Ευρωπαϊκό πρόγραμμα με ελληνική υπογραφή, βοηθά ασθενείς και ειδικές ομάδες, να διακόψουν το κάπνισμα!

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα από την πιλοτική εφαρμογή του πρωτοποριακού ευρωπαϊκού προγράμματος TOB-G, το οποίο προσφέρει εξειδικευμένη βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος σε 5 ειδικές ομάδες του πληθυσμού, που βρίσκονται σε κίνδυνο εξαιτίας του καπνίσματος.

Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), έγκυες γυναίκες και έφηβοι διέκοψαν με επιτυχία το κάπνισμα, μετά από παρέμβαση ειδικών επιστημόνων, οι οποίοι προηγουμένως είχαν λάβει εκπαίδευση μέσω των κατευθυντήριων οδηγιών του προγράμματος TOB-G.

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της πρακτικής εφαρμογής του TOB-G, παρουσιάστηκαν στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και αφορούσαν τους δύο βασικούς άξονες του προγράμματος:

• Την αξιολόγηση της ειδικής εκπαίδευσης των επιστημόνων υγείας
• Την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας σε ειδικές ομάδες ασθενών, εγκύων και εφήβων

Η παρουσίαση έγινε από τον Παναγιώτη Μπεχράκη, επικεφαλής του προγράμματος TOB-G, τ. αναπληρωτή καθηγητή των Πανεπιστημίων Αθηνών και Harvard και Διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος και τους επιστημονικούς υπεύθυνους: Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Βικτωρία Βιβιλάκη, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής ΤΕΙ Αθήνας και Αναστάσιο Μαστρογιαννάκη, διευθυντή ευρωπαϊκών προγραμμάτων της εταιρείας συμβούλων CMT Prooptiki.

Η Ελλάδα πρωτοπορεί στην επιστημονική προσέγγιση της διακοπής του καπνίσματος

Το πρόγραμμα TOB-G, χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε., έχει ελληνική επιστημονική υπογραφή, ενώ για την υλοποίησή του συνεργάστηκαν 5 ευρωπαϊκοί φορείς. Οι κατευθυντήριες οδηγίες κυκλοφόρησαν αρχικά σε έντυπη έκδοση, ενώ στη σημερινή ψηφιακή μορφή τους, ως πλατφόρμα e-learning, έχουν ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι εντός και εκτός των συνόρων της Ευρώπης. Το πρόγραμμα e-learning του TOB-G, αναμένεται να αποτελέσει βασικό επιστημονικό εργαλείο εκπαίδευσης για κάθε ειδικό, που επιθυμεί να αποκτήσει δεξιότητες, ώστε να βοηθήσει ειδικές ομάδες καπνιστών να εγκαταλείψουν το κάπνισμα.

«Την ώρα που η χώρα μας βρίσκεται ακόμη πίσω στη διακοπή του καπνίσματος και κυρίως στην προστασία από το παθητικό κάπνισμα, στην Ευρώπη πρωτοπορούμε σε επιστημονικές δραστηριότητες για τη διακοπή του καπνίσματος», τόνισε στην ομιλία του, ο καθηγητής Π. Μπεχράκης και συμπλήρωσε: «Η ιατρική του 21ου αιώνα έχει αρχίσει να συμπληρώνει, το μέχρι σήμερα νοσοκομειακο-κεντρικό μοντέλο, με την αύξηση των δραστηριοτήτων της στον τομέα της πρόληψης. Αντί να τρέχει, δηλαδή, πίσω από το νόσημα, ακολουθεί πλέον την Ιπποκρατική αρχή: «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαµβάνειν». Έτσι, στη λογική ότι «ένα κλειδί δεν μπορεί να ανοίξει όλες τις πόρτες» δημιουργήσαμε το TOB-G, για να βοηθήσουμε ακριβώς αυτές τις κατηγορίες των ανθρώπων, που χρειάζονται στοχευμένη βοήθεια, η οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε. Οι κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G, στις οποίες έχουν πρόσβαση οι ειδικοί της υγείας – μέσω έντυπης και ηλεκτρονικής έκδοσης και εντελώς δωρεάν – αναμένεται να προσφέρουν μια καινοτόμο και οικονομικά αποδοτική προσέγγιση στο πρόβλημα της διακοπής του καπνίσματος, το οποίο σήμερα θεωρείται μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας», είπε ο κ.Μπεχράκης.

Τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής στους επιστήμονες:

Στις τρεις εκπαιδευτικές ημερίδες, οι περίπου 150 επιστήμονες που συμμετείχαν, μεταξύ αυτών γιατροί παθολόγοι, καρδιολόγοι, πνευμονολόγοι, ενδοκρινολόγοι, ψυχίατροι, μαίες και σχολικοί ψυχολόγοι, εκπαιδεύτηκαν πάνω στις κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G και αξιολογήθηκαν:

• για τις γνώσεις, τη στάση και τις πεποιθήσεις τους πάνω στη διακοπή του καπνίσματος, σε 3 στάδια: πριν, κατά τη διάρκεια και 6 μήνες μετά την παρέμβαση
• για την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του προγράμματος στην κλινική πράξη

Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι, οι ημερίδες εκπαίδευσης οδήγησαν σε στατιστικά σημαντική αύξηση των γνώσεων των επιστημόνων υγείας, αλλά και σημαντική αύξηση της πρόθεσής τους να εμπλέξουν τον ασθενή τους, στη διακοπή του καπνίσματος.

