*Γράφει ο Αχιλλέας Πλουμίδης, χειρουργός – ουρολόγος – ανδρολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ρομποτικής και Λαπαροενδοσκοπικής Ουρολογικής Χειρουργικής – Ανδρολογίας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Η πρόπτωση του πυελικού εδάφους είναι η προβολή ενός ή περισσότερων οργάνων της ελάσσονος πυέλου (λεκάνης) διαμέσου του κόλπου, που μπορεί να φτάσει να εξέχει πέρα από τα χείλη του αιδοίου. Τα όργανα αυτά μπορεί να είναι: η μήτρα, το κολπικό κολόβωμα (σε περίπτωση προηγηθείσας υστερεκτομής), η ουροδόχος κύστη, οι έλικες του εντέρου ή ακόμη και το ορθό (Εικόνα 1). Η πρόπτωση αυτή εμφανίζεται κατά την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (φτάρνισμα, βήχας, άρση βάρους) και οφείλεται στη χαλάρωση των συνδέσμων, των περιτονιών και του μυικού τοιχώματος του περινέου, που στο σύνολο τους απαρτίζουν ένα σύνθετο δίκτυο δυναμικής και στατικής στήριξης των οργάνων της πυέλου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πρόπτωσης του πυελικού εδάφους
- Αίσθημα μόνιμου βάρους στο περίνεο ή στον κόλπο, το οποίο συχνά μεταφέρεται και στην οσφύ (μέση).
- Πτώση (κάθοδος) της μήτρας ή ενός μαλακού οργάνου σε διάφορες κινήσεις, που μπορεί να προβάλει και έξω από το κόλπο.
- Συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα όπως: αδύναμη ούρηση, δυσκολία στην ούρηση, αίσθημα απόφραξης κατά την ούρηση, αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης, συχνοουρία, επιτακτικότατα και ακράτεια ούρων.
- Συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα όπως: δυσκοιλιότητα, αίσθημα ατελούς κένωσης κατά την αφόδευση.
- Ενόχληση κατά την σεξουαλική επαφή.
Πόσο συχνή είναι η πρόπτωση του πυελικού εδάφους
Η πρόπτωση του πυελικού εδάφους αποτελεί ένα από τα συχνότερα ουρογυναικολογικά προβλήματα, που απασχολούν τις ενήλικες γυναίκες. Η επίπτωση της αυξάνεται με την ηλικία και μάλιστα μία στις τρεις γυναίκες άνω των 50 ετών θα αναζητήσουν ιατρική συμβουλή λόγω συμπτωμάτων. Πολλές γυναίκες, δυστυχώς, κατακλύζονται από αίσθημα ντροπής, μειωμένης σεξουαλικότητας και κατ’επέκταση αυτοεκτίμησης, με αποτέλεσμα η νόσος να παραμένει συχνά σε λανθάνουσα κατάσταση με σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής.
Μορφές πρόπτωσης του πυελικού εδάφους
Όταν η πρόπτωση εμφανίζεται στο πρόσθιο τοίχωμα του κόλπου τότε ονομάζεται πρόπτωση του πρόσθιου διαμερίσματος. Επειδή τα όργανα που προβάλουν από το πρόσθιο διαμέρισμα είναι η ουροδόχος κύστη ή/και η ουρήθρα συχνά ονομάζεται και κυστεοκήλη ή ουρηθροκυστεοκήλη αντίστοιχα. Αυτή η μορφή πρόπτωσης είναι η πιο συχνή και επηρεάζει, στις περισσότερες περιπτώσεις, τη λειτουργία της ούρησης (αποφρακτικά συμπτώματα) (Εικόνα 1).
Αντίστοιχα, όταν η πρόπτωση αφορά το οπίσθιο τοίχωμα του κόλπου τότε ονομάζεται πρόπτωση του οπισθίου διαμερίσματος. Στην περίπτωση αυτή, το όργανο που προβάλει είναι το ορθό και γι’ αυτό η πρόπτωση ονομάζεται και ορθοκήλη (Εικόνα 1). Μπορεί, ωστόσο, να προβάλει και τμήμα του λεπτού εντέρου από το ανώτερο τμήμα του οπισθίου τοιχώματος του κόλπου, η γνωστή εντεροκήλη.
