Συνέντευξη του κ. Κωνσταντίνου Τούτουζα, Καθηγητή Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, υπεύθυνου Ιατρείου Δομικών Καρδιοπαθειών & Καρδιο-ογκολογίας Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
Τα νεότερα δεδομένα αναφορικά με τις παθήσεις της καρδιάς σε παιδιά και ενήλικες, την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η υψηλή χοληστερόλη σε παιδιά, τα προβλήματα στις δομές υγείας κ.λπ. μας αναλύει ο καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, υπεύθυνος Ιατρείου Δομικών Καρδιοπαθειών & Καρδιο-ογκολογίας στην Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Nοσοκομείο, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και Chairman του Council for Cardiology Practice της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, Κωνσταντίνος Τούτουζας. Σύμφωνα με τον καθηγητή, δυστυχώς οι καρδιοπάθειες παραμένουν πρώτη αιτία θανάτου τόσο στη χώρα μας όσο και σε όλες τις δυτικές χώρες, παρότι υπάρχει μια μικρή μείωση των εμφραγμάτων.
- Κύριε Τούτουζα, πρόσφατα εκλεχθήκατε ως Chairman του Council for Cardiology Practice της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας. Τι σημαίνει αυτό για εσάς και ποιες θα είναι οι υποχρεώσεις σας;
Κατ’ αρχάς να ευχαριστήσω πολύ τους συνάδελφους από όλη την Ευρώπη για την εξαιρετική τιμή να με υποστηρίξουν σε αυτή τη θέση. Ο ρόλος του συγκεκριμένου συμβουλίου είναι πολύ σημαντικός, γιατί σχετίζεται με την καθημερινότητα του κλινικού καρδιολόγου και την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος καρδιοπαθειών σε επίπεδο πρόληψης, πρωτοβάθμιας αντιμετώπισης, αλλά και παρακολούθησης των ασθενών μετά από καρδιολογικές ή καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις. Δύο είναι οι προκλήσεις σε αυτόν τον τομέα στην Ευρώπη: 1) Η απάλειψη διαφορών στην αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και 2) στην εφαρμογή των σύγχρονων κατευθυντήριων οδηγιών για την όσο το δυνατόν πιο άρτια και σύγχρονη αντιμετώπιση των καρδιολογικών νοσημάτων. Στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος του συμβουλίου είναι η καταγραφή των προβλημάτων στους δύο αυτούς τομείς στις χώρες της Ευρώπης και η πρόταση λύσεων στην Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία. Έτσι, πρέπει να συντονισθεί ένα μεγάλο έργο καταγραφής ώστε να προταθούν ανάλογα μέτρα. Πρέπει να αναφέρουμε ότι η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία χρησιμοποιεί αυτά τα στοιχεία για να ενημερώσει και να προτείνει λύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτόν έχει γραφείο και στις Βρυξέλλες τα τελευταία περίπου 10 έτη.
- Στο Παρίσι, στο EuroPCR ανακοινώθηκε η μελέτη Landmark, η οποία δημοσιεύθηκε και στο «Lancet». Πρόκειται για μια νέα τεχνολογία που αλλάζει πολλά στον τομέα των βαλβιδοπαθειών και δομικών καρδιοπαθειών. Θα μας εξηγήσετε τι ακριβώς είναι;
Πράγματι ήταν μεγάλη τιμή και για τη χώρα μας που συμμετείχε σε αυτή τη σημαντική μελέτη, η οποία εν πολλοίς παρουσίασε θετικότατα αποτελέσματα από μια νέα τεχνολογία στη διακαθετηριακή αντιμετώπιση των βαλβιδοπαθειών. Συμμετείχαν κέντρα από όλη την Ευρώπη και τη Βραζιλία. Ειδικά στη στένωση αορτικής βαλβίδας η νέα αυτή τεχνολογία συγκρίθηκε με τις ήδη υπάρχουσες διακαθετηριακές βαλβίδες και έδειξε τουλάχιστον εφάμιλλα αποτελέσματα, με το πλεονέκτημα όμως της πιο απλής διαδικασίας. Πρακτικά η επέμβαση είναι πιο απλή και επίσης ανοίγει και μια άλλη προοπτική στη διακαθετηριακή αντιμετώπιση προβλημάτων στη μιτροειδή, στην πνευμονική και την τριγλώχινα βαλβίδα.
