βρεθεί να υπηρετώ στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας. Πρόκειται για ένα νοσοκομείο μια ιδιαίτερη ιστορία και παράδοση στην επείγουσα φροντίδα υγείας. Διαχρονικά παραμένει το πρώτο νοσοκομείο στην Ελλάδα σε επισκεψιμότητα στα ΤΕΠ. Στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας υπηρετώ από το 2016 με διορισμό σε θέση ΤΕΠ, έχοντας προηγούμενα μια πορεία 8 ετών (από το 2008) ως επιμελητής της Α΄ Χειρουργικής του νοσοκομείου. Το σύνολο του προσωπικού του νοσοκομείου αναγνώριζε την ανάγκη εκσυγχρονισμού της λειτουργίας των ΤΕΠ και στήριξε τις πρωτοβουλίες μου για αυτές τις αλλαγές. Εκείνη την εποχή η γνώση και εμπειρία στην Ελλάδα σχετικά με τη λειτουργία των ΤΕΠ ήταν ελάχιστη. Επαναπροσδιορίσαμε τη λειτουργία του ΤΕΠ στηριζόμενοι στη διεθνή βιβλιογραφία και πρακτικές που αντιγράψαμε επισκεπτόμενοι χώρες με ανεπτυγμένη Επείγουσα Ιατρική.
Αρχικά αναπτύξαμε το τμήμα διαλογής και προτεραιοποίησης ασθενών στο ΤΕΠ. Ήταν μια εξαιρετική συλλογική προσπάθεια, καθώς συνέβαλαν σε αυτή σχεδόν όλα τα τμήματα του νοσοκομείου με προτάσεις. Ο κανονισμός της διαλογής απετέλεσε τη βάση για τον συνολικό κανονισμό λειτουργίας τμήματος, ο οποίος ήταν ο πρώτος για ΤΕΠ στην Ελλάδα και εγκρίθηκε από το Επιστημονικό και Διοικητικό Συμβούλιο του νοσοκομείου και έκτοτε αποτελεί τον οδικό χάρτη της λειτουργίας μας. Ο συγκεκριμένος κανονισμός αποτέλεσε αδρό οδηγό για την ανάπτυξη άλλων ΤΕΠ της χώρας.
Καθώς το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του ΤΕΠ αυξανόταν σε αριθμό και εμπειρία, συνεχίσαμε την ανάπτυξη ιατρείου ταχείας διακίνησης ασθενών και της αναζωογόνησης.
Οι δράσεις μας έχουν ανακοινωθεί σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και το ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας έχει βραβευτεί τόσο για τις καινοτόμες δράσεις του όσο και για τη συνολική προσφορά του στην Επείγουσα Ιατρική.
Το μεγαλύτερο μέρος των προσερχόμενων ασθενών του ΤΕΠ το διαχειρίζονται ακόμα ιατροί που εδράζουν στα κλινικά τμήματα του νοσοκομείου. Στόχος μας είναι η διευκόλυνση του έργου τους και ο καθορισμός ξεκάθαρων ρόλων μεταξύ μας. Επενδύουμε στη συνεχή εκπαίδευση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού του ΤΕΠ με στόχο την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας.
Έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα να υπάρχει ταχεία και σωστή αναγνώριση των βαρέως πασχόντων ασθενών στη διαλογή και ο μηδενισμός της αναμονής τους για εξέταση. Ένα έργο το οποίο πλέον το έχει αναλάβει η νοσηλευτική υπηρεσία του ΤΕΠ και είμαστε περήφανοι για το έργο τους. Έχουμε καταφέρει να εξυπηρετούνται όλοι οι ασθενείς με ελάσσονα προβλήματα υγείας στο ιατρείο ταχείας διακίνησης ασθενών. Έχουμε καταφέρει να προσφέρουμε πλήρη υποστήριξη στους βαρύτερα πάσχοντες ασθενείς μας. Προσπαθούμε συνεχώς να κατευθύνουμε τον σωστό ασθενή στον σωστό χρόνο στην κατάλληλη ειδικότητα. Με άλλοτε άλλη επιτυχία.
Αν και κρατικό νοσοκομείο, προσπαθούμε να παράγουμε πρωτότυπη έρευνα συνεργαζόμενοι με άλλα ιδρύματα και φορείς. Στη διαλογή, στην ανίχνευση των εγκεφαλικών και στη λειτουργία των ΤΕΠ έχουμε δημοσιεύσει πρωτότυπη έρευνα, έχουμε κάνει παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια και έχουμε συμμετάσχει σε συγγραφή κεφαλαίων βιβλίων. Νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό του ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας έχουν αναγνωριστεί ως ειδικοί σε συγκεκριμένα αντικείμενα και συμμετέχουν ως εκπαιδευτές σε δομημένα εκπαιδευτικά προγράμματα στην Ελλάδα.
