Του Άρη Μπερζοβίτη
Η παχυσαρκία αποτελεί τον ισχυρότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου. Επιστημονικές μελέτες και ανασκοπήσεις παρέχουν σαφή δεδομένα για τον μηχανισμό συσχέτισης και την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της νόσου στις παχύσαρκες γυναίκες, καθώς και τα οφέλη της πρόληψης μέσω της διαχείρισης του σωματικού βάρους. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι ο μηχανισμός αυτής της συσχέτισης περιλαμβάνει διάφορες βιολογικές και μεταβολικές διεργασίες που επηρεάζονται από την παχυσαρκία.
Κάθε αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) κατά 5 kg/m² σχετίζεται με 50-60% αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του ενδομητρίου. Οι γυναίκες με παχυσαρκία Τάξης Ι (BMI: 30-34.9) έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο, ενώ σε παχυσαρκία Τάξης ΙΙΙ (BMI > 40), ο κίνδυνος αυξάνεται 6 φορές.
Η παχυσαρκία συμβάλλει στην ανάπτυξη του καρκίνου του ενδομητρίου λόγω της αυξημένης παραγωγής οιστρογόνων από το λιπώδη ιστό. Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, ο λιπώδης ιστός είναι η κύρια πηγή παραγωγής οιστρογόνων μέσω της αρωματοποίησης της ανδροστενεδιόνης. Η αυξημένη συγκέντρωση οιστρογόνων χωρίς αντίστοιχη παρουσία προγεστερόνης διεγείρει την υπερπλασία του ενδομητρίου, αυξάνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Επίσης η παχυσαρκία σχετίζεται με χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή, λόγω της έκκρισης κυτοκινών από τον λιπώδη ιστό. Αυτές οι φλεγμονώδεις διεργασίες προάγουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό..
Επιπλέον η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνει τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα, που έχει άμεση ή έμμεση μιτογόνο δράση στα κύτταρα του ενδομητρίου. Αυτή η υπερινσουλιναιμία ενισχύει επίσης την παραγωγή ινσουλινόμορφων αυξητικών παραγόντων (IGFs), οι οποίοι διεγείρουν την κυτταρική ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η επίπτωση του καρκίνου του ενδομητρίου αυξάνεται σταθερά, ιδίως στις νεότερες γυναίκες, γεγονός που σχετίζεται με την παράλληλη αύξηση της παχυσαρκίας.
Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Oncology εξετάζει την συσχέτιση του καρκίνου του ενδομητρίου και της παχυσαρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τον 21ο αιώνα. Αναλύοντας δεδομένα από το United States Cancer Statistics (USCS) για την περίοδο 2001-2018, οι ερευνητές εντόπισαν 615.656 περιπτώσεις αδενοκαρκινώματος του ενδομητρίου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ετήσια αύξηση των περιστατικών καρκίνου του ενδομητρίου. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η αύξηση στις νεότερες ηλικιακές ομάδες: 4,48% ετήσια αύξηση στις γυναίκες 20-29 ετών και 3% στις γυναίκες 30-39 ετών.
Παράλληλα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) για την περίοδο 1988-2018, διαπιστώθηκε ότι οι ρυθμοί παχυσαρκίας αυξάνονται κατά 4,6% ετησίως από το 1988, με την παχυσαρκία Τάξης III να αυξάνεται κατά 9,19% ετησίως.
Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την παράλληλη αύξηση της παχυσαρκίας και των περιστατικών καρκίνου του ενδομητρίου, ιδιαίτερα στις νεότερες γυναίκες, τονίζοντας την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις δημόσιας υγείας
Μελέτες δείχνουν ότι η απώλεια βάρους μέσω δίαιτας ή βαριατρικής χειρουργικής μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου κατά 30-50%.
Η τακτική άσκηση μειώνει το σωματικό λίπος, βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μειώνει τους δείκτες φλεγμονής, συμβάλλοντας στη μείωση του κινδύνου καρκίνου. Επίσης, η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής (πλούσιας σε φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά, χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου. Τέλος ορμονικές θεραπείες, όπως η προγεστερόνη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη σε γυναίκες υψηλού κινδύνου με υπερπλασία ενδομητρίου.
Η παχυσαρκία είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου μέσω μηχανισμών που αφορούν τις ορμονικές ανισορροπίες, τη φλεγμονή και την υπερινσουλιναιμία. Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και στοχευμένων παρεμβάσεων μπορεί να μειώσει σημαντικά την επίπτωση αυτής της μορφής καρκίνου.