- Περιμένουμε νεότερους βιοδείκτες στην Καρδιολογία;
Το θέμα των βιοδεικτών στην Καρδιολογία για την πρόληψη και διάγνωση καρδιοπαθειών προχωράει, αλλά με αργά βήματα. Πρακτικά η τροπονίνη παραμένει ο κύριος βιοδείκτης διάγνωσης του εμφράγματος του μυοκαρδίου και το νατριουρητικό πεπτίδιο Β (BNP) για τη συσχέτιση των συμπτωμάτων με την καρδιακή ανεπάρκεια. Άλλοι βιοδείκτες έχουν προταθεί, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν εισέλθει στην κλινική πράξη. Ο γονιδιακός έλεγχος όμως αρχίζει για τη διάγνωση κληρονομικών νοσημάτων, όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, χρησιμοποιείται πλέον και μπορεί να αποτελέσει ένα μέσο πρόληψης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.
- Ποια καρδιολογικά νοσήματα είναι πιο συχνά στον ελληνικό πληθυσμό. Έχουμε παρατηρήσει κάποια αύξηση στις καρδιολογικές παθήσεις τα τελευταία χρόνια;
Δυστυχώς οι καρδιοπάθειες παραμένουν πρώτη αιτία θανάτου στη χώρα μας και στις δυτικές χώρες. Έχει παρατηρηθεί μια μικρή μείωση των εμφραγμάτων, αλλά λόγω της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας έχουν αυξηθεί οι θάνατοι από καρδιακή ανεπάρκεια, όπως και οι νοσηλείες. Έτσι πρέπει να είμαστε ακόμα πιο αυστηροί στην προληπτική Καρδιολογία με τη μείωση ακόμα περισσότερο του ποσοστού των καπνιστών, της αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, και έτσι του σακχαρώδους διαβήτη, και τη συμμετοχή του κόσμου σε προγράμματα άσκησης. Τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, η εισαγωγή μαθημάτων πρόληψης από το Δημοτικό Σχολείο και η ενημέρωση του κοινού είναι κομβικά θέματα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μας, αλλά και την αύξηση του προσδόκιμου.
- Η πανδημία προκάλεσε προβλήματα στην πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας;
Προφανώς άλλαξε τα πάντα η πανδημία και θα ήταν αδύνατο να μην έχει επηρεασθεί και η καθημερινότητα στα νοσοκομεία. Θυμόμαστε όλοι την απαγόρευση πρακτικά των προγραμματισμένων επεμβάσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα και την αντιμετώπιση σχεδόν αποκλειστικά των επειγόντων περιστατικών. Ευτυχώς στη συνέχεια με τη μείωση των κρουσμάτων, αλλά και της θνησιμότητας, εισήλθαμε σε κανονικούς ρυθμούς. Εμείς δημοσιεύσαμε μια καταγραφή των διακαθετηριακών επεμβάσεων αορτικής βαλβίδας (TAVI) πανευρωπαϊκά (2024, JACC), στην οποία δείξαμε τη μεγάλη μείωση των επεμβάσεων το 2021-22 και πώς ανέκαμψαν οι αριθμοί το επόμενο έτος. Νομίζω ότι έχουμε πολλά περιθώρια βελτίωσης στην πρόσβαση των ασθενών σε όλες τις υπηρεσίες υγείας και κυρίως έγκαιρα. Το μεγάλο πρόβλημα παραμένει η μεγάλη λίστα αναμονής σε ορισμένες επεμβάσεις και σε αυτόν τον τομέα χρειάζεται καλύτερος προγραμματισμός και συντονισμός.
