Κομισιόν: Μέτρα έκτακτης ανάγκης και επιλογές για μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην ενέργεια

Ανταποκρινόμενη σε αρκετούς μήνες εξαιρετικά υψηλών και ασταθών τιμών ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε μια σειρά πρόσθετων βραχυπρόθεσμων μέτρων για την καταπολέμηση των υψηλών τιμών ενέργειας και την αντιμετώπιση των πιθανών διαταραχών του εφοδιασμού από τη Ρωσία. Παρουσίασε επίσης ορισμένους τομείς στους οποίους ο σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να βελτιωθεί, ώστε η αγορά αυτή να γίνει κατάλληλη για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και πιο ανθεκτική στις κρίσεις των τιμών, να προστατεύει παράλληλα τους καταναλωτές και να παρέχει οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια.

Η Επίτροπος Ενέργειας, κ. Κάντρι Σίμσον, δήλωσε σχετικά: «Η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια εύρυθμα λειτουργούσα και διασυνδεδεμένη αγορά ενέργειας που εξακολουθεί να παρέχει αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό στη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Ωστόσο, σε εξαιρετικές περιόδους απαιτούνται έκτακτα μέτρα και σήμερα παρουσιάζουμε πρόσθετα μέτρα που μπορούν να λάβουν τα κράτη μέλη για την καταπολέμηση των υψηλών τιμών. Δεδομένου ότι η Ρωσία συνεχίζει τον απρόκλητο πόλεμό της στην Ουκρανία, πρέπει να προετοιμαστούμε για τις διακοπές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τον αντίκτυπό τους λαμβάνοντας μέτρα αλληλεγγύης και παρεμβαίνοντας ενδεχομένως στις τιμές. Παράλληλα, συνεχίζουμε τις εργασίες για τη βελτίωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό την καλύτερη προστασία των καταναλωτών, τη μείωση της αστάθειας και τη συνέχιση της στήριξης της πράσινης μετάβασης.»

Μέτρα βραχυπρόθεσμης παρέμβασης

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την εργαλειοθήκη για τις τιμές της ενέργειας, η οποία περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας που πληρώνουν οι ευρωπαίοι καταναλωτές. Επιπλέον, ορισμένα βραχυπρόθεσμα μέτρα τίθενται στη διάθεση των κρατών μελών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τώρα και κατά την επόμενη περίοδο θέρμανσης.

Στις αγορές φυσικού αερίου:

• δυνατότητα των κρατών μελών να επεκτείνουν προσωρινά τη ρύθμιση των τιμών τελικού καταναλωτή σε ευρύ φάσμα πελατών, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών και της βιομηχανίας·
• προσωρινά μέτρα «διακοπής κυκλωμάτων» και έκτακτα μέτρα ρευστότητας για τη στήριξη της αποτελεσματικής λειτουργίας των αγορών βασικών εμπορευμάτων, με πλήρη σεβασμό των διατάξεων περί κρατικών ενισχύσεων·
• χρήση της ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ για τη συγκέντρωση της ζήτησης φυσικού αερίου, τη διασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών φυσικού αερίου μέσω εθελοντικών κοινών αγορών και τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Επιλογές παρέμβασης στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας για τα κράτη μέλη:

• επέκταση μέχρι την επόμενη περίοδο θέρμανσης της δυνατότητας ανακατανομής των εξαιρετικά υψηλών εσόδων κάτω των οριακών (των λεγόμενων απροσδόκητων κερδών) για τη στήριξη των καταναλωτών·
• δυνατότητα χρήσης των εσόδων συμφόρησης για τη χρηματοδότηση της στήριξης των καταναλωτών·
• προσωρινή παράταση των ρυθμιζόμενων τιμών λιανικής για την κάλυψη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων·
• για τις περιφέρειες με πολύ περιορισμένη διασύνδεση, δυνατότητα θέσπισης επιδοτήσεων για το κόστος των καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο συμβατό με τις Συνθήκες της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την απουσία περιορισμών στις διασυνοριακές εξαγωγές, την τομεακή νομοθεσία και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Μέτρα της ΕΕ σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο

Σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω έκτακτα μέτρα για τη διαχείριση της κατάστασης. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τα οικεία σχέδια έκτακτης ανάγκης, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις που περιέχονται στην επανεξέταση της ετοιμότητας της Επιτροπής.

