Μια ιδιαίτερα σημαντική διεθνή διάκριση απέσπασε για πρώτη φορά Έλληνας ερευνητής για την προοπτική μίας καινούργιας κυτταρικής θεραπείας για την ασθένεια της υδροκεφαλίας. Πρόκειται για το «Innovator Award Grant 2020» το οποίο απονεμήθηκε από την Hydrocephalus Association των ΗΠΑ (https://www.hydroassoc.org/) στον καθηγητή Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, Σταύρο Ταραβήρα, πιστοποιώντας την καινοτόμο έρευνα που διενεργείται στο εργαστήριο Φυσιολογίας “Stem cell Lab” (http://stemcellslab.upatras.gr/), στο οποίο ηγείται.
Στον ανθρώπινο εγκέφαλο υπάρχουν δισεκατομμύρια εξειδικευμένα κύτταρα, τα οποία προέρχονται από έναν κοινό πληθυσμό αρχέγονων κυττάρων και είναι υπεύθυνα για διαφορετικές λειτουργίες. Μία ομάδα τέτοιων εξειδικευμένων κυττάρων που ονομάζονται επενδυματικά κύτταρα επενδύουν τις κοιλίες του εγκεφάλου, διαχωρίζουν το νευρικό ιστό από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και μέσω κινούμενων τριχιδίων (κροσσών) που φέρουν στην επιφάνειά τους διευκολύνουν τη διακίνηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Σε κάποιες μορφές υδροκεφαλίας τα επενδυματικά κύτταρα καταστρέφονται και παροχετεύονται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό αφήνοντας πίσω τους ουλώδη ιστό. Η κυτταρική θεραπεία που προτείνει ο καθηγητής στοχεύει στον επαναπρογραμματισμό των κυττάρων του ουλώδους ιστού σε λειτουργικά επενδυματικά κύτταρα, με στόχο την αποκατάσταση της δομής του ιστού και της ομαλής κυκλοφορίας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.
«Γνωρίζουμε ότι τα επενδυματικά κύτταρα επηρεάζονται ή καταστρέφονται σε κάποιους ασθενείς με υδροκεφαλία, οπότε στόχος μας είναι να βρούμε έναν τρόπο να τα αναγεννήσουμε και να τα ξανακάνουμε λειτουργικά. Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε αν αυτά τα «αναγεννημένα» κύτταρα μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της διεύρυνσης του εγκεφάλου, στην κυκλοφορία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και στην ελαττωματική νευρογένεση που παρατηρούνται σε ζωικά μοντέλα ποντικών με υδροκεφαλία. Η βασική ιδέα είναι να δημιουργήσουμε νέα λειτουργικά κύτταρα μιμούμενοι τις φυσιολογικές διαδικασίες που οδηγούν στη δημιουργία επενδυματικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, με μακροπρόθεσμο στόχο να προτείνουμε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις σε ασθενείς που πάσχουν από υδροκεφαλία», σχολιάζει ο καθηγητής.
«Είναι η πρώτη φορά που προτείνεται επαναπρογραμματισμός του ουλώδους ιστού σε λειτουργικά επενδυματικά κύτταρα και αυτό βασίζεται σε δεκάχρονη έρευνα και σε προηγούμενα ευρήματα του εργαστηρίου του καθηγητή που αποσαφηνίζουν τα μοριακά συμβάντα που οδηγούν στην παραγωγή αυτών των κυττάρων κατά τη φυσιολογική τους ανάπτυξη. «Καθώς οι μέθοδοι μεταφοράς γονιδίων πλησιάζουν την κλινική πρακτική, πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας μπορεί να αποτελέσουν μια θεραπευτική εναλλακτική λύση για τους ασθενείς με υδροκεφαλία στο άμεσο μέλλον», καταλήγει ο κ. Ταραβήρας.
Ο καθηγητής κ. Σταύρος Ταραβήρας με την ερευνητική του ομάδα
Λίγα λόγια για τον καθηγητή Σταύρο Ταραβήρα
Ο Σταύρος Ταραβήρας σπούδασε Βιολογία στο ΕΚΠΑ, έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στο German Cancer Research Center στη Χαϊδελβέργη και στο National Institute for Medical Research (τρέχουσα ονομασία Francis Crick Institute), στο Λονδίνο.
Η διαχρονική έρευνά του εστιάζει στη μελέτη της βιολογίας των βλαστικών κυττάρων, με έμφαση στην κατανόηση των μηχανισμών που ελέγχουν την αυτοανανέωση και διαφοροποίηση των βλαστικών κυττάρων του νευρικού συστήματος, και στους παθογενετικούς μηχανισμούς ανθρώπινων ασθενειών όπως είναι η μικροκεφαλία, η υδροκεφαλία και η νόσος Hirschsprung.
Παράλληλα στόχος της ερευνητικής του ομάδας είναι η ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων, που σχετίζονται τόσο με την ταυτοποίηση νέων χημικών ενώσεων όσο και θεραπειών κυτταρικής υποκατάστασης.
Η ερευνητική του δραστηριότητα έχει χρηματοδοτηθεί από εθνικά και διεθνή ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, ενώ το ερευνητικό του έργο έχει δημοσιευθεί σε έγκριτα διεθνή περιοδικά (όπως τα: EMBO J, PNAS, Journal of Immunology, Stem Cells, Journal of Biological Chemistry, Neuron, Development, Glia κα).
Έχει διατελέσει μέλος της επιτροπής κρίσης ερευνητικών προγραμμάτων φορέων της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ είναι μέλος επιτροπών σύνταξης και κριτής διεθνών επιστημονικών περιοδικών. Είναι πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φυσιολογίας (ΕΕΦ) και μέλος σε ελληνικές και διεθνείς επιστημονικές εταιρείες μεταξύ των οποίων είναι οι: Ελληνική Εταιρεία Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας, Ελληνική Εταιρεία Νευροεπιστημών, Marie Curie Fellowship Association, European federation of Biotechnology, DKFZ Alumni International, International Society of Stem Cell Research, Ελληνική Εταιρεία Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής και Hydrocephalus Association Network for Discovery Science (HANDS).
Στη φωτογραφία ο καθηγητής κ. Σταύρος Ταραβήρας.