Τέλος, όταν προβάλει η μήτρα ή το κολπικό κολόβωμα (σε περίπτωση υστερεκτομής) τότε πρόκειται για πρόπτωση του κεντρικού διαμερίσματος. Η πρόπτωση της μήτρας ή του κολπικού κολοβώματος αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή μορφή πρόπτωσης του πυελικού εδάφους (Εικόνα 1). Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο διαχωρισμός της πάθησης σε τρία διαμερίσματα (πρόσθιο, κεντρικό και οπίσθιο) έχει ιδιαίτερη διαγνωστική και θεραπευτική σημασία, παρ’ όλο που μια γυναίκα μπορεί να εμφανίσει συνδυασμό των παραπάνω: δηλαδή μπορεί να έχει κυστεοκήλη με πρόπτωση του κολπικού κολοβώματος ιδιαίτερα μετά από επέμβαση υστερεκτομής. Για το λόγο αυτό η πάθηση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ενιαία νόσος.
ΕΙΚΟΝΑ 1
Οι αιτίες της πρόπτωσης του πυελικού εδάφους
Η πρόπτωση του πυελικού εδάφους οφείλεται κυρίως στη χαλάρωση των μυών, των συνδέσμων και των περιτονιών που υποστηρίζουν τα όργανα της πυέλου. Αυτό με τη σειρά του προκαλείται από τις παρακάτω καταστάσεις:
- Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός θεωρούνται από τους πιο σημαντικούς παράγοντες. Μάλιστα, μία στις τρεις γυναίκες που έχουν γεννήσει θα υποφέρουν εντέλει από τη νόσο, η οποία μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και μερικά χρόνια μετά την εγκυμοσύνη. Ωστόσο είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μόνο 1 στις 9 γυναίκες θα χρειαστούν χειρουργείο.
- Η αυξημένη ηλικία και η εμμηνόπαυση είναι από τους παράγοντες που προκαλούν χαλάρωση του πυελικού εδάφους.
- Η χρόνια αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης εκτονώνεται τις περισσότερες φορές στο πυελικό έδαφος, με αποτέλεσμα αυτό τελικά να υποχωρεί. Καταστάσεις που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση είναι: η παχυσαρκία, ο χρόνιος βήχας, η δυσκοιλιότητα και η άρση βαρών.
- Υπάρχουν γυναίκες που έχουν επιρρέπεια στην πρόπτωση του πυελικού εδάφους, όπως επίσης υπάρχουν και ασθένειες του συνδετικού ιστού που επηρεάζουν τη δύναμη των συνδέσμων.
Ποιά είναι η θεραπεία
Η πρόπτωση του πυελικού εδάφους δεν αποτελεί απειλητική κατάσταση για τη ζωή και μάλιστα ορισμένες γυναίκες έχουν ελάχιστα συμπτώματα χωρίς να επηρεάζεται η καθημερινότητα τους. Ανάλογα, λοιπόν, με το βαθμό της πρόπτωσης, την ηλικία της γυναίκας και τα συμπτώματα ο ιατρός μπορεί να προτείνει αντίστοιχη θεραπεία. Οι θεραπείες διακρίνονται κυρίως σε συντηρητικές (μη-χειρουργικές) και σε χειρουργικές.
Συντηρητικές Θεραπείες:
- Αλλαγή συμπεριφοράς: Ελάττωση του σωματικού βάρους (σε περίπτωση υπέρβαρων γυναικών), αποφυγή άρσης βαρών και αποφυγή οποιασδήποτε αιτίας αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης, όπως για παράδειγμα η χρόνια δυσκοιλιότητα και ο χρόνιος βήχας (συχνός στους καπνιστές).
- Διακολπική τοποθέτηση πεσσού: Ο πεσσός είναι μια συσκευή (συνήθως από σιλικόνη) που τοποθετείται από τον ιατρό μέσα στον κόλπο και σκοπό έχει τη μηχανική υποστήριξη στα προσπίπτοντα όργανα. Με τον τρόπο αυτό ανακουφίζεται η γυναίκα ως ένα βαθμό από τα συμπτώματα με βασικό πλεονέκτημα την αποφυγή χειρουργικής επέμβασης. Δεν συστήνεται σε νεαρές γυναίκες, καθότι δυσκολεύει την σεξουαλική επαφή και χρειάζεται συχνές αλλαγές.
- Ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel): Επειδή ένας από τους παράγοντες της πρόπτωσης του πυελικού εδάφους είναι η χαλάρωση των μυών του περινέου, η ενδυνάμωση των μυών αυτών με κατάλληλες ασκήσεις που θα συστήσει ο ιατρός μπορούν να βελτιώσουν τα συμπτώματα και να αποτρέψουν περαιτέρω χαλάρωση της περιοχής. Πρόκειται από τις πρώτες θεραπείες που πρέπει να εφαρμοστούν ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μικρής πρόπτωσης.
Χειρουργικές Θεραπείες:
Η χειρουργική θεραπεία συστήνεται στις περιπτώσεις που τα συντηρητικά μέτρα έχουν αποτύχει, σε νέες γυναίκες, καθώς και σε μετρίου και μεγάλου βαθμού προπτώσεις. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που εφαρμόζονται και διακρίνονται κυρίως σε: διακολπικές επεμβάσεις (μέσα από τον κόλπο) και σε διακοιλιακές επεμβάσεις (μέσα από την κοιλιά). Η χειρουργική αποκατάσταση μπορεί να γίνει με τη χρήση πλέγματος ή χωρίς τη χρήση αυτού.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι σύμφωνα και με τη διεθνή βιβλιογραφία η χρήση πλέγματος δίνει μια μόνιμη λύση στο πρόβλημα με λιγότερες πιθανότητες υποτροπής. Σύγχρονες ανησυχίες (που μπορεί κανείς να διαβάσει στο διαδίκτυο) που υπάρχουν σχετικά με τη χρήση του πλέγματος, αφορούν κυρίως τη χρήση αυτού σε διακολπικές (μέσα από τον κόλπο) επεμβάσεις αποκατάστασης. Ως γνωστόν, ο κόλπος έχει φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα με συνακόλουθη πιθανή μόλυνση του πλέγματος. Οι επεμβάσεις που γίνονται διακοιλιακά είναι απαλλαγμένες από αυτούς τους κινδύνους, καθώς η κοιλιακή κοιλότητα δεν έχει μικρόβια. Άλλωστε η διακοιλιακή χρήση πλεγμάτων είναι το gold standard σε άλλες επεμβάσεις γενικής χειρουργικής που έχουν παρόμοια αιτιοπαθογένεια, όπως είναι η αποκατάσταση κηλών του κοιλιακού τοιχώματος και της βουβωνικής περιοχής.
Τι είναι η Λαπαροσκοπική ή η Ρομποτική Ιεροκολποπηξία
Η ιεροκολποπηξία είναι επέμβαση που σκοπό έχει να αποκαταστήσει τη φυσιολογική ανατομική θέση και λειτουργία του κόλπου (σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή) και να αποτρέψει την κάθοδο των πυελικών οργάνων. Αυτό επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση πλέγματος στο πρόσθιο τοίχωμα του κόλπου, ανάμεσα δηλαδή στον κόλπο και την ουροδόχο κύστη (διορθώνοντας έτσι τυχόν κυστεοκήλη), καθώς επίσης και στο οπίσθιο τοίχωμα του κόλπου ανάμεσα δηλαδή στον κόλπο και το ορθό (διορθώνοντας έτσι τυχόν ορθοκήλη και εντεροκήλη). Τα δύο αυτά πλέγματα αναρτώνται στο ιερό οστό, δίνοντας έτσι ένα ισχυρό στήριγμα στο κολπικό κολόβωμα (διορθώνοντας έτσι και την πρόπτωση του κόλπου) (Εικόνα 1). Η παραπάνω επέμβαση αποδεδειγμένα (CochraneReview) έχει τις λιγότερες υποτροπές.
Ωστόσο το μειονέκτημα της παραπάνω επέμβασης (μέχρι τώρα), σε σχέση με τις διακολπικές επεμβάσεις, είναι ότι προϋποθέτει ανοιχτή κοιλιακή τομή και είναι πιο χρονοβόρα (Εικόνα 2). Σήμερα όμως με την εξέλιξη των ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών τεχνικών που αποτελούν μέθοδο εκλογής ειδικά για τις επεμβάσεις της πυέλου, μπορεί η παραπάνω επέμβαση να γίνει είτε λαπαροσκοπικά είτε ρομποτικά. Με τον τρόπο αυτό συνδυάζονται τα χαμηλά ποσοστά υποτροπής μιας διακοιλιακής επέμβασης με τις ελάχιστες επιπλοκές και ταλαιπωρία μιας διακολπικής επέμβασης.
Επιπλέον με τις μεθόδους αυτές (ρομποτική και λαπαροσκοπική χειρουργική) οι γυναίκες μπορούν να υποβληθούν σε επέμβαση αποκατάστασης πρόπτωσης της μήτρας και της κυστεοκήλης, διατηρώντας ταυτόχρονα τη μήτρα τους με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο (υστεροπηξία). Η άποψη που υπήρχε για πολλά χρόνια ότι η μήτρα που προπίπτει πρέπει να αφαιρείται έχει αναθεωρηθεί και έχει αποδειχθεί πλέον σήμερα ότι η πτώση της μήτρας είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία της νόσου.
