Η αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας είναι ευθύνη όλων μας!

«Περισσότερα παιδιά, περισσότερη χαρά!» ήταν το μήνυμα που κυριάρχησε στην Ημερίδα – Δράση για την υπογεννητικότητα, την οποία πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία η Ελληνική Εταιρεία Περιγεννητικής Ιατρικής (Ε.Ε.Π.Ι.) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, καταξιωμένοι επιστήμονες από τα πεδία της ιατρικής, της δημογραφίας και των κοινωνικών επιστημών, παρουσίασαν νεότερα στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις της υπογεννητικότητας σε κοινωνικό, οικονομικό και εθνικό επίπεδο και κατέθεσαν προτάσεις για την αντιμετώπισή του. Επιπρόσθετα, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ελεύθερη συζήτηση για την προβολή του προτύπου της μητρότητας και της πολύτεκνης οικογένειας, στην οποία συμμετείχαν δημοφιλείς πολύτεκνοι γονείς και ειδικοί επιστήμονες.

Ανοίγοντας τις εργασίες της Ημερίδας, ο Γεώργιος Δασκαλάκης, Πρόεδρος Ε.Ε.Π.Ι. και Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας-Εμβρυομητρικής Ιατρικής Ε.Κ.Π.Α., παρουσίασε τα πρόσφατα δημογραφικά στοιχεία που συνθέτουν ένα ιδιαίτερα απαισιόδοξο σενάριο για το μέλλον της Ελλάδας. Όπως ανέφερε, το 2018 οι γεννήσεις στη χώρα μας ανήλθαν στις 87.074, δηλαδή 33.812 λιγότερες από τους θανάτους. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό εκτρώσεων στην Ευρώπη και το τρίτο στον κόσμο, με περίπου 250.000 ετησίως. Μεταξύ των σημαντικότερων επιπτώσεων της υπογεννητικότητας και της συνακόλουθης γήρανσης του πληθυσμού, ανέφερε την ισχυρή επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, τη μείωση μισθών και συντάξεων, καθώς και την ερημοποίηση των απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. 

Πώς λοιπόν μπορεί αντιμετωπιστεί αυτό το ιδιαίτερα σύνθετο πρόβλημα; Σύμφωνα με τον κ. Δασκαλάκη, η Πολιτεία οφείλει να υιοθετήσει άμεσα και δραστικά μέτρα, όπως: η παροχή οικονομικών κινήτρων για την απόκτηση τρίτου παιδιού, η εφαρμογή πολιτικών για τη διευκόλυνση της εργαζόμενης μητέρας, η δημιουργία Κέντρων Συμβουλευτικής και Στήριξης της οικογένειας, η στήριξη ζευγαριών με πρόβλημα γονιμότητας, η μείωση των εργοδοτικών εισφορών για τους νέους εργαζόμενους γονείς, η σύσταση ειδικού Φορέα διαχείρισης δημογραφικής πολιτικής, αλλά και η γενικότερη ενίσχυση του μοντέλου της πολύτεκνης οικογένειας στη συνείδηση των νέων ανθρώπων.

Από την πλευρά του, ο Βύρων Κοτζαμάνης, Καθηγητής Δημογραφίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Διευθυντής Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (Ε.Δ.Κ.Α.), παρουσίασε τις προβλέψεις των ειδικών για τη δημογραφική κατάστασή της Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι το 2025 ο πληθυσμός της Ελλάδας αναμένεται να κυμαίνεται μεταξύ 10.240,5 και 10.603,4, ενώ το 2035 από 9.514,5 έως 10.414,6. 

Στο πλαίσιο αυτό, η Φαίη Μακαντάση, Research Analyst «διαΝΕΟσις» τόνισε ότι εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την ανάσχεση της υπογεννητικότητας, το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας θα κυμαίνεται μεταξύ 8,3 εκατ. και 10 εκατ. άτομα, με μέση ηλικία τα 47-50 έτη, ενώ τα άτομα άνω των 65 ετών θα αποτελούν ποσοστό 30%-33% του πληθυσμού. 

Παρουσιάζοντας τους κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες που δημιουργούν και εντείνουν το πρόβλημα, ο Δημήτριος Λουτράδης, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Ε.Κ.Π.Α., Πρόεδρος Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ), υπογράμμισε ότι η αύξηση του μέσου όρου γάμου και απόκτησης πρώτου παιδιού, η αύξηση του κόστους διαβίωσης, αλλά και ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, δεν ευνοούν τη γονιμότητα. Όπως ανέφερε ο κ. Λουτράδης, το 44% των Ελληνίδων αποκτά μόνο ένα παιδί, ενώ μόλις το 4,8% περισσότερα από 4 παιδιά. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ο Καθηγητής πρότεινε την ίδρυση Γενικής Γραμματείας Δημογραφικού ή τη σύσταση Υφυπουργείου με αρμοδιότητα την ανάσχεση της υπογεννητικότητας, αλλά και τη δωρεάν παραχώρηση χρήσης κατοικιών που ανήκουν στην ιδιοκτησία του κράτους σε νέους γονείς, την οικονομική διευκόλυνση των νέων ζευγαριών και τη συμπαράσταση του κράτους σε ζευγάρια με πρόβλημα υπογονιμότητας.