- Το πρόβλημα της υποστελέχωσης των δημόσιων δομών υγείας αγγίζει και τον καρδιολογικό τομέα;
Η υποστελέχωση στον Καρδιολογικό Τομέα παρατηρείται, όπως και στις περισσότερες ειδικότητες, σε μεγάλα επαρχιακά νοσοκομεία, στα οποία παρατηρείται ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες διπλασιασμός ή τριπλασιασμός των περιστατικών που πρέπει να αντιμετωπισθούν. Υποστελέχωση επίσης υπάρχει σε Αιμοδυναμικά Εργαστήρια στην περιφέρεια και έτσι δεν αντιμετωπίζονται άμεσα με πρωτογενή αγγειοπλαστική κάποιες φορές τα οξέα εμφράγματα του μυοκαρδίου. Ένα ακόμα πρόβλημα, πιο πολύ εκπαιδευτικό και διαδικαστικό, είναι ότι δεν γίνονται θρομβολύσεις σε εμφράγματα σε μικρά νησιά πριν την άμεση μεταφορά τους σε κεντρικά νοσοκομεία. Στα τρία αυτά θέματα έχει προτείνει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία στο υπουργείο Υγείας συγκεκριμένες προτάσεις, όπως το χάρτη των Αιμοδυναμικών Εργαστηρίων της χώρας, τη χορήγηση θρομβολυτικών από τους γενικούς ιατρούς και βέβαια τη χρήση κινήτρων για την κάλυψη θέσεων στην περιφέρεια.
- Διάβασα πρόσφατα για μελέτες που διεξάγονται αναφορικά με τη δημιουργία σκευασμάτων αντιμετώπισης της λιποπρωτεΐνης. Τι γνωρίζουμε για τις μελέτες αυτές;
Είναι ακόμα σε μελέτες Φάσης III, που πρακτικά σημαίνει ότι μέχρι να δούμε τη χρήση αυτών των σκευασμάτων στην κλινική πράξη απέχουμε αρκετά. Πάρα ταύτα, φαίνεται ότι με τη μείωση της λιποπρωτεΐνης Α μειώνεται περισσότερο ο καρδιαγγειακός κίνδυνος, συγκριτικά με τη χορήγηση των στατινών. Θα δούμε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα την αποτελεσματικότητα.
- Αναφορικά με τα παιδιά, έχουμε κάποια στοιχεία που να δείχνουν αν έχουμε αύξηση καρδιολογικών παθήσεων;
Από την καταγραφή του αιφνιδίου θανάτου στην Ελλάδα, η οποία έχει χρηματοδοτηθεί από το υπουργείο Ανάπτυξης μετά από πρωτοβουλία του καθηγητή Καρδιολογίας Πάνου Βάρδα και του Δρος Άρη Αναστασάκης, δεν έχει προκύψει αύξηση των αιφνιδίων θανάτων σε νεαρούς πριν και μετά την πανδημία. Πιστεύω ότι στο εγγύς μέλλον να έχουμε δημοσιευμένα και τα πλήρη στοιχεία για να μπορούμε να εξάγουμε συμπεράσματα. Σε πρώτη ανάγνωση, πάντως, είναι ενθαρρυντικά τα στοιχεία.
- Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να λαμβάνει θεραπεία για την αντιμετώπιση υψηλής χοληστερόλης; Το οικογενειακό ιστορικό παίζει ρόλο για την εμφάνιση καρδιολογικών παθήσεων στα παιδιά και τους εφήβους;
Ένα παιδί με πολύ υψηλή χοληστερόλη, ιδιαίτερα στην ομόζυγη αλλά και ετερόζυγη οικογενή μορφή της, πρέπει να ξεκινάει νωρίς την υπολιπιδαιμική αγωγή. Γνωρίζουμε πλέον ότι παίζει ρόλο και η διάρκεια που είναι εκτεθειμένος κάποιος σε πολύ αυξημένη χοληστερόλη. Στις δε περιπτώσεις αυτές η διατροφή από μόνη της δεν μπορεί να επαναφέρει σε φυσιολογικές τιμές την LDL, την «κακή» χοληστερόλη. Χρειάζεται συνδυασμός σωστής διατροφής με τη φαρμακευτική αγωγή.
Όσον αφορά στην κληρονομικότητα στις καρδιακές παθήσεις, είναι ο πιο ισχυρός μη τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η σωστή πρόληψη, η άσκηση και κυρίως η αποφυγή του καπνίσματος μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο.