ΕΙΚΟΝΑ 2
Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα της Λαπαροσκοπικής και της Ρομποτικής ιεροκολποπηξίας
Η λαπαροσκοπική ή η ρομποτική ιεροκολποπηξία παρουσιάζουν επιπλέον πλεονεκτήματα:
- Μπορούν να συνδυαστούν με άλλες γυναικολογικές επεμβάσεις, όπως είναι η αφαίρεση ινομυώματος (στην περίπτωση διατήρησης της μήτρας) αλλά και με επεμβάσεις τοποθέτησης ταινίας για την εγκράτεια των ούρων σε περίπτωση που η κυστεοκήλη συνδυάζεται με συμπτώματα ακράτειας ούρων. Έτσι μια γυναίκα που βασανίζεται από την πρόπτωση της και ταυτόχρονα παρουσιάζει συμπτώματα από το ουροποιητικό μπορεί να θεραπευτεί με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο.
- Με τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπική/ρομποτική χειρουργική) ο χειρουργός μπορεί να πραγματοποιήσει την καλύτερη δυνατή τοποθέτηση και συρραφή του πλέγματος, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο διάβρωσης αυτού).
- Με την τοποθέτηση του πλέγματος και την ανάρτηση της μήτρας, ο κόλπος επανακτά το φυσιολογικό του μήκος και ανατομική θέση κάτι ιδιαίτερα σημαντικό ειδικά στις νέες γυναίκες που είναι ενεργές σεξουαλικά.
- Ελάχιστη απώλεια αίματος.
- Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος και συνεπώς λιγότερη χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων.
- Ταχύτερη ανάρρωση. Η νοσηλεία συνήθως διαρκεί 1 ημέρα, ενώ η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες είναι ταχύτατη. Αυτό συμβαίνει διότι ο συνήθης περιοριστικός μυικός πόνος από τις μεγάλες τομές (της ανοιχτής χειρουργικής) είναι ελαχιστοποιημένος.
- Βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα. 4 μικρές ουλές, ενώ στην ανοιχτή ιεροκολποπηξία απαιτείται τομή στην κοιλιά περίπου 20 και πλέον εκατοστών.
- Λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές (ανάλογα και με την εμπειρία του χειρουργού).
*ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δρ Αχιλλέας Πλουμίδης διαθέτει τεράστια εμπειρία στη διαχείριση και αντιμετώπιση όλων των ουρολογικών παθήσεων, ακόμα και των πλέον σπάνιων και περίπλοκων καταστάσεων, εφαρμόζοντας τις πλέον σύγχρονες και καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Χάρη στην εκπαίδευσή του στη ρομποτική χειρουργική, πρώτα στο παγκοσμίου φήμης ογκολογικό κέντρο Karolinska Institutet, στη Σουηδία, και κατόπιν στο OLV Vattikuti Robotic Surgery Institute στο Βέλγιο, εξειδικεύτηκε στην πραγματοποίηση επεμβάσεων στο κατώτερο (προστάτης, ουροδόχος κύστη, λεμφαδένες) κι ανώτερο ουροποιητικό (νεφροί, ουρητήρας), καθώς και στην Ουρογυναικολογία, με τη χρήση ρομποτικού συστήματος, διασφαλίζοντας για τους ασθενείς του το βέλτιστο δυνατό χειρουργικό κι αισθητικό αποτέλεσμα με μέγιστη ασφάλεια και ελάχιστη ταλαιπωρία.
Παράλληλα, μετεκπαιδεύτηκε σε Ενδοουρολογία, Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Λιθίαση και Εύκαμπτη Ουρητηροσκόπηση στο Hopital Tenon, Universitι Pierre et Marie Curie στο Παρίσι, καθώς επίσης στην Παιδοουρολογία και την Πλαστική Γεννητικών Οργάνων και Ουρήθρας στο Πανεπιστημιακό Ουρολογικό Κέντρο της Γάνδης, στο Βέλγιο, και το Sava Perovic Foundation, στο Βελιγράδι (visiting fellow).
Διατηρεί θέση εκπαιδευτή Ρομποτικής και Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στο ORSI Robotic Training Center και σε πρόγραμμα Ρομποτικής Χειρουργικής για Παιδοουρολόγους στο OLV Vattikuti Robotic Surgery Institute.
Το 2013 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και σήμερα διδάσκει στην Ιατρική Σχολή στο Μεταπτυχιακό «Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, Ρομποτική Χειρουργική και Τηλεχειρουργική», όντας υπεύθυνος για την πρακτική εκπαίδευση των ιατρών στη Ρομποτική Χειρουργική.
Διαβάστε παρακάτω τη άρθρο, όπως δημοσιεύθηκε στο ένθετο Health by Nextdeal, τεύχος 07, (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):