Με τη σειρά του, ο Άρις Αντσακλής, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Ε.Κ.Π.Α., Επίτιμος Πρόεδρος Ε.Ε.Π.Ι., πρόσθεσε ότι 33% των γυναικών και 50% των ανδρών ηλικίας 35-39 ετών θα ήθελαν να αποκτήσουν παιδί, ενώ το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται σε 12% των γυναικών και 24% των ανδρών ηλικίας 40-45 ετών. Αναφερόμενος στις επιπτώσεις της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας τεκνοποίησης, σημείωσε ότι οι γυναίκες σχετικά προχωρημένης ηλικίας, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο υπογονιμότητας, ενδομήτριου θανάτου ή αποβολής.

Αναφερόμενος στο δείκτη γονιμότητας και την επίπτωσή του στον πληθυσμό, ο Θεόδωρος Γεωργακόπουλος, Διευθυντής Περιεχομένου, «διαΝΕΟσις», επεσήμανε ότι η απόκτηση 2,1 παιδιών ανά γυναίκα σημαίνει ότι ο πληθυσμός παραμένει σταθερός, η απόκτηση 1,5 παιδιών ανά γυναίκα σημαίνει ότι ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε 65 χρόνια, ενώ με την απόκτηση1,3 παιδιών ανά γυναίκα ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε 44 χρόνια.

Ολοκληρώνοντας το πρώτο μέρος της εκδήλωσης, ο Διονύσιος Μπαλούρδος, Ερευνητής, Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (Ε.Κ.Κ.Ε.). υπογράμμισε πως ηδημιουργία οικογένειας προϋποθέτει ότι τα ζευγάρια έχουν ένα ελάχιστο επίπεδο εμπιστοσύνης στο μέλλον. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων ή οι επισφαλείς συμβάσεις εργασίας, όπως ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας, αποτελούν σημαντικό παράγοντα διόγκωσης της υπογεννητικότητας. 

Το δεύτερο μέρος της Ημερίδας ήταν αφιερωμένο στη διεξαγωγή ανοικτής συζήτησης με θέμα τις στιγμές ευτυχίας που προσφέρει στους γονείς η δημιουργία μιας μεγάλης οικογένειας. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ράνια Θρασκιά, ενώ συμμετείχαν οι τρίτεκνοι γονείς Σταματίνα Τσιμτσιλή και Μάριος Αθανασίου, η Ελένη Πετρουλάκη (4 παιδιά), καθώς και ειδικοί ιατροί και εκπρόσωποι ομοσπονδιών τριτέκνων και πολυτέκνων. Κοινό στοιχείο όλων των μαρτυριών ήταν ότι η ευτυχία των γονέων πολλαπλασιάζεται όσο αυξάνεται ο αριθμός των μελών της οικογένειας.

«Δεν μένει τίποτα ίδιο στη ζωή μετά τα τρία παιδιά, είναι μεγάλες οι θυσίες και οι κόποι. Αλλά δεν συγκρίνεται με τίποτα η οικογενειακή στιγμή και η οικογενειακή ευτυχία» δήλωσε σχετικά ο Μάριος Αθανασίου. Από την πλευρά της, η Ελένη Πετρουλάκη αναφέρθηκε στις δυσκολίες ανατροφής παιδιών του ίδιου φύλου, προσθέτοντας ωστόσο ότι κάθε μητέρα «με αγάπη και τρομερή υπομονή, όλα τα καταφέρνει. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι στο τέλος της ημέρας, υπάρχει τρομερή αγάπη και δέσιμο μεταξύ των παιδιών». Την εμπειρία της ως μητέρα 3 παιδιών μοιράστηκε και η Σταματίνα Τσιμτσιλή, αναφέροντας ότι κάθε γυναίκα γίνεται πιο ώριμη και πιο «δυνατή» κάνοντας περισσότερα παιδιά. «Τα παιδιά είναι ευτυχία, είναι ευλογία και μακάρι να έχουν όλοι την ευκαιρία να τη βιώσουν» πρόσθεσε. 