Ιδιαίτερα στη διαλογή το ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας προσπαθεί να παραμένει πάντα στην πρωτοπορία. Ήμασταν από τα πρώτα ΤΕΠ που εφαρμόσαμε διαλογή στο ΤΕΠ με βάση διεθνώς καθιερωμένα πρότυπα, στη συνέχεια συμμετείχαμε στην ανάπτυξη και πλέον εφαρμόζουμε την πρόταση του Εθνικού Σχεδίου Διαλογής της ΕΕΕΙ. Συνεχίζοντας να προσπαθούμε να διερευνούμε πρωτοποριακές τεχνικές προς όφελος της λειτουργίας του ΤΕΠ, συμμετείχαμε στην ανάπτυξη και πλέον δοκιμάζουμε κλινικά ένα ηλεκτρονικό σύστημα διαλογής, το οποίο με τη χρήση αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορεί στο μέλλον να υποβοηθά τη διαλογή στο ΤΕΠ, υπολογίζοντας και εκτιμώντας την πιθανή έκβαση του κάθε ασθενούς. Πρόκειται για αλγορίθμους και εξοπλισμό τα οποία έχουν αναπτυχθεί από ελληνική εταιρεία μελέτης και ανάπτυξης ηλεκτρονικών συστημάτων, με εμπειρία από το χώρο της νοσοκομειακής Ιατρικής. Συνδυάζοντας την τεχνογνωσία τους στους αλγορίθμους με τη γνώση και εμπειρία μας στη διαλογή, αναπτύχθηκε ένα σύστημα διαλογής για το ΤΕΠ. Το σύστημα δοκιμάστηκε σε εργαστηριακές συνθήκες και στη συνέχεια σε προσομοιώσεις με επιτυχία όσον αφορά τη λειτουργικότητά του. Πλέον είναι σε πειραματική λειτουργία στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας, με σκοπό την πλήρη αποσφαλμάτωση και την απρόσκοπτη λειτουργία του. Σκοπός είναι με την ανακατασκευή του νέου ΤΕΠ να είμαστε θέση να το αξιοποιήσουμε πλήρως. Τα πλεονεκτήματα του συγκεκριμένου συστήματος είναι πολλαπλά, με πολλά από αυτά άμεσα ορατά. Η ομογενοποίηση της διαδικασίας της διαλογής, η παρακολούθηση της ροής των ασθενών και το αίσθημα ασφάλειας στο νοσηλευτικό προσωπικό της διαλογής είναι ήδη καταγεγραμμένα.
Η ανακατασκευή του ΤΕΠ που είναι σε εξέλιξη θα βελτιώσει τις διαδικασίες και ροές στο ΤΕΠ. Δημιουργείται ένας πολύ σύγχρονος χώρος, ικανός να καλύψει τις παρούσες και μελλοντικές ανάγκες. Δυστυχώς στη διάρκεια της ανακατασκευής του ΤΕΠ λειτουργούμε στην εφημερία σε προσωρινούς χώρους. Η εικόνα του ΤΕΠ μας στις εφημερίες αυτό το διάστημα σίγουρα είναι προβληματική τόσο για εμάς όσο και για τους ασθενείς. Ζητούμε συγγνώμη για τις προσωρινές συνθήκες λειτουργίες, αλλά τονίζουμε ότι η ταλαιπωρία αυτή είναι προσωρινή και το τελικό αποτέλεσμα θα τους δικαιώσει.
Στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειάς μας για βελτίωση της λειτουργίας του ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας και της εκπαίδευσής μας, συνεργαζόμαστε με ειδικούς και ιδρύματα από διάφορα μέρη του κόσμου. Με τo Τμήμα Επείγουσας Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Yale συνεργαζόμαστε από το 2022. Η αρχική συνεργασία μας ήταν σε επίπεδο τεχνογνωσίας και διαδικασιών λειτουργίας ΤΕΠ. Στη συνέχεια, επεκτάθηκε σε πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων, στα οποία πλέον συμμετέχουν ερευνητές από διάφορα ιδρύματα και φορείς της Ελλάδας και της Αμερικής. Ως επιστέγασμα της αξιόπιστης συνεργασίας μας υπογράψαμε Μνημόνιο Συνεργασίας το 2024. Στο πλαίσιο αυτού του Μνημονίου, καθηγητές Επείγουσας Ιατρικής από το Yale θα εκπαιδεύουν διαδικτυακά και επιτόπου ιατρούς του ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας σε θεωρητικά αντικείμενα και κλινικές δεξιότητες. Το Μνημόνιο περιλαμβάνει πρόγραμμα ανταλλαγών, όπου ιατροί του ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας θα εκπαιδεύονται για 1-6 μήνες στο ΤΕΠ του Yale, καθώς και ειδικευόμενων του Yale που θα εκπαιδεύονται για 1-2 μήνες στην Ελλάδα.
Τελικός στόχος μας είναι η δημιουργία ενός αυτοτελούς ΤΕΠ, το οποίο θα λειτουργεί με άρτια εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό με χρήση βέλτιστων διαδικασιών και πρωτοκόλλων. Με την αναγνώριση της ειδικότητας της Επείγουσας Ιατρικής φιλοδοξούμε να αποτελέσει το ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας ένα πρότυπο κέντρο εκπαίδευσης στην ειδικότητα, συναγωνιζόμενο τα καλύτερα εκπαιδευτικά κέντρα του κόσμου.
Με την επένδυση στην έρευνα, στην εκπαίδευση και την αναβάθμιση των ακολουθούμενων διαδικασιών θα προσφέρουμε στον πληθυσμό την ποιότητα των υπηρεσιών επείγουσας φροντίδας υγείας που δικαιούνται να απαιτούν από ένα σύγχρονο σύστημα υγείας.
Ευχαριστίες
Για να φτάσουμε εδώ που είμαστε σήμερα χρειάστηκαν η στήριξη και η εμπιστοσύνη ιδιαίτερα προοδευτικών ανθρώπων, οι οποίοι ώθησαν την ανάπτυξη του ΤΕΠ και έμπρακτα συνέβαλαν στην ανάπτυξή του: Χ. Ροϊλός – διοικητής 2 ΥΠΕ, Μ. Δίπλα – αν. διοικήτρια 2 ΥΠΕ, Ι. Κούρλας – αν. διοικητής Γ.Ν. Νίκαιας 2016 – 2019, Ε. Καραμιχάλη – δ/ντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Γ.Ν. Νίκαιας, Γ. Φυσέκη – δ/ντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Γ.Ν. Νίκαιας, Γ. Παπαδόπουλος – γενικός οικογενειακός ιατρός, Α. Φούτρης – παθολόγος, Κ. Κουλόπουλος – δ/ντής Ιατρικής Υπηρεσίας, Γ. Μεϊμάρης – δ/ντής Ιατρικής Υπηρεσίας, Α. Πατρικάκου – διοικητικός, Ι. Καλογερόγιαννη – διοικητικός.
Για την υλοποίηση των στόχων μας σήμερα εργάζεται στο ΤΕΠ σκληρά, πέρα και πάνω από κάθε συμβατική υποχρέωση δημόσιου λειτουργού, ένας αριθμός ανθρώπων, τους οποίους οφείλω να ευχαριστήσω καθέναν τους ξεχωριστά. Χωρίς τη συνδρομή τους θα ήταν αδύνατη η υλοποίηση αυτής της τεράστιας αλλαγής στο ΤΕΠ του νοσοκομείου μας. Η συνεργασία με όλες τις διευθύνσεις του νοσοκομείου ήταν άρτια και χωρίς την καθημερινή συνδρομή τους το ΤΕΠ δεν μπορεί να λειτουργήσει. Το σύνολο του ιατρικού προσωπικού του νοσοκομείου, το οποίο ακόμα και σήμερα έχει αναλάβει το μεγαλύτερο έργο της διεκπεραίωσης των ασθενών στο ΤΕΠ, ενώ ταυτόχρονα συνδράμει στην εκπαίδευση των ιατρών του ΤΕΠ σε αντικείμενα και δεξιότητες της ειδικότητάς τους, επενδύοντας στην αυτοτελή λειτουργία του ΤΕΠ. Κυρίως όμως την ομάδα των ιατρών και νοσηλευτών που εργάζονται σήμερα στο ΤΕΠ και διακατέχονται από όραμα και αίσθημα προσφοράς. Είναι η καλύτερη ομάδα που θα μπορούσε να έχει ποτέ ένας διευθυντής Ιατρικού Τμήματος του ΕΣΥ και αξίζουν δημόσια να τους συγχαρώ και να τους ευχαριστήσω για την προσφορά τους.
Διαβάστε παρακάτω την συνέντευξη από το περιοδικό Health NextGeneration και σε ηλεκτρονική μορφή σελ. 58-64 (πατήστε για μεγέθυνση)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δημήτριος Τσιφτσής είναι γενικός χειρουργός με εξειδίκευση στην Επείγουσα Ιατρική, συντονιστής διευθυντής στο ΤΕΠ του Γ.Ν. Νίκαιας. Έχει μακρά νοσοκομειακή καριέρα στην Ελλάδα. Έχει αναλάβει θέσεις ευθύνης στο Ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας και είναι πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής. Διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής σε ΠΜΣ του Πανεπιστημίου Κρήτης, του ΕΚΠΑ και του Frederik University.
Έχει συμμετάσχει σε δημοσιεύσεις, ελεύθερες ανακοινώσεις, διαλέξεις και συγγραφή κεφαλαίων βιβλίων με θέματα την επείγουσα φροντίδα υγεία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με τη διοίκηση και λειτουργία του ΤΕΠ. Διετέλεσε μέλος της πρώτης επιτροπής εξετάσεων για την εξειδίκευση στην Επείγουσα Ιατρική και μέλος επιτροπών της 2ης ΥΠΕ και του υπουργείου Υγείας για θέματα που σχετίζονται με την Επείγουσα Ιατρική και την ανάπτυξη των ΤΕΠ. Το τμήμα που διευθύνει έχει βραβευθεί για τις καινοτόμες δράσεις του και ο ίδιος έχει βραβευθεί για την προσφορά του στην Επείγουσα Ιατρική και την εκπαίδευση.