• Η Επιτροπή θα διευκολύνει την κατάρτιση συντονισμένου σχεδίου μείωσης της ζήτησης στην ΕΕ με προληπτικά μέτρα εθελοντικής περικοπής που θα είναι έτοιμα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Σε πνεύμα αλληλεγγύης, τα λιγότερο θιγόμενα κράτη μέλη θα μπορούσαν να μειώσουν την οικεία ζήτηση φυσικού αερίου προς όφελος των κρατών μελών που πλήττονται περισσότερο.
• Μαζί με τα μέτρα αυτά, ενδέχεται να χρειαστεί διοικητικό ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση της πλήρους διακοπής του εφοδιασμού. Εάν θεσπιστεί, το εν λόγω ανώτατο όριο θα πρέπει να περιορίζεται στη διάρκεια της έκτακτης ανάγκης της ΕΕ και δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα της ΕΕ να προσελκύει εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού με φυσικό αέριο μέσω αγωγών και υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς και να μειώνει τη ζήτηση.

Ανθεκτικός στις μελλοντικές εξελίξεις σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Η πρόσφατη έκθεση του ACER καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη στοιχεία του σχεδιασμού της αγοράς αποφέρουν σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές. Σημειώνει επίσης ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την καλύτερη προστασία των καταναλωτών και την παροχή οικονομικά προσιτής ηλεκτρικής ενέργειας, την ενίσχυση της ευρωστίας και της ανθεκτικότητας της αγοράς σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς και την περαιτέρω ευθυγράμμισή της με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή παρουσιάζει ορισμένα ζητήματα που πρέπει να μελετηθούν για τη βέλτιστη μελλοντική λειτουργία της αγοράς. Σε αυτά περιλαμβάνονται αγορακεντρικά μέσα για την προστασία των καταναλωτών από την αστάθεια των τιμών, μέτρα για την ενίσχυση της ανταπόκρισης στη ζήτηση και την προώθηση ατομικών συστημάτων αυτοκατανάλωσης, κατάλληλα επενδυτικά μηνύματα και πιο διαφανής εποπτεία της αγοράς. Με βάση την ανάλυση που παρουσιάζεται σήμερα, η Επιτροπή θα δρομολογήσει διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων σχετικά με πιθανές προσαρμογές στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Ιστορικό

Σε συνέχεια της «εργαλειοθήκης για τις τιμές της ενέργειας» του Οκτωβρίου 2021, η Επιτροπή παρουσίασε στις 8 Μαρτίου 2022 πρόσθετες κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη με σκοπό την προστασία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών από τις υψηλές τιμές. Επιβεβαίωσε τη δυνατότητα ρύθμισης των τιμών για τους τελικούς καταναλωτές σε εξαιρετικές περιστάσεις και περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να ανακατανείμουν τα έσοδα από τα υψηλά κέρδη του ενεργειακού τομέα και την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών στους καταναλωτές. Στις 23 Μαρτίου, η Επιτροπή παρουσίασε περαιτέρω επιλογές για τη μείωση των υψηλών τιμών ενέργειας και πρότεινε ελάχιστες υποχρεώσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου και εθελοντικές κοινές αγορές φυσικού αερίου.

Κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Μαρτίου 2022, οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερβολικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, προστατεύοντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, προστατεύοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας το δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να αξιολογήσει επιλογές για τη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και να υποβάλει αναλυτικό σχέδιο για τον τερματισμό της εξάρτησής μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.