Η εκδότρια και μητέρα 4 παιδιών, Αλεξάνδρα Αυγερινού, δήλωσε: «Για μένα η πιο ευτυχισμένη στιγμή είναι όταν παίζουν μαζί, όταν χαμογελούν. Το μεγάλο μάθημα που έχω πάρει είναι η υπομονή, πολλή υπομονή. Οι πολλές αγκαλιές είναι αυτό που μου δίνει δύναμη. Είναι μεγάλη ευτυχία να κάνεις παιδιά». Η Παιδίατρος, Νεογνολόγος, Δ/ντρια ΕΣΥ,Α’ΜΕΝΝ,Ν.Π. «Η Αγία Σοφία» και μητέρα 6 παιδιών, Ντόρα Κονιτσιώτη επεσήμανε σε άκρως συγκινησιακή ατμόσφαιρα το πόσο πολύτιμη είναι για εκείνη, η ώρα που θα επικοινωνήσει με τα παιδιά της, ώστε να τελειώσει η μέρα της και να πει «και αυτή η μέρα πέρασε και όλοι είναι καλά». Αναφέρθηκε επίσης στο πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του πατέρα, καθώς το καλούν οι συνθήκες – οι ανάγκες καθώς επίσης και ότι μετέχουν πολύ περισσότερο στην οικογένεια. Μεγάλη ικανοποίηση εξέφρασε όταν νιώθει ότι η αγωγή που έδωσε στα μεγάλα της παιδιά, διοχετεύεται στα μικρότερα, πραγματοποιώντας από κοινού πράγματα (όπως παιχνίδι, διάβασμα) και όχι άμεσα από την ίδια. «Αλλάζεις νοοτροπία, τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή, έναν τρόπο που βλέπεις τους άλλους ανθρώπους, μέσα από τα πολλά παιδιά». Υπογράμμισε επίσης ότι μία πολύτεκνη οικογένεια είναι σχολείο ζωής και για τους γονείς και για τα παιδιά. 

«Μαθαίνεις να ασκείς την υπομονή και να κατανοείς διάφορους χαρακτήρες και έτσι σιγά σιγά μαθαίνεις και κατανοείς και τους άλλους ανθρώπους, στην ευρύτερη κοινωνική συναναστροφή, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η ζωή σου. Αν βάλουμε την λογική, θα κάνουμε παιδιά. Είναι απόλαυση. Χάνεις πράγματα, αλλά έτσι και αλλιώς προσπαθείς να βρεις ουσιαστικά πράγματα στη ζωή. Αν δεν τα βρεις, βάζεις υποκατάστατα. Τα υποκατάστατα είναι που βγάζεις και σου μένει η ουσία» τόνισε τέλος.

Η εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Τριτέκνων, Θεοκλήτη Μεσουρίδου, παρακίνησε τις οικογένειες που έχουν ήδη δύο παιδιά να τολμήσουν να αποκτήσουν και τρίτο. «Έχοντας αγάπη μπορούμε να κάνουμε 3 και περισσότερα παιδιά» ανέφερε χαρακτηριστικά. Στο ρόλο του πατέρα στην πολύτεκνη οικογένεια αναφέρθηκε ο Σωτήριος Τσιόδρας, Παθολόγος, Λοιμωξιολόγος, Αν. Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α. και πατέρας 7 παιδιών. «Προσπαθώ να είναι ποιοτικός ο χρόνος που περνώ με τα παιδιά. Η μητέρα είναι η κολώνα της ανατροφής των παιδιών. Ο πατέρας πρέπει να τους δίνει την αίσθηση της ασφάλειας, να αποφεύγει τις εντάσεις, να είναι μαζί τους ποιοτικά και να είναι πάντα διαθέσιμος σε ότι ζητήσει το παιδί. Τα 7 μας παιδιά δεν τα αλλάζουμε με τίποτα. Όσο αύξανε αυτή η ομάδα, τόσο περισσότερη δύναμη μας έδινε και μας έκανε καλύτερους». Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με τη δήλωση της Γενικής Γραμματέας της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων, Δήμητρας Αγγελή: «Η οικογένεια είναι η πρώτη κοινωνική ομάδα που με την διεύρυνσή της δημιούργησε την ευρύτερη κοινωνία. Η σχέση των γονέων με τα παιδιά δεν σταματάει να υπάρχει ποτέ». 

Ως κύριο συμπέρασμα της Ημερίδας αναδείχθηκε η επείγουσα ανάγκη για τη δραστηριοποίηση των κοινωνικών και επιστημονικών φορέων σχετικά με την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου και της Πολιτείας για το πρόβλημα της υπογεννητικότητας. Το ζήτημα πρέπει να τεθεί στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, ώστε να σχεδιαστεί μια νέα οικογενειακή πολιτική, στηριγμένη στην άμεση εφαρμογή μέτρων που μακροπρόθεσμα, μπορούν να επιβραδύνουν τη συρρίκνωση της χώρας μας και όλες τις αρνητικές της συνέπειες.