Επίσης, κατά τη διάρκεια επαναξιολόγησης μετά από 6 μήνες, φάνηκε ότι οι επιστήμονες της υγείας, διατήρησαν τις γνώσεις που είχαν αποκομίσει, αλλά και την πρόθεση να βοηθήσουν τους ασθενείς τους.

Να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των επιστημόνων (76 – 93%) δεν είχαν λάβει καμία εκπαίδευση στη θεραπευτική αντιμετώπιση της διακοπής του καπνίσματος, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό ήταν καπνιστές (22%) ή πρώην καπνιστές, που είχαν εγκαταλείψει το κάπνισμα.

Τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής σε ασθενείς και ειδικές ομάδες

Οι επιστήμονες της υγείας εφάρμοσαν τις κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G – για τις οποίες είχαν λάβει προηγούμενη εκπαίδευση – προσεγγίζοντας περίπου 300 καπνιστές, που ανήκαν στις συγκεκριμένες υπό μελέτη ειδικές ομάδες. Οι παρεμβάσεις έγιναν, από τον Οκτώβριο του 2016, μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, μέσω γνωσιακής, συμπεριφορικής, φαρμακολογικής (όπου υπήρχε ένδειξη) προσέγγισης, ή με τον συνδυασμό όλων των παραπάνω και κατά την κρίση του εκπαιδευμένου επιστήμονα της υγείας.

‘Οταν ολοκληρώθηκε η παρέμβαση (και μετά από επανέλεγχο στους 2 και 6 μήνες) αποδείχθηκε ότι τα ποσοστά επιτυχίας άγγιξαν το 40%, κάτι που σημαίνει ότι οι 4 στους 10 συμμετέχοντες, κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα, αλλά και να παραμείνουν «μη καπνιστές», έως και 6 μήνες μετά.

Παρέμβαση στους εφήβους

H Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ και επικεφαλής της εφαρμογής του προγράμματος TOB-G στους εφήβους, παρουσίασε το προφίλ των εφήβων καπνιστών, αλλά και το πρόγραμμα εκπαίδευσης των σχολικών ψυχολόγων, που ανέλαβαν να βοηθήσουν την προσπάθειά τους. Όπως είπε η κ. Κοκκέβη, το πρόγραμμα στους εφήβους – το οποίο συνεχίζεται και δεν έχει δώσει ακόμη τελικά αποτελέσματα – έχει φανεί από τις παρεμβάσεις, ότι έχει περιθώρια βελτίωσης. Σημαντικό ρόλο στην αντίσταση του εφηβικού πληθυσμού στην προσπάθεια διακοπής, διαδραματίζει η διαφήμιση, η πίεση του περιβάλλοντος των συνομηλίκων τους και η έκθεση τους στο παθητικό κάπνισμα από τους γονείς τους, αλλά και στους χώρους κοινωνικοποίησης και διασκέδασης.

Παρέμβαση σε ασθενείς με διαβήτη 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και ΧΑΠ

Επιτυχής ήταν η έκβαση του προγράμματος σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και ΧΑΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο πρόγραμμα, που διεξάχθηκε με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια Αντιγόνα Τροφόρ, και στο οποίο συμμετείχαν 50 επιστήμονες και 150 ασθενείς, τα επικυρωμένα – και με χρήση δείγματος αναπνοής – αποτελέσματα έδειξαν τα εξής αποτελέσματα διακοπής στους 6 μήνες:

• Καρδιοπαθείς: 36%
• Ασθενείς με ΧΑΠ: 33%
• Ασθενείς με Διαβήτη: 39%

Παρέμβαση σε εγκυμονούσες

Εξίσου ικανοποιητικά ήταν τα αποτελέσματα από την παρέμβαση για τη διακοπή του καπνίσματος, που έγινε στα μαιευτήρια «Έλενα Βενιζέλου» και «Αλεξάνδρα», με τη συμμετοχή εκπαιδευμένων μαιών από το Σύλλογο Επιστημόνων Μαιών και Μαιευτών Αθήνας (ΣΕΜΜΑ) σε έγκυες καπνίστριες, ηλικίας από 16 έως 42 ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η επιστημονικά υπεύθυνη Βικτωρία Βιβιλάκη, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής ΤΕΙ Αθήνας, το 36% κατά την 6μηνη παρακολούθηση διέκοψε το κάπνισμα.

Το TOB-G, το οποίο μπορεί να αποτελέσει επίσης και εργαλείο ενημέρωσης του ευρύτερου κοινού, έχει δημοσιευθεί και είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο, εντελώς δωρεάν στον ιστότοπο http://tob-g.eu/.