- Πρόσφατα διάβασα για τη συμμετοχή του Κέντρου Κλινικών Μελετών μας στην κλινική μελέτη ARTEMIS για το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Για ποιον λόγο έγινε η μελέτη αυτή;
Νομίζω ότι η μελέτη ARTEMIS, αν βγει θετική, μπορεί να προσθέσει ένα ακόμα όπλο στην αντιμετώπιση της αθηρωματικής νόσου. Για πολλά έτη αναφέρουμε ότι η φλεγμονή παίζει ρόλο στην εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου και κυρίως στην αποσταθεροποίηση της αθηρωματικής πλάκας και την πρόκληση εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και αιφνιδίου θανάτου. Στη μελέτη αυτή θα δοκιμασθεί ένα νέο φάρμακο εναντίον της φλεγμονής και πιθανόν να βελτιώσει ακόμα περισσότερο την αποτελεσματικότητα της θεραπείας της στεφανιαίας νόσου.
- Τι είναι το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Καρδιολογίας και πού βοηθά έναν νέο επιστήμονα;
Είναι ένα δίπλωμα που χορηγείται μετά από εξετάσεις στην Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία. Επίσης, από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία χορηγούνται και διπλώματα για εξειδικεύσεις, όπως Απεικόνιση, Επεμβατική Καρδιολογία, Αρρυθμιολογία κ.ά. Σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, όπως η Ελβετία, ήδη αναγνωρίζονται από το κράτος οι τίτλοι αυτοί. Στη χώρα μας έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια για την αναγνώριση των εξειδικεύσεων και η άποψή μου είναι ότι πρέπει σταδιακά να αναγνωρίζονται και επίσημα οι τίτλοι αυτοί.
Πατήστε για μεγέθυνση εδώ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Κωνσταντίνος Τούτουζας είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, υπεύθυνος Ιατρείου Δομικών Καρδιοπαθειών και Καρδιο-ογκολογίας στην Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και Chairman του Council for Cardiology Practice της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1994 και έκανε διδακτορική διατριβή στην Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική σχετικά με τα επικεκαλυμμένα stents. Έλαβε ειδικότητα Καρδιολογίας στην Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική και εκπαιδεύτηκε στην Επεμβατική Καρδιολογία στο Milano (Centro Cuore Columbus and San Raffaele).
Είναι μέλος του European Society of Cardiology (FESC), του Society for Cardiovascular Angiography and Interventions – (FSCAI) και του European Association of Percutaneous Cardiovascular Intervention (EAPCI). Πιστοποιημένος εκπαιδευτής σε διεθνή προγράμματα διαδερμικής εμφύτευσης αορτικών βαλβίδων (Ευρώπη και Ασία) και κύριος ερευνητής (Principal Investigator) της πολυκεντρικής τυχαιοποιημένης μελέτης «The preDIlatation in tRanscathEter aortiC Valve implanTation Trial» με συμμετοχή κέντρων από Ελλάδα και Ισραήλ. Είναι κριτής εργασιών 9 διεθνών περιοδικών και δύο διεθνών συνεδρίων (Ευρωπαϊκό Καρδιολογικό Συνέδριο-ESC, EuroPCR) καθώς επίσης, συνεργάτης έκδοσης International Journal of Cardiology και επισκέπτης καθηγητής University of Bolton.
Ο κ. Τούτουζας διετέλεσε ομιλητής και πρόεδρος διεθνών συνεδρίων, ενώ είναι συγγραφέας σε πλήθος διεθνών συγγραμμάτων σχετικά με την οπτική συνεκτική τομογραφία, την επεμβατική Καρδιολογία σε καρδιο-ογκολογικούς ασθενείς και εκπαίδευση στην επεμβατική Καρδιολογία δομικών καρδιακών παθήσεων. Συμμετέχει στην ομάδα εργασίας για τη σωστή επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών με καρδιογκολογικά προβλήματα με 10 διεθνή κέντρα, είναι υπεύθυνος του μεταπτυχιακού μαθήματος Επεμβατική Καρδιολογία της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και επιβλέπων πολλών διδακτορικών και μεταπτυχιακών φοιτητών, ενώ διδάσκει προπτυχιακούς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Το κύριο ερευνητικό του ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην επεμβατική και μη επεμβατική εκτίμηση ευάλωτων αθηρωματικών πλακών, στη διαδερμική εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI), όπως και στις λοιπές δομικές καρδιοπάθειες (σύγκλειση μεσοκολπικής επικοινωνίας, ανοικτού ωοειδούς τρήματος, παραβαλβιδικών διαφυγών και ωτίου αριστερού κόλπου).
