Καλοκαίρι και θερμοπληξία: Τι πρέπει να γνωρίζετε!

Διανύουμε το καλοκαίρι, μία εποχή με υψηλές θερμοκρασίες και για αυτό θα καλό είναι να είστε ενημερωμένοι για τη θερμοπληξία και τους κινδύνους για την υγεία μας.

Η θερμοπληξία χαρακτηρίζεται από:

• Υπερθέρμανση (υπερθερμία) με θερμοκρασία του σώματος πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου και είναι μια βαριά και επείγουσα κατάσταση απειλητική για τη ζωή (θνησιμότητα 10-20%).

Προκαλείται:

Μετά από παρατεταμένη έκθεση ή σωματική δραστηριότητα σε υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνα), που συνδυάζονται με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και άπνοια. 

Στις συνθήκες αυτές ο μηχανισμός αποβολής θερμότητας (εφίδρωση) και ο θερμορυθμιστικός μηχανισμός στον εγκέφαλο παύουν να λειτουργούν. Έτσι διαφοροποιείται από την υπερπυρεξία (πυρετός πάνω από 41 βαθμούς), που προκαλείται ως απάντηση της θερμικής ομοιοστασίας του οργανισμού σε αίτια όπως βακτηριακές λοιμώξεις, υπερθυρεοειδισμός και παρενέργειες νευροληπτικών φαρμάκων.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα πρώιμα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να είναι:

• Δυνατός πονοκέφαλος
• Ζάλη
• Τάση για λιποθυμία
• Ταχυπαλμία
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Υγρό δέρμα (λόγω της έντονης εφίδρωσης που όμως θα σταματήσει καθώς η υπερθερμία επιδεινώνεται)
• Κράμπες στην κοιλιά και τα πόδια και ναυτία.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις διαπιστώνονται:

• Υψηλός πυρετός (πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου)
• Κόκκινο και ζεστό δέρμα
• Απουσία εφίδρωσης (ξηρό δέρμα) 
• Έμετοι και διάρροιες 
• Υπόταση 
• Γρήγορος αλλά αδύναμος σφυγμός 
• Γρήγορη αναπνοή 
• Ψευδαισθήσεις 
• Σύγχυση έως και απώλεια συνείδησης

Η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί γρήγορα και μερικές φορές χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα σε πολυοργανική ανεπάρκεια (σοκ), έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια, σπασμούς ακόμη και κώμα και θάνατο, εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα.

Όταν υπάρχει υποψία θερμοπληξίας σε άτομο με παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και αφυδάτωση (ηλίαση) ή έντονη σωματική δραστηριότητα σε υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. αγρότης, αθλητής), οι πρώτες βοήθειες μπορεί να είναι σωτήριες ακόμη και εάν προσφερθούν από μη εξειδικευμένο πρόσωπο:

• Μεταφέρετε το άτομο σε μέρος σκιερό και δροσερό 
• Χαλαρώστε ή και αφαιρέσατε τα ρούχα του και κάνετε αέρα με ό,τι μέσο διαθέτετε (π.χ. βεντάλια, χαρτόνι) εάν ο χώρος δεν είναι κλιματιζόμενος
• Ραντίζετε το πρόσωπο, το λαιμό και το στήθος με δροσερό νερό. Συνεχίζετε, εάν δεν έχει συνέλθει, με κρύες κομπρέσες ή παγοκύστεις σε λαιμό, βουβωνικές χώρες και μασχάλες
• Εάν επικοινωνεί καλά, χορηγήσατε υγρά με μικρή ποσότητα αλατιού (3-4 φορές ανά ώρα). Αποφύγετε τα ποτά με αλκοόλ ή καφε?νη (γιατί μπορεί να επιδεινώσουν την αφυδάτωση). Επίσης μη χορηγείτε αντιπυρετικά, καθώς δεν ενδείκνυνται στην υπερθερμία
• Σε περίπτωση εμέτων γυρίσατε το άτομο σε πλαγία θέση 
• Ακολουθήστε τις τηλεφωνικές οδηγίες από το Κέντρο Άμεσης Βοήθειας μέχρι να σπεύσει επιτόπου ιατρική βοήθεια.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Ο κίνδυνος θερμοπληξίας είναι αυξημένος σε:

• Ηλικιωμένους 
• Μικρά παιδιά 
• Παχύσαρκους 
• Υπερτασικούς 
• Καρδιοπαθείς (ειδικότερα εάν παίρνουν αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα), διαβητικούς υπό ινσουλίνη, ασθενείς σε αγωγή με νευρολογικά φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, φαινοθειαζίνες και αντιπαρκινσονικά)
• Άλλες ομάδες όπως αλκοολικοί και άτομα με χρόνιες σοβαρές παθήσεις (νεφροπάθεια, πνευμονοπάθεια, άνοια).

Μην ξεχνάτε!

Καλό είναι να μην ξεχνάτε τα μέτρα πρόληψης της θερμικής εξάντλησης, που πρέπει να παίρνετε ακόμη και όταν είστε υγιείς όπως να:

• φοράτε άνετα ανοιχτόχρωμα ρούχα και καπέλο
• προτιμάτε σκιερά και δροσερά μέρη
• αποφεύγετε τους κλειστούς χώρους με συνωστισμό 
• κάνετε συχνά και χλιαρά ντους 
• πίνετε άφθονα υγρά 
• αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη 
• καταναλώνετε μικρά γεύματα με έμφαση στα λαχανικά και φρούτα 
• κάνετε διαλείμματα ανάπαυσης, σε έντονη σωματική δραστηριότητα

Εάν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου, να συμβουλεύεστε το γιατρό σας για τη φαρμακευτική αγωγή και οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας στη διάρκεια του καύσωνα.

Γράφει η Ελεάννα Σαλγκάμη, 
Παθολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιμελήτρια Τμήματος Προληπτικού Ελέγχου, ΥΓΕΙΑ
Πηγή: hygeia